Öldrun - 01.05.2005, Síða 27

27ÖLDRUN – 23. árg. 1. tbl. 2005 www.oldrun.net
hannaðri þrekaðstöðu og sjálfstæðri gönguþjálfun. Við-
miðunarhópur fékk enga sérstaka þjálfunaráætlun í
hendur.
Öllum hópum var á þjálfunartíma boðið upp á fjóra
fyrirlestra um efni tengt öldrun, þjálfun og heilsu. Að
þessum 12 vikum loknum voru fyrri mælingar endur-
teknar. Sjötíu og þrír einstaklingar af sjötíu og níu luku
rannsókninni eða 92,4% sem verður að teljast mjög
góður árangur. Allir þátttakendur eiga miklar þakkir
skildar fyrir einstaklega góða og jákvæða samvinnu.
Niðurstöður
Þegar niðurstöður úr mælingum I og II voru bornar
saman kom m.a. í ljós að mismunandi þjálfunaraðferðir
og þjálfunaráætlanir hafa ólík áhrif á eldri aldurshópa
auk þess sem magn (þjálfunartími) og ákefð þjálfunar
(þjálfunarpúls) hefur mikla þýðingu fyrir væntanlegan
árangur.
Gönguþjálfun eða gönguáætlun þolþjálfunarhóps
þar sem aðhald ríkti, en hún innihélt fimm æfingadaga í
viku, að jafnaði um 25 mínútur að meðaltali á hverjum
degi í 12 vikur á fyrirfram skilgreindu þjálfunarálagi
(þjálfunarpúls), skilaði mjög góðum árangri. Þessi góði
árangur skilaði ekki aðeins hópnum betri árangri í þoli
eða gönguvegalengd um tæplega 6% heldur jókst styrk-
urinn einnig um tæplega 4,5%. Tölfræðilega marktækar
framfarir (p=0,000) komu einnig í ljós í stólupprisu
SPPB-prófsins hjá þolhópi. Þá batnaði andleg líðan
þessa hóps um tæplega 4%, þ.e.a.s. tölfræðilega mark-
tækur árangur (p=0,008) kom fram í heildareinkunn
heilsutengdra lífsgæða á 12 vikna þjálfunartíma.
Þjálfunaráætlun styrktarhóps þar sem unnið var
eftir markvissri styrktarþjálfun þrisvar í viku að við-
bættri tveggja daga sjálfstæðri gönguþjálfun skilar
einnig góðum árangri. Marktækar framfarir koma í ljós
í SPPB-prófi eða 7,5% bæting og er árangur tölfræðilega
marktækur (p=0,001). Þá er mjög góð bæting á styrk
þátttakenda í hópnum eða rúmlega 11%. Í stólupprisu
SPPB-prófsins (standa upp úr stól) var árangur styrktar-
hóps mjög góður, bæting um rúm 17% eða tölfræðilega
marktækur (p=0,000). Einnig kemur fram tölfræðilega
marktækur árangur (p=0,039) í bættri andlegri líðan
þátttakenda eða heilsutengdum lífsgæðum. Bæting er
um 2,34% hjá styrktarhópi á þessum 12 vikum.
Viðmiðunarhópur skilar ekki eins góðum árangri þó
hann bæti sig í styrk á tímabilinu. Árangur viðmiðunar-
hóps er sambærilegur við svipaðar rannsóknir annars
staðar í heiminum, litlar eða engar framfarir. Árangur
heilsutengdra lífsgæða hrakar t.d. um 1,34% en er ekki
tölfræðilega marktækur (p=0,356). Rétt er þó að geta
þess að samkvæmt dagbók æfði viðmiðunarhópur að
meðaltali um 15 mínútur að jafnaði á dag í hverri viku.
Vel má vera að dagbókarformið og fyrirlestrar hafi verið
hvetjandi fyrir þennan hóp ekki síður en hina til að
stunda heilsurækt upp á eigin spýtur. Slík þjálfun gæti
hafa haft jákvæð áhrif á útkomu í styrktarmælingum
eða að um væri að ræða bætta tækni í seinni mælingum
á sérhæfðu mælitæki eins og e.t.v. hjá hinum hópunum
einnig.
Ályktanir
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að mismun-
andi þjálfunaraðferðir og þjálfunaráætlanir hafa ólík
áhrif á eldri aldurshópa og að magn og ákefð þjálfunar
hefur mikla þýðingu fyrir væntanlegan árangur. Niður-
stöður á heilsutengdum lífsgæðum, þar sem hlustað er
á mat þátttakandans og tilfinningar og honum gefið
tækifæri til að tjá sig um líðan sína, er áhugavert að
skoða. Þær eru sambærilegar erlendum rannsóknum
(Oldridge, Guyatt, Jones, Crowe, Singer og Feeny,
1991). Niðurstöður sýndu tölfræðilega marktækan mun
hjá styrktarhópi og þolhópi en ekki hjá viðmiðunarhópi.
Gönguþjálfun þolþjálfunarhóps þar sem aðhald ríkir
skilar mjög góðum árangri, hvort heldur sem um er að
ræða bætingu á þoli, styrk eða heilsutengdum lífsgæð-
um. Markviss þjálfun þrisvar til fimm sinnum í viku þar
sem aðhald ríkir, skilar mjög góðum árangri fyrir and-
lega líðan þátttakenda. Frekari rannsóknir af þessum
toga gætu leitt í ljós að finna mætti þjálfunaráætlun sem
inniheldur ákveðna þjálfunaraðferð eða þjálfunarblöndu
sem hentar best þessum eldri aldurshópi.
Niðurstöður úr gönguþjálfun þolþjálfunarhóps eru
e.t.v. einna athyglisverðastar, m.a. fyrir þær sakir að hún
var stunduð við mjög einfaldar og aðgengilegar að-
stæður, en skilar í raun einna bestum árangri þegar nið-
urstöður allra mælinga þessara þriggja hópa eru skoð-
aðar.
Heimildir
Oldridge, N., Guyatt, G., Jones, N., Crowe, J., Singer, J., Feeny, D. o.fl., (1991).
Effects on quality of life with comprehensive rehabilitation after acute
myocardial infarction. American Journal of Cardiology, 67, 1084-1089.