Feykir - 17.12.2003, Blaðsíða 5

44/2003 FEYKIR 5
„Það var mikið félagslíf í
sveitinni utan Króksbjargs“
Við erum stödd á Blönduósi, upp á fjórðu hæð Þverár-
brautar 1. í þessu húsi er stéttarfélagið Samstaða til húsa,
Invest, Vinnumálastofnun, Fjölritunarstofan Grettir og
fleiri þjónustuaðilar, en á þessari efstu hæð em þijár íbúð-
ir. Feykismaður er í heimsókn hjá þeim Sigurði Pálssyni
og Öldu Friðgeirsdóttur sem um árabil bjuggu á Sviðn-
ingi í Skagabyggð. Bújörð þeirra var reyndar næsti bær,
Kálfshamar sem liggur að samnefndri vík. Um Kálfs-
hamarsvíkina segir m.a. í „Landið þitt - Island”: Um
nokkurt skeið, um síðustu aldamót og fram á þessa öld,
var rekin nokkur útgerð frá Kálfshamarsvík og reis þar
dálítil byggð. Fólksfjöldi þar ásamt með næstu bæjum
varð mestur um 100 manns en á kreppuárunum eftir
1930 tók byggðin að dragast saman og var allt komið í
eyði um 1940. Fluttist fólkið og útgerðin inn í Höfða-
kaupstað.
„Það var styttra á miðin ífá
Kálfshamarsvík, sú var ástæð-
an fyrir því að þama rnyndað-
ist byggð. Nú það vom strand-
ferðir þangað, bæði Eimskip
og Ríkisskip, sem tóku afurð-
imar. Ég hefði gaman af að
eiga eina skipaáæltun i Kálfs-
hamarsvík, en veit ekki hvar
er hægt að ná í hana. Síldar-
skipin komu þama inn i vond-
um veðmm, lágu oft þama í
víkinni, á sumrin og haustin”,
segir Sigurður og Alda á líka
minningar ífá þessum tíma.
„Þegar ég var stelpa þá
komu þeir oft í land sjómenn-
imir. Það var símstöð á Sviðn-
ingi og þeir komu stundum til
að hringja heirn til sín. Þá
stoppuðu þeir gjaman og spil-
uðu á harmonikku hjá foður
mínum heima á Sviðnigi,
Friðgeiri Einkssyni. Hann átti
harmonikku og spilaði á þess-
um ámm á böllum í sveitinni.
Sjómennimir vom líka stund-
urn að spila sjálfir um borð,
það heyrðist oft í land. Það var
oft fjör á Sviðningi þegar þeir
komu og þetta var heill floti
báta sem lá út á víkinni, Svíar,
Norðmenn og Færeyingar.
Við munum að sjálfsögðu
eftir síðasta útgerðarmannin-
um í Kálfshamarsvík, Jóhann-
esi Einarssyni sem bjó seinast
í Hátúni.
Stórar fjölskyldur
Það var mikið félagslíf í
sveitinni fyrir utan Króks-
bjarg, kvenfélag, lestrarfélag
og málfundarfélag sem starf-
aði eins og ungmennafélögin í
dag. Það var meira að segja í-
þróttadeild í félaginu og
stundaðar fijálsar íþróttir og
knattspyma. Knattspymuvöll-
ur var á melnum við afleggjar-
ann ofan í Kálfshamarsvík”,
segir Alda og aðspurður segir
Sigurður að það hafi bara við
þokkalegur völlur, partar í
honum mjög góðir, sérstak-
lega við norður markið, alveg
slétt.
„Þetta vom stórar fjöl-
skyldur á sumum bæjunum.
Ég man eