Vestfirska fréttablaðið - 24.09.1992, Blaðsíða 6

VESTFIRSKA
5 Fimmtudagur 24. september 1992 ^
- fFRÉTTABI AÐIfí |
Yigdís og Jakob Falur
Viðtal og myndir: Hlynur Þór Magnússon
Vigdís Jakobsdóttir, Jakob Falur Garðarsson. ísfirðingar bæði. Hafa
dvalist í tvo vetur í Kantaraborg á Englandi. Eru á förum þangað þriðja
sinni til vetursetu. Hún er dóttir Eyglóar og Jakobs í Frábæ. Hann er
sonur Jónínu og Garðars í Björnsbúð. Ogift, en ákaflega trúlofuð, búin
að vera það nokkuð lengi. Kynntust í Litla leikklúbbnum á Isafirði. Hann
lék m. a. sjálfan sveitapiltinn í Sveitapiltsins draumi hér um árið. Hún
er að læra leikhúsfræði. Hann hefur minni áhuga á leiklist en áður. Hefur
meiri áhuga á hinu leikhúsinu. Stundar því nám í stjórnmálafræði. Jafnvel
farinn að lesa Reykjavíkurbréf og forystugreinar Morgunblaðsins reglu-
lega. Svona geta menn breyst. Rosalegt. Þau eru í senn mjög lík og mjög
ólík, að eigin mati. Ekki síst Jakob...
Við hittumst á Hótel ísafirði á sunnudaginn var. Veðrið var blítt og
fagurt og þó með haustsvip, sólin lágt á lofti og eins og hélulykt í loftinu.
Þetta var eiginlega sumardagurinn fyrsti á Isafirði þetta árið, eða því sem
næst, þó að kominn væri 20. september, og við ákváðum að rölta út á
Austurvöll og setjast þar á bekk eins og gömlu kallarnir. Nýfallin æla og
glerbrot hér og hvar í miðbænum, eins og jafnan um helgar. Síðbúin
blóm á Austurvelli.
Þau eru að fara aítur út eftir rúma viku.
Skólinn byrjar fyrstu helgina í október. „Þá
erum við strax meira en hálfnuð með námið. “
Jakob Falur útskrifaðist úr MÍ vorið 1986,
Vigdís byrjaði þar í fyrsta bekk þá um haustið
og útskrifaðist vorið 1990. Jakob ætlaði að taka
sér ársfrí frá námi, en það varð fjögurra ára
frí. „Við hlökkum til að koma heim á vorin og
til að fara út aftur á haustin. Við eigum auðvit-
að okkar heimili úti þessi árin, en foreldrarnir
og gömlu heimilin eru hér.“
Félagslífið úti er mjög tengt daglegu starfi í
skólanum, sérstaklega hjá Vigdísi; naumast
verður greint þar á milli. Kantaraborg má heita
dauður bær á kvöldin og nóttunni, fornir borg-
armúrar utan um miðbæinn, svipmót frá tím-
um Hróa Hattar. Það er gömul hefð, og styðst
við reglugerð, að innan múranna skal vera al-
ger kyrrð eftir klukkan ellefu á kvöldin; þá er
hreinlega ekkert um að vera.
Jakob Falur: Hérna heima er siður að hafa
ljós í búðargluggum, svo fólk geti skoðað í
gluggana, en þarna úti er allt slökkt, bara
myrkur! Hér heima dettur okkur aldrei í hug
að spara eitt eða neitt, hvorki rafmagn né vatn.
Landlordinn okkar furðaði sig á því hvað við
kyntum mikið. Svo síast þetta inn í mann smátt
og smátt. Maður semur sig að siðum þeirra
sem fyrir eru í landinu. Við erum farin að
kynda minna...
Vigdís: í fyrstu miðar maður allt við sjálfan
sig, metur allt út frá því sem er venjan heima.
Svo förum við að skilja annað fólk og virða
hvern hlut og hvern stað og hvern mann eins
og hann er.
Jakob Falur: Heimurinn væri betri ef fólk
skildi að það eru ekki allir eins. Heimurinn
væri betri ef við reyndum að skilja annað fólk
og sjónarmið þess. Og það er líka mergurinn
málsins í alþjóðastjórnmálum og samskiptum
þjóða: Að vinna saman, tala saman...
Vestfirska: Hvað eruð þið að gera þarna úti?
