Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1905, Qupperneq 321

315
III. Þeir sem þiggja af sveit.
Þeir liafa verið á ýmsum tíinuin í hlutfalli við fólkstöluna í landinu:
1703 11.8°/o 1870 5.6°/o
1801 4.6— 1880 3.4—
1850 . 2.1 — 1890 3.3—
1860 2.7 — 1901 3.0—
Hlutfallstölurnar svna, að 1703 er 9. hvert mannsbarn á landinu llækingur
eða niðurseta; 1801 er 22. hvert mannsbarn á sveit; 1901 er 33. hvert á sveit.
Eftir skýrslunum um efnahag sveitasjóðai íina hefur tala sveitarómaga og
þurfaheimila verið á ýmsum tímum eftir miðja 19. öld til 1903:
Árin Fólkstala. Sveitarómagar furfa- Samtals.
uiidir 1G ára — yfir 1G ára. lieiniili.
1861 . ... 66797 2284 777 3061
1871—80 71104 — — 4749
1881—90 ... . ... 71686 2905 579 3484
1891—95 71805 2167 583 2750
1896—1900 . ... 75854 278 1826 ' 323 2430
1901 ... . 78470 328 1628 552 2508
1902 . ... 79000(?) 294 1602 538 2434
o CC 79700(?) 157 1713 469 2339
Mest hefur fátækrahyrðin verið 1871 á fvrri öld, fyrir þann tíma er hún oft
sjerlega ljett, l. d. um miðja öldina; 1850 er luin niðri í 2.1. Velmegnun var þá
líka mjög mikil í sveitum og fólkið fátt. Fvrir 13(50 keinur fjárkláðinn, fjenaður
var skorinn hændúm í stórskaða; landsmenn lmeigðusl lil drykkjar meira en áður.
Eftir 1870 fór skaðannm, sem af fjárkláðanum hlauzt, að ljetta, tollur kom á áfenga
drykki, sem dró úr nautn þeirra, og liefur luin verið minni siðan yíirleitt. Fá-
tækrabryðin hefur ljezt stöðugt eftir 1870, þótt einstök ár liafi gert undantekningu
frá reglunni, þá hefur hvort timahil jafnan verið lægra en liið undanfarandi.
Af hverjum 100 inanns liafa verið á sveit, eftir skýrslunum um efnaliag
sveitarsjóðanna, eftir 1860:
1861 4.5°/o eða liver 22 maður
1871—80 meðaltal 6.7 — — — 15 —
1881—90 — 4.9— — — 21 —
1891—95 — 3.8— — — 28 —
1896—1900 — 3.2— — — 32 —
1901 3.2— — — 32 —
1902 3.1 — — — 32 —
1903 ... ... 2.9— — — 34 —
Hlutfallið við fólkstöluna i kaupstöðmn og öðrum lireppum en kaupstöðun-
uin fjórum verður þannig 1901:
I kaupstöðunum fjórum ............................................. ...... 2.5
í sveita- og kauptúnahreppum ............................................... 3.3
Á öllu landinu ........................................................... 3.2
Þetta kemur aðallega af því, að sveitfestisthninn er 10 ár, en kaupstaðirnir
vaxa svo lljótt, að liðugur helmingurinn af íbúum þeirra er orðinn sveitlægur á 10
síðustu árum, hinn helmingurinn ekki.