Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2007, Blaðsíða 7

DV Fréttir
FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2007 7
H
starfa sjálfstætt og engar reglur
um þessi mál eru til er mjög brýnt
að foreldrar kynni sér málin vel
áður en skrifað er undir samn-
ing," segir Gunnhildur. Hún segir
að af og til komi kvartanir frá for-
eldrum sem telji að dagforeldrar
hafi brotið á sér. „Þetta eru mál
sem koma upp öðru hveiju. Þau
mál sem upp hafa komið hafa
sem betur fer leyst farsællega."
Ferðaþjónustan
bætir úr misfellum
íslenski ferðamálageirinn hef-
ur bætt úr ýmsum misfellum sem
lúta að ferða-
þjónustu á ís-
landi. Talsmað-
ur neytenda
brást fyrr á ár-
inu við villandi
nafngiftum á
aukakostnaði
flugfarþega og
svonefndri nei-
kvæðri samn-
ingagerð. Síðan þá hafa íslensk
flugfélög og ferðaskrifstofur á ís-
landi lagfært ýmislegt. Talsmaður
neytenda beindi óformlegum til-
mælum varðandi þetta og beindi
hann tilmælum til ferðaskrifstofa
um að þetta yrði lagað. Væntir
talsmaður neytenda þess að nei-
kvæð samningagerð og villandi
upplýsingar séu nú úr sögunni.
Breyttar neysluvenjur íslendinga á síðustu árum hafa gert það að verkum að mörg ís-
lensk börn eru orðin of feit. Ingibjörg Gunnarsdóttir, dósent við matvæla- og næring-
arfræðiskor Háskóla íslands, bendir á að matarskammtar barna hafi stækkað undanfar-
in ár. Rannsóknarstofnun í næringarfræði vinnur nú að því að reyna að breyta
neysluskömmtum barna með það að markmiði að minnka þá í samvinnu við fyrirtæki.
STÆRRIMATARSKAMMT-
AR GERA BÖRN FEITARI
EINAR ÞOR SIGURÐSSON
blcidamadur skrifar:
„Ein helsta ástæða þessarar aukn-
ingar á tilfellum ofþyngdar og offitu
er breytingar á neysluvenjum," segir
Ingibjörg Gunnarsdóttir, dósent við
matvæla- og næringarfræðiskor Há-
skóla íslands. Ingibjörg hefur með-
al annars unnið að rannsóknum á
þyngd og matarvenjum barna á fs-
landi. Offita meðal barna og unglinga
er vaxandi vandamál og er svo komið
að mttugu prósent íslenskra grunn-
skólabarna eru of þung eða of feit. Þar
af eru um einn fimmti hluti of feitur
og íjórir fimmtu hlutar of þungir.
Neysluvenjur breytast
Ingibjörg segir að breytingar á
skammtastærðum séu ein helsta or-
sökin. Þannig hafi rannsókn sem
gerð var um mataræði grunnskóla-
barna árin 1992 og 1993 sýnt fram
á að meðalneysla á brauði var
90 grömm sem yfirfært var
yfir á þrjár og hálfa brauð-
sneið. Tíu árum síðar,
eða árin 2002 og 2003,
var skammturinn enn
þrjár og hálf brauðsneið
en í millitíðinni hafði
brauðsneiðin stækk-
að úr um 27 grömm-
um í 40 grömm. „Þetta
er nokkuð sem fólk átt-
ar sig ekki á að er að breyt-
ast. Þetta er ekki eingöngu
bundið við skyndibitastað-
ina sem bjóða upp á stærri mál-
tíðir heldur er þetta einnig venjulegur
heimilismatur. Það er okkar tilfinn-
ing að skammtastærðirnar spili þarna
stórt hlutverk. Það er staðreynd að
ef þú setur risaskammt fýrir framan
barn borðar það vissulega meira."
Undanfarin ár hefur skyndibita-
stöðum fjölgað mikið. Aðspurð hvort
aukið hlutgengi þeirra sé einn af or-
sakavöldunum segir Ingibjörg að erf-
itt sé að sanna það. „Við höfum eng-
ar sannanir í höndunum þess efnis
hérlendis. Þegar horft er til þjóða
eins og við Miðjarðarhafið sem eru
að innleiða þessa matarmenningu
sést að offita þar hefúr aukist gríðar-
lega á síðustu árum," segir Ingibjörg,
Breyttar
neysluvenjur
Ingibjörg segir
að verulegar
breytingar hafi
orðið á
matarvenjum
íslendinga.
Matarskammt-
ar eru orðnir
stærri en áður.
HVAÐ BER AÐ
HAFAí HUGA?
■ Drekka nóg af vatni
■ Mjólk er góð fyrir beinin
■ Smyrja brauðið meö litlu smjöri
■ Hreyfa sig daglega
■ Borða nammi á nammidögum
■ Borðafiskminnsteinusinniíviku V
■ Ekki setja of mikið á diskinn
en á ftalíu eru 36 prósent barna og
unglinga of feit eða of þung.
Of stórir skammtar
Um þessar mundir starfar Rann-
sóknarstofnun í næringarfræði í sam-
vinnu við ýmis fýrirtæki að breyta
landslaginu í framboði á hollum
mat. Þáttur í því verkefni er að reyna
að breyta neysluskömmtum barna
með það að markmiði að minnka
þá. „Þegar farið er inn í bakarí eru til
dæmis kökustykki og snúðar sem eru
allt of stór fýrir bömin. Manni ofbýð-
ur stundum sjálfum vegna skammt-
anna. Maður setur spurningamerki
við það ef maður þarf að skera köku-
sneið niður í nokkra bita
til að hún sé hæfileg fyrir
barnið," segirlngibjörg.
Ingibjörg nefnir ann-
að dæmi og bendir á
fernur sem innihalda hrein-
an ávaxtasafa sem almennt er talinn
hollur. Minnstu fernurnar sem fást
eru hins vegar nánast allar 250 milli-
lítrar sem að mati Ingibjargar er allt
of mikið fyrir börnin. „Þetta er of stór
skammtur því hver ferna inniheldur
um tíu prósent af orkuþörf tveggja ára
bams. Maður saknar til dæmis gömlu
Blöndunnar sem var 150 millilítrar.
Það er verið að vinna í því að bæta
þessi mál í samvinnu við fyrirtæki.
Niðurstöður þeirrar samvinnu verða
kynntar almenningi fljótlega," segir
Ingibjörg en slíkt hefur eftir hennar
besm vitund ekki verið reynt erlend-
is. Því em íslendingar að vinna braut-
ryðjendastarf í þessum efnum.
Megrun ekki lausnin
Eins og áður hefur komið fram eru
um tuttugu prósent íslenskra barna
of þung eða of feit. Aðspurð hvort
það sé endilega slæmt að vera aðeins
yfir kjörþyngd segir Ingibjörg að það
fari eftir aldri einstaklinga. Hún seg-
ir að einstaklingum sem komnir em
yfir fimmtugt sé ráðlagt að reyna að
halda þyngdinni í staðinn fyrir að
reyna að lækka hana.
Hún segir að börn sem eru of
þung eigi ekki að fara í megmn held-
ur vaxa upp í sína eðlilegu þyngd.
„fslensk börn em oft í efri hluta kjör-
þyngdar því þau em mörg hver kröft-
ug og stórbeinótt. Annars er það
alltaf æskilegt að vera innan kjör-
þyngdar þó að margir geti verið í
góðu formi þótt þeir séu aðeins yfir
kjörþyngd. Það sem skiptir máli er
að það sé nægt framboð af hollum og
góðum mat."
Björk Vilhelmsdóttir borgarfulltrúi er ósátt með starfshætti Jórunnar Frímannsdóttur:
Situr beggja vegna borðsins
„Þama virðist hún vera beggja
vegna borðsins," segir Björk Vilhelms-
dóttir, borgarfulltrúi Samfylldngar, um
borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins,
Jómnni Frímannsdóttur. Björk gagn-
rýndi Jómnni á fundi borgarstjóm-
ar í vikunni en frá árinu 2004 hefur
verið þverpólitískur vilji fyrir að sam-
þætta heimahjúkrun og félagslega
heimaþjónustu. Frá þeim tíma hafði
samþættingin verið á tilraunastígi
en þegar meirihlutaskipti fóm fram
í borgarstjórn Reykjavíkur kom í ljós
að samvinna hefði þegar hafist á milli
Jómnnar og heilbrigðisráðherra.
„Eftir meirihlutaskiptín lagði nýr
meirihlutí fram tillögu um að fara
strax í formlegar viðræður. Við fór-
um á fund í heilbrigðisráðuneytínu
til að ræða málin en það kom okkur
spánskt fyrir sjónir að sjá að Jómnn
var mætt þangað og þar útskýrir hún
að hún leiði þetta starf fyrir ráðherr-
ann," segir Björk og bætir við að þarna
virðist hún ætla að fara í viðræður við
Reykjavíkurborg sem fulltrúi borg-
arinnar. Því sitji hún beggja vegna
borðsins. „Hún er kosin til að gæta
hagsmuna borgarinnar í fjögur ár og
það er hennar umboð að gæta hags-
muna íbúa borgarinnar."
Á fúndi borgarráðs í fyrradag út-
skýrði Jómnn að skoðaðar hefðu ver-
ið fjórar mismunandi rekstrarleiðir
og niðurstaðan hefði verið sú að fara
með samþættínguna í útboð í tveim-
ur hverfum borgarinnar. „Þetta var
ekki fyrsta rekstrarleiðin sem okkur
langaði að skoða. Þetta er spurning
um siðferði að sitja ekki báðum meg-
in við borðið þegar hún er kosin til að
gæta hagsmuna Reykvíkinga," sagði
Björk.
Björk segist ekki hafa fengið nein
svör frá Jómnni og segir að ekki væri
ljóst hvaða hlutverki hún myndi
gegna í samþættingu þessara tveggja
þjónustuþátta. „É g veit ekki til þess að
við sem emm kjörin af borgarbúum
getum farið að semja sem fulltrúar
ríkisins við Reykjavíkurborg."
einar@dv.is
Ósátt Björk er ósátt með að Jórunn sitji
beggja vegna borðsins vegna samþætt-
ingar heimahjúkrunar og félagslegrar
heimaþjónustu.