Jökull - 01.12.1963, Blaðsíða 28

JÓN EYÞÓRSSON:
ORÐASAFN
Helztu heiti á ís og snjó á landi
Ice Glossary
Orðasafn þetta er gert eftir Ice Glossary, Part
2, eftir tvo enska vísindamenn, Terence Arm-
strong og Briari Roberts. Það er prentað í
Polar Record 9. b. No. 59, 1958.
Þá hefur nokkrum orðum verið bætt inn í
samkvæmt A functional Glossary of Ice Term-
inology, gefið út af U. S. Navy Hydrographic
Office, Washington.
Allmörg önnur orðasöfn og viðtækari eru til
yfir sama efni, og er ekki víst, að þeim beri alls
staðar saman við það, sem hér er skráð. Ovíða
ber þó mikið á milli. En þetta safn er valið af
því, að mikið af nærtækum bókakosti um jökla
saknað við Grímsvatnamastur. Hann hafði graf-
izt í snjó.
Þegar við komum að Pálsfjalli í uppleið, var
efsta gjörð 137 cm yfir snjó en stangarendi 360
cm. Síðan hafði snjór bráðnað eða sigið 18 cm.
Þarna var boruð 528 cm djúp hola Neðan við
510 cm var 18 cm íshroði með klakalögum.
Meðalvatnsgildi 0,64. Mæling af mastrinu úr
flugvél haustið 1962 sýnir að borað muni hafa
verið niður í haustlagið frá 1961.
Miðvikudagur 12. júní. Svartaþoka um mið-
nætti en hlýtt. Lagt af stað kl. 0148. Eftir 75
mínútna akstur vorum við 6 km vestur af mastri.
Þar var sett niður stöng 815 cm löng. Mið í
centígráðum: Kerling 001°, Hamar 46°, Þórðar-
hyrna 151° og Geirvarta syðri 172°.
Snjódýpt niður á harðan jökulís var 317 cm,
meðalvatnsgildi 0,59, og vetrariirkoma 1870 mm
vatns.
Segir nú ekki af ferðinni fyrr en i Jökulheim-
um um hádegið. Voru þar fyrir þeir Jónas Jak-
obsson veðurfræðingur og Geir Ólafsson loft-
skeytamaður, er höfðu með höndum veðurat-
huganir þessa viku.
Benzínbirgðir lét leiðangurinn eftir: A Gríms-
fjalli 300 lítra, við Nýjafell 450 og í Jökul-
heimum 550 lítra. /. Ey.
og snjó er á ensku og höfundarnir eru báðir
mikils metnir vísindamenn. Ensku heitunum er
haldið sem lykilorðum, en síðan er islenzku
heitunum raðað í stafrófsröð í greinarlok.
ablation
leysing: snjónám vegna bráðnunar og/eða
uppgufunar.
abrasion
jökulsvarf: slit á bergi eða jarðlögum, sem
jöktdís skríður yfir.
accumuiation
ákoma: snjósöfnun, hrímmyndun og öll úr-
koma í föstu formi, senr eykur vöxt jökla
og heldur þeim við. A stöku stað eiga snjó-
flóð verulegan þátt í ákomunni.
alpine glacier (valley glacier)
fjalljökull (daljökull): skriðjökull, sem kem-
ur af fjöllum ofan, oft í tveimur eða fleiri
kvíslum, er sameinast í dalstafni og skríða
niður eftir dalnum í einu lagi.
avalanche
snjóflóð: snjóspilda eða hengja, sem losnar
og skríður niður fjallshlíð með vaxandi
þunga.
anti-icing
ísvsrjur: Hvers konar tæki til þess að hindra
ísmyndun á flugvélum, skipum eða öðrum
hlutum. Helzt er notaður varmi eða ýmis
efni borin á til þess að ís nái síður að fest-
ast.
bcrgschrund
jökulgap: gjá eða sprunga, sem myndast
þar, sem skálarjökull jaðrar við hamravegg.
Oft situr þá jökulsvunta fastlímd á hamr-
ana.
blow hole
vindauga: gat á snjófillum yfir jökulsprung-
um. Uppstreymi eða sog úr sprungunni
heldur auganu opnu og haugar upp skafli
hlémegin við það.
blowing snow
skafhrið eða kóf.
breakable crust
broti: veikur skari, snjóskorpa á fönn, sem
brotnar undan fæti (brotafæri).
cirque glacier (cirque ice)
skálarjökull (botnjökull): lítill jökull í
klettaskál eða kröppum dalstafni.
cornice
hengja: snjóskafl, sem slútir fram af brattri
brún eða klettakambi.
24
JÖKULL 1963