Lögmannablaðið - 01.03.2007, Blaðsíða 13

LÖGMANNABLAÐIÐ – 1 / 2007 > 13
Á yfirstandandi löggjafarþingi var lagt
fram frumvarp til laga um breytingu
á lögum um dómstóla nr. 15/1998
og lögum um meðferð einkamála
nr. 91/1991. Helstu breytingar með
frumvarpinu eru þær að veita dóm-
stjórum héraðsdómstóla heimild til
að fela löglærðum aðstoðarmönnum
héraðsdómara að fara með dómstörf
að ákveðnu marki. Einnig er meðal
annars fjallað um seinkun á birtingu
dóma Hæstaréttar Íslands á netinu
vegna kæru á úrskurðum skv. lögum
um meðferð opinberra mála (oml.),
bann við myndatökum í dómhúsum
og fleira.
Breyting á lögum um
dómstóla varðandi
löglærða aðstoðarmenn
Í 6. gr. frumvarpsins er lögð til breyt-
ing á núverandi fyrirkomulagi varðandi
löglærða aðstoðarmenn héraðsdóm-
ara. Getur dómstjóri, sbr. 2. mgr. 6.
gr. frumvarpsins, falið aðstoðarmanni
að annast hvers konar dómsathafnir
en þó ekki fara með og leysa að efni
til úr einkamálum, þar með töldum
ágreiningsmálum um fullnustugerðir
eða þinglýsingar, þar sem vörnum er
haldið uppi eða opinberum málum frá
því að þau koma til aðalmeðferðar.
Virðist sem dómstjóri geti meðal ann-
ars falið aðstoðarmanni dómara að
annast viðurlagaákvörðun og taka mál
til dóms ef brot varðar ekki þyngri
refsingu en átta ára fangelsi, sbr. 125.
gr. oml. Auk þess er gert ráð fyrir að
hægt verði að fela þeim að sinna kröfu
um úrskurði skv. 87. gr., sbr. 86. gr.,
90. gr., sbr. 89. gr., og 103. gr. oml.,
en þessi ákvæði eiga það sammerkt að
þau fela í sér takmörkun á mikilsverð-
um mannréttindum sem varin eru af
ákvæðum stjórnarskrár og mannrétt-
indasáttmála Evrópu.
Laganefnd LMFÍ hefur uppi efasemd-
ir um þessa heimild og telur hana of
víðtæka. Einnig þurfi að skilgreina
nánar hvaða verk það eru sem aðstoð-
armönnum er ætlað að sinna.
Bann við myndatökum
og öðrum upptökum í
dómhúsum
Í 7. gr. frumvarpsins er gert ráð fyrir
nýmæli um bann við myndatök-
um og öðrum upptökum í dómhús-
um. Undanskildar eru upptökur sem
eðlilegar eru fyrir rekstur dómstóla. Í
greinargerð með frumvarpinu kemur
fram að færst hafi í vöxt að reynt sé
að ná myndum af aðilum og vitnum
í dómsmáli þegar þeir sinna erindum
sínum í dómhúsum. Einkum eigi það
við í opinberum málum.
Hér má ætla að vegist á tvenns konar
hagsmunir. Annars vegar hagsmun-
ir aðila dómsmáls, í flestum tilfellum
sakborninga, til að geta einbeitt sér að
vörn sinni í stað þess að vera sífellt á
varðbergi gagnvart fjölmiðlum. Hins
vegar eru það hagsmunir fjölmiðla og
almennings á að fá óheftan sjón- og
hljóðrænan aðgang að dómhúsum og
óheftar upplýsingar um gang dóms-
mála og niðurstöður þeirra. Laganefnd
telur að hagsmunir aðila dómsmáls
og þeim er því tengjast, svo sem fjöl-
skyldna aðila, vegi þyngra en réttur
fjölmiðla til að koma mynd- og tal-
brotum til almennings.
Umsagnir
laganefndar LMFÍ
ráðherra stefnt til að þola ógildingu
úrskurðar umhverfisráðherra en ekki
Skipulagsstofnun. (H 231/2002, H
568/2002 og H 280/2003). Hins vegar
var talið óþarft að stefna umhverf-
isráðherra í máli þar sem krafist var
ógildingar á úrskurði ráðherrans um
mat á umhverfisáhrifum en nægjan-
legt að stefna Vegagerð ríkisins og
Reykjavíkurborg. Skiplagsstofnun var
ekki stefnt þótt hún hefði fellt úrskurð
í málinu á sínum tíma (H 501/2002).
Rétt er að geta þess að Einar Karl rit-
aði grein um þessi álitamál í 3. tbl.
Úlfljóts 2005 sem ber heitið Hvernig
er þetta með ríkið?
Skúli taldi, að því leyti sem dóma-
framkvæmdin væri skýr, félli hún illa
að efnisreglum stjórnsýsluréttar. Hann
benti á þessu til stuðnings að óæskilegt
væri að það stjórnvald, sem tekið hefði
hina endanlegu stjórnvaldsákvörðun,
ætti ekki aðild að dómsmáli um gildi
hennar. Stjórnvaldið gæti eitt búið
yfir upplýsingum sem þarft væri að
kæmu fram í dómsmálinu. Dæmi væri
um að hægt væri að krefjast ógilding-
ar stjórnvaldsákvörðunar án þess að
nokkrum opinberum aðila væri stefnt
(H 501/2002). Óljóst væri hvort og
hvernig niðurstaða í slíku máli gæti
bundið stjórnvaldið. Aðild ríkisins
í dómsmálum væri nú svo háttað að
nauðsyn bæri til þess að setja í lögin
um meðferð einkamála ákvæði þar
sem skýrt væri kveðið á um málsaðild
ríkisins. Skúli gerði grein fyrir hug-
myndum sínum að frumvarpi til slíkra
breytinga. Í stað þess að rekja þær hér
sérstaklega er vísað til greinar sem
Skúli skrifaði um þær í 3. tbl. Úlfljóts
2005.
Friðgeir Björnsson
TIL SÖLU
GRÁGÁS, prentuð árið 1829.
LÖGFRÆÐINGATAL,
prentað árið 1910.
Upplýsingar í síma 895 1755