Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.2013, Blaðsíða 17

Aðgerðir vegna ófremdarástands
n Þrír starfshópar skila niðurstöðum á næstu mánuðum
Á
fimmtudag kynntu Kristján
Þór Júlíusson heilbrigðisráð­
herra og Björn Zoëga, forstjóri
Landspítalans, aðgerðir sem
snúa að því að draga úr álagi á lyf­
lækningasviði spítalans. Þar hefur
ríkt ófremdarástand vegna lang­
varandi niðurskurðar og atgervis­
flótta bæði almennra lækna og sér­
fræðinga.
Fyrirhugaðar aðgerðir snúa með­
al annars að því að bæta möguleika til
þess að útskrifa sjúklinga af deildinni
að lokinni meðferð, styrkja fag­
lega forystu og rekstrarlega ábyrgð,
auk aðgerða til að efla framhalds­
menntun og stuðla að nauðsynlegri
endurnýjun í lyflækningum. Gert
er ráð fyrir að Landspítali háskóla­
sjúkrahús skili ráðherra sérstakri að­
gerðaáætlun eigi síðar en 20. sept­
ember næstkomandi.
Þá verður komið á fót þremur
starfshópum sem hafa mismunandi
verkefni. Einn sér um að meta mann­
aflsþörf með hliðsjón af klínískum og
akademískum verk efnum og skil­
ar hann tillögum sínum fyrir lok
október á þessu ári. Annar hópur­
inn verður undir forystu fram­
kvæmdastjóra lyflækningasviðs og
forseta læknadeildar HÍ og mun
hann fara yfir hvernig efla skuli há­
skólahlutverk spítalans, hvernig ný­
liðun verður tryggð og möguleikar
starfsþróunar auknir. Skilar hann til­
lögum sínum í lok febrúar 2014.
Í þriðja hópnum, undir forystu
framkvæmdastjóra hjúkrunar­ og
lækningasviðs, verða fulltrúar hjúkr­
unarfræðinga, sjúkraliða, klínískra
lyfjafræðinga og ritara sérgreina. Þar
verður farið yfir hvernig hægt sé að
auka stuðning við lækna með því að
nýta betur krafta ofantalinna starfs­
stétta. Sá hópur skilar niðurstöðum
sínum í fyrir nóvemberlok.
Ljóst er að aðgerðirnar muni
kosta ríkið verulegar fjárhæðir, en
hve mikið skýrist ekki fyrr en að­
gerðaáætlun liggur fyrir síðar í sept­
ember. n
GenGislánin ættu
að vera vaxtalaus
n Hæstiréttur gekk í berhögg við Evrópudómstólinn í gengislánadómi
D
ómur Hæstaréttar sem felur
í sér að ólögmæt gengislán
skuli bera seðlabankavexti
brýtur í bága við úrskurð
Evrópudómstólsins í sam­
bærilegu máli. Úrskurður Evrópu­
dómstólsins sagði til um að ef
ákveðin ákvæði lánssamninga væru
óréttmæt mætti ekki breyta ákvæð­
inu. Það þýðir með öðrum orðum ef
ákvæðið sem dæmt er ólögmætt snýr
að vöxtum skal lánið ekki bera vexti.
Þrátt fyrir að Íslendingar séu
vissulega ekki aðilar að Evrópusam­
bandinu né Evrópudómstólnum
ber dómstólum hér á landi að túlka
lög og reglur til samræmis við EES­
samninginn. Auk þess ber dómstól­
um hér að líta til túlkunar Evrópu­
dómstólsins við lagaskýringar.
„Hafa látið eins og
þetta sé ekki til“
Í apríl gaf forsætisráðuneytið út
skýrslu um neytendavernd á fjár­
málamarkaði. Í skýrslunni, sem lítið
fór fyrir, er áhugaverður kafli um
túlkun Evrópudómstólsins á neyt­
endalöggjöf. Þar eru reifuð nokkur
mál þar sem réttindi neytenda voru
brotin. Eitt málið varðar spænskan
dóm þar sem dómstóllinn komst að
því að ákvæði samnings um 29 pró­
senta dráttarvexti væri ósanngjarnt.
Hann breytti því þannig að vextirnir
urðu 19 prósent. Þessum dómi var
áfrýjað til æðri dómstóls í Barcelona,
sem ákvað að leita eftir ráðgefandi úr­
skurði frá Evrópudómstólnum áður
en hann dæmdi í málinu. Niðurstaða
dómstólsins var að óheimilt væri að
breyta skilmálum neytendasamn­
inga.
Í skýrslu forsætisráðuneytisins
segir: „Ef dómstóll kæmist að þeirri
niðurstöðu að einhliða saminn skil­
máli í neytendasamningi væri ósann­
gjarn bæri að ógilda þann skilmála og
skyldi ekkert koma í hans stað enda
kvæði tilskipun nr. 93/13 á um það
að ósanngjarnir skilmálar skyldu
ekki binda neytendur.“ Með öðrum
orðum; hinn ósanngjarni samnings­
skilmáli skal dæmdur ógildur og er
óheimilt að breyta samningnum að
öðru leyti.
Hæstiréttur fór ekki þá leið er
hann dæmdi að ólögmæt gengis­
lán skyldu bera seðlabankavexti frá
þeim degi sem gengislánin voru
dæmd ólögmæt. „Samkvæmt úr­
skurði Evrópudómstóls þá má þetta
ekki. Þegar ákveðið atriði í samningi
er dæmt ólögmætt þá má ekki breyta
þeim skilmála heldur verður að láta
hann falla niður. Það þýðir í raun
að ef marka skal dóm Evrópudóm­
stóls þá ættu ólögmætu gengislánin
að vera án vaxta. Íslenskir dómstólar
hafa látið eins og þetta sé ekki til,“
segir Ólafur Arnarson hagfræðingur
í samtali við DV um þetta misræmi
sem er á dómi Hæstaréttar og úr­
skurði Evrópudómstólsins.
Íslenskir dómstólar hafa því ekki
dæmt eftir þeim neytendaverndar­
reglum sem er þó búið að lögfesta í
gegnum EES. Ef Ísland væri í Evrópu­
sambandinu og ef dómi Hæstaréttar
væri áfrýjað til Evrópudómstóls þá
væru allar líkur á því að niðurstaðan
yrði sú að neytendur þyrftu enga
vexti að borga af gengislánum sínum.
Neytendalög slá ekki í gegn í
Hæstarétti
Elísabet Guðbjörnsdóttir, lög­
fræðingur hjá PWC, segir dóm
Hæstaréttar sýna gegnumgangandi
vanvirðingu í garð neytendalaga.
„Lögin okkar eru byggð á tilskipun­
um frá Evrópu varðandi vernd neyt­
enda og þau virðast ekki hafa slegið
mikið í gegn hjá Hæstarétti. Hæsti­
réttur virðist ekki taka tillit til sjón­
armiða neytenda, það er að segja
einstaklingsins,“ segir Elísabet í
samtali við DV.
Hún segir að Hæstiréttur dæmi
fyrirtæki og einstaklinga á sama
grundvelli burt séð frá neytendalög­
um sem gera ráð fyrir valdamisvægi
í sambandi þeirra á milli. Dómur
Hæstaréttar muni þó standa þar sem
ekkert hærra dómstig sé á Íslandi.
Elísabet segir að einstaklingar geti
ekki áfrýjað dómum Hæstaréttar til
EFTA­dómstólsins. Hún staðfest­
ir auk þess að allar líkur væru á því
að fordæmi dómsins yfir spænska
bankanum sé slíkt að ef Íslendingar
gætu áfrýjað dómi Hæstaréttar til
Evrópudómstóls myndi dómstólinn
dæma núll prósent vexti á ólögmætu
gengislánin. „Dómstólum er ekki
heimilt að fara einhvern milliveg og
ákveða nýja vexti á neytendasamn­
ingum,“ sagði Elísabet í grein sem
hún skrifað fyrir ári, er dómur féll á
spænska bankann. n
Hæstiréttur Íslands Dæmdi að
gengis lán skyldu hafa seðlabankavexti
er hann dæmdi þau ólögmæt. Í Evrópu
eru fjölmörg fordæmi um að engir vextir
eigi að vera á slíkum óréttmætum lánum.
Hjálmar Friðriksson
blaðamaður skrifar hjalmar@dv.is
Aðgerðaáætlun Landspítalinn skal skila
heilbrigðisráðherra sérstakri aðgerðaáætlun
fyrir 20. september næstkomandi
Fréttir 17Helgarblað 13.–15. september 2013
Gert að greiða
430 milljónir
Hæstiréttur hefur dæmt Jón
Ólafsson athafnamann til að
greiða Landsbankanum tæpar
2,3 milljónir punda, eða sem
nemur um 450 milljónum króna.
Þá var honum gert að greiða
málskostnað.
Á fimmtudag staðfesti Hæsti­
réttur dóm Héraðsdóms Reykja­
víkur, en dómur féll í héraðs­
dómi í desember 2012. Jón var
í sjálfskuldarábyrgð vegna láns
sem Sparisjóðurinn í Keflavík
veitti hlutafélaginu Jervistone
Limited, árið 2006. Þegar spari­
sjóðurinn fór á hausinn yfirtók
Landsbankinn starfsemina og
færðist skuldin þangað. Þegar
Jervistone gerði ekki upp lánið
krafðist Landsbankinn greiðslu
frá Jóni.
Jón hafnaði því og vísaði til
þess að hann hefði verið ráðinn
sem ráðgjafi hjá Jervistone.
Sparisjóðurinn hefði gert kröfuna
um að hann tæki sjálfskuldar­
ábyrgðina á sig og að auki taldi
athafnamaðurinn það ekki vera
í verkahring Landsbankans að
innheimta lán fyrir Sparisjóð
Keflavíkur. Þá hefði sparisjóður­
inn komið í veg fyrir að Jervistone
leysti út hlutabréf, en með því átti
að greiða upp lánið. Hæstiréttur
hafnaði þessu og taldi að sam­
kvæmt ákvæðum í lánasamningi
hefði sparisjóðnum ekki borið
skylda til að ráðstafa veðsettum
bréfum til greiðslu lánsins.
„Með fyrrefndum dómi réttar­
ins í máli nr. 599/2012 var kom­
ist að þeirri niðurstöðu að með
ákvæðum lánssamningsins hafi
engin skylda verið lögð á Spari­
sjóðinn í Keflavík til að ráðstafa
hinum handveðsettu bréfum til
greiðslu lánsins. Breytir það því
engu um ábyrgðarskuldbindingu
áfrýjanda að ekki var gengið að
þeim. Þá standa rök ekki til þess
að stefndi hafi glatað rétti sínum
á hendur áfrýjanda þótt hinn
fyrrnefndi hafi ekki kallað eftir
frekari veðum eða innheimt kröf­
una hjá aðalskuldara eftir að hún
féll í gjalddaga. Að lokum hefur
áfrýjandi ekki sýnt fram á að það
hafi verið forsenda ábyrgðarlof­
orðs hans að handveðsett hluta­
bréf stæðu ávallt undir endur­
greiðslu lánsins á gjalddaga,“
segir í dómi Hæstaréttar.
Ó merkti of­
beldis dóm
Hæstiréttur hefur ómerkt dóm
yfir karlmanni sem dæmdur var í
sex mánaða fangelsi í héraðsdómi
og vísaði málinu til baka í hérað.
Maðurinn hafði verið fundinn
sekur um tvær líkamsárásir gegn
fyrrverandi sambýliskonu sinni í
október í fyrra.
Maðurinn hafði neitað sök í
báðum málum, en viðurkenndi
þó að hafa slegið konuna einu
höggi. Sagði hann að konan hefði
haldið á skærum og kvaðst hafa
talið að lífi sínu væri ógnað.
Í niðurstöðu Hæstaréttar segir
að dómi héraðsdóms hefði verið
ábótavant, þar sem maðurinn var
sagður hafa játað sök skýlaust, en
hann neitaði sök með öllu við þing­
festingu málsins í héraðsdómi.