Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1959, Blaðsíða 9

IMHGA N G U R ■
Introduction.
A. SÖFNUN OG URVINNSLA GAGNA.
Collection and processing of data.
Töflur þær um fjárhag sveitarfélagaf sem' birtar eru í töfluhluta þessa heftis, eru
byggðar á reikningum sveitarfélaganna, sem látnir hafa verið í té á eyðublöðum Hagstof-
unnar til þeirra nota,, Um langt skeið voru reikningseyðublöðin tvö, annað fyrir kaup-
staði og hitt fyrir hreppa, en árið 1952 gaf Hagstofan út nýtt reikningseyðublað í stað
hinna, sem voru orðin úrelt, og var það þannig úr garði gert, að það átti að henta bæði
kaupstöðum og hreppum. Hefur það verið notað síðan og aðeins verið gerðar á því smávægi-
legar breytingar við endurprentun.
Allir hreppar landsins hafa um langt' skeið notað reikningseyðublöð Hagstofunnar við
hin almennu reikningsskil sín, og hefur því eintak það, sem hún hefur fengið af reikn-
ingum hvers hrepps, verið afrit af reikningunum eins-og þeir hafa verið lagðir fram af
sveitarstjórn. Kaupstaðirnir hafa hins vegar yfirleitt ekki notað reikningseyðublöð Hag-
stofunnar, heldur gefið út reikninga sina prentaða eða fjölritaða, enda hafa þeir hver
sitt reikningsform, sem er mismunandi að allri gerð.
Frágangur reikninga sveitarsjóða 1952 var mjög misjafn.. . Stór. hluti hreppanna skil-
aði viðunandi reikningum og margir þeirra góðum, en'reikningar. kaupstaðanna voru verr
frá gengnir, þó að þar vseru á undantekningar. Raunar var ekki við góðu að búast, þar eð
reikningar kaupstaða voru frábrugðnir reikningsformi Hagstofunnar í uppbyggingu og var
miklum örðugleikum bundið fyrir hlutaðeigandi bæjarskrifstofur að færa þá á reiknings-
eyðublöð Hagstofunnar, en hún krafðist þess, að það væri gert. Þar sem frágangi reikn-
inga var ábótavant, reyndi Hagstofan að' afia' réttari eða fyllri upplýsinga með bréfa-
skriftum og samtölum við hlutaðeigendur. Aður en hin eiginlega úrvinnsla sveitarsjóðs-
reikninga hófst, fór Hagstofan yfir hvem reikning og samræmdi færslur hinna ýmsu reikn-
inga, svo og færslur sama reiknings, sem auðsýnilega voru í ósamræmi. Ekki reyndist þó
unnt að lagfæra alla: reikningsliði, sem bersýnilega eða að öllum líkindum voru rangir.
Til þess hefði þurft ngög umfangsmikil bréfaskipti, sem fyrirsjáanlega hefðu ekki svarað
kostnaði. Þeirri reglu var fylgt við' yfirferð reikninga að breyta ekki reikningsliðum,
nema öruggt væri, eða yfirgnæfandi líkur á þvl, að viðkomandi breyting væri á rökum reist.
Telja má víst, að allmikið hafi verið af röngum færslum í reikningunum, sem ekki var hægt
að sjá, þar eð engin gögn voru til samanburðar. Það mun einkum vera tvennt, sem orsakað
hefur rangar eða ónákvBemar færslur' á reikningunum;- ' I fyrsta lagi virðist hafa skort nokk-
uð á, að þeir, sem sömdu reikningana, hafi kynnt sér eyðublaðið og skýringamar við það
svo sem þurft hefði. Er leitt til þess að vita, að reikningar margra sveitarfélaga skuli
fyrir handvömm-eina hafa verið gerðir verr úr garði en þurfti að vera, og auk þess tafði
þetta úrvinnslu reikninga til muna. I öðru lagi er bókhaldi kaups.taðanna og sumra ann-
arra sveitarfélaga þannig háttað, að miklir örðugleikar eru á að. fá úr því sumar þær upp-
lýsingar, sem reikningseyðublað Hagstofunnar gerir ráð'fyrir, að látnar séu í té» Hefur
þetta torveldað mjög alla úrvi rmwl n -vpíkni ngaTtna og ýmist hefur orðið að gera hæpnar á-
ætlanir til að fá. fram nauðsynlegar sundurgreiningar, eða ekki hefur verið unnt að sund-
urgreina reikninga sem skyldi. Þetta verður aðeins. lagfært með þvi, að komið verði á
samræmi í bókhaldi sveitarfélaga, og geta skýrslur um fjárhag sveitarsjóða ekki komizt í
gott horf, fyrr en slík samræming hefur átt sér stað. Það vomi einkum reikningar kaup-
staðanna, sem erfitt var að fella inn á eyðublöð Hagstofunnar, og reikningar Reykjavíkur-
bæjar voru erfiðastir viðfangs, enda langumfangsmestir og fjölbreytilegastir. Verður að
hafa allt þetta í huga, þegar litið er á niðurstöður þeirra skýrslna, sem birtar eru í
þessu hefti.