Jakob Falur: Ég er að læra stjórnmálafræði,
alþjóðastjórnmál. Ég var nú ekki með þetta
alveg á hreinu þegar ég fór, hvað ég væri að
fara að gera, en nú er það alltaf að koma betur
og betur í ljós. Þetta er mjögskemmtilegt nám.
Ég kann vel við skólann, hann er góður og vel
búinn. Gott starfsfólk og góðar aðstæður. Það
eru hreinlega forréttindi að fá að vera náms-
maður erlendis, þó að allir séu að tala um hvað
þetta sé dýrt.
Vestfirska: Hvað er þetta langt nám, hvenær
klárarðu, hvað ætlarðu svo að gera?
Jakob Falur: Þetta er þriggja ára BA-nám.
Ég verð fjögur ár vegna þess að fyrsta árið var
ég í fornámi, eins konar núll-áfanga, ensku
fyrir útlendinga og breskri stjórnmálasögu.
Það var skárra en fara tvisvar í fyrsta bekk og
falla í fyrra skiptið. - Þegar ég er búinn, aftur
á móti, maður getur nú aldrei fullyrt um fram-
tíðina - en það eru allir að segja að maður eigi
að koma aftur í bæinn. Það er kannski aldrei
að vita nema maður geti skapað sér einhver
tækifæri hér. Það er allt hægt hér eins og annars
staðar. En maður veit það aldrei - ég hef nú
prófað ýmislegt. Ég hef t.d. prófað blaða-
mennskuna. Hún heillar mig alltaf. Hún er
góður undirbúningur fyrir mitt nám. Ætli ég
verði ekki með tímanum eins konar Magnús
Torfi Ólafsson!
Vestfirska: Og hvar eruð þið?
Jakob Falur: Við erum á suðausturhorni
Englands, skammt frá Ermarsundi, í Kantara-
borg, Canterbury, en þar situr erkibiskup
ensku biskupakirkjunnar, sjálfur erkibiskup-
inn af Kantaraborg...
Vestfirska: Hafið þið hitt'ann?
Vigdís: Nei, en við höfum séð'ann!
Jakob Falur: Núverandi erkibiskup var sett-
ur inn í embætti í fyrravor. Það var ótrúlegur
viðbúnaður og bein útsending á BBC 2 allan
daginn. Alveg rosaleg athöfn. Lávarðadeildin
kom eins og hún lagði sig. Og Díana. Herinn
passaði að enginn kæmist nálægt henni. Við
náðum nú samt að sjá hana læf! Anna var þarna
líka. Anna er skilin. Díana fer að skilja
(andvarp).
Kantaraborg er tæplega 40 þúsund manna
bær - bær fremur en borg. Þetta er eiginlega
Selfoss þeirra Englendinga, þjónustumiðstöð-
in í Kent, verslunarmiðstöð og þjónusta fyrir
sýsluna. Lífið snýst mikið um þjónustu við
ferðamenn sem koma mjög margir í hálfgerðar
pílagrímsferðir í dómkirkjuna. Á hverjum
morgni kemur floti af rútum með túrista frá
meginlandinu og er svo farinn aftur að kvöldi.
Bærinn er alltaf fullur af ferðafólki. Svo er það
háskólinn. Þetta er fremur lítill skóli, en hann
er stór miðað við stærð bæjarins, langstærsti
vinnustaðurinn í sýslunni, um sex þúsund nem-
endur og fjögur þúsund kennarar og aðrir
starfsmenn, alls tíu þúsund manna vinnustað-
ur.
Vestfirska: Vigdís, hvað ert þú að gera þarna
úti?
Vigdís: Ég er að læra leikhúsfræði og leiklist
með „hálfgerðri“ leikstjórn. Þetta spannar
flest það sem viðkemur leikhúsvinnu, einnig
framkvæmdahliðina á leikhúsinu, fram-
kvæmdastjórn sýninga og rekstur leikhúsa.
Þarna eru settar upp milli tuttugu og þrjátíu
sýningar á ári á vegum nemenda. Deildin er
mjög lítil, það eru milli fimmtíu og sextíu
nemendur í deildinni allri á öllum árunum
fjórum.
Á fjórða árinu getum við valið um þrennt:
í fyrsta lagi er það almenn leikstjórn, sem
ég er ekki mjög spennt fyrir - ég var ákveðin
að fara í hana þegar ég fór út, ég fór beinlínis
út til þess að leggja stund á leikstjórn - en nú
þegar ég er búin að vera þarna í tvö ár, þá
sýnist mér að þetta sé ekki alveg það sem ég
hef áhuga á. Þetta byggist svo mikið á því að
taka stór klassísk verk og greina þau niður í
minnstu smáatriði og skipuleggja hverja hreyf-
ingu, A gengur frá X til Z, eins og - eins og -
eins og flóasirkus. Maður þarf að skrá allt
niður, allt er ákveðið fyrirfram og leikararnir
gera bara það sem maður er búinn að skipu-
leggja. Þetta er ekki beint það sem ég hef
áhuga á.
í öðru Iagi er á fjórða árinu hægt að velja
sér leikhússtjórn, ef maður ætlar t.d. að verða
leikhússtjóri eða reka leikhóp. Þá er líka farið
út í viðskiptafræði og svoleiðis. Það höfðar
eiginlega ekki til mín heldur. Þegar maður er
búinn að eyða þremur árum í listrænt nám, að
fara svo fjórða árið f einhverja framkvæmda-
stjórn...
í þriðja lagi er svo það sem ég hef áhuga á
- það hefur auðvitað sína galla og sína kosti:
Spunaleikhús. Við erum nú ekki nema ellefu
eftir af mínum árgangi, við vorum sextán þegar
við byrjuðum. Þetta er mikið hópvinna, en ein
önnin snýst meira um einstaklingsverkefni, og
það heillar mig. Þá er maður svona hálfgerður
stjórnandi, án þess að vera að stjórna! Maður
velur sína leikara úr hópi nemenda, vinnur
með þeim, og byrjar frá grunni án þess að hafa
nokkurt leikrit eða nokkra sýningu í höndun-
um. Maður hugsar sig um, og segir kannski
sem svo: Nú ætla ég að búa til sýningu um
ísafjörð! Sýningu þar sem ég reyni að draga
fram tengslin við sjóinn og sjávarútveginn.
Líka ætla ég að taka svolitla heimspólitík inn
í sýninguna. Og skófatnað. Skófatnað gegnum
aldirnar. Maður fléttar kannski gjörólíka hluti
saman í eina heild, og sýningin verður bæði
margbrotnari, og það sem mér finnst aðalkost-
urinn við svona vinnubrögð, hún kemur beint
frá hjartanu á öllum leikurunum, vegna þess
að allir taka þátt í að skapa hana frá grunni.
Mér finnst þetta eiga betur heima í nútíman-
um en kannski Shakespeare eða Kafka, eða
jafnvel Stoppard eða einhverjir af þessum nýrri
leikritahöfundum. Ég er orðin svolítið leið á
þessum skrifuðu leikritum. Leikararnir leggja
alltaf sitt af mörkum til innihaldsins í sýning-
unni, og þess vegna verður þetta meira þeirra
sýning. Þetta er það sem mér finnst vanta svo-
lítið hérna á fslandi. Þetta er vissulega til, það
eru leikhópar sem gera þetta, einhverjir af litlu
atvinnuleikhópunum í Reykjavík, en mér
finnst samt eins og ég hafi varla vitað af þessu
áður en ég fór út. Hér er ekki um það að ræða
hvernig sýningin sjálf verður á endanum, hvort
lokaniðurstaðan verður eitthvað öðruvísi en
með öðrum aðferðum, heldur er þetta spurn-
ing um það hvar er byrjað. Annars vegar er
byrjað með ákveðinn texta, sem er sundur-
greindur og túlkaður eftir bestu getu, og hins
vegar er byrjað með ekki neitt, maður byggir
verkið smám saman upp og textinn er það síð-
asta sem verður til í endanlegri mynd. Hugsan-
legt er að hann verði alveg eins og einhver
hefði getað skrifað, þetta getur litið út alveg
eins og skrifuð sýning í lokin. Svo eru auðvitað
líka til sýningar sem eru spunnar í hvert skipti
og alltaf búinn til nýr og nýr texti...
Jakob Falur: Ég má til með að segja frá einni
sýningu sem þau bjuggu til í vor. Þá var meðal
annars pöntuð pizza, hringt í veitingahús úti í
bæ, og manngreyið sem kom með pizzuna var
látinn koma með hana labbandi inn á sviðið í
miðri sýningu, og hann vissi ekkert um neina
sýningu eða að hann væri sjálfur þátttakandi í
henni (hlær stórkarlalega) og það klöppuðu
allir fyrir honum...
Vigdís: Við vorum að reyna að blanda saman
mörgum ólíkum þáttum í sýningunni, þetta var
mjög flókið, erfðafræði og ástarsamband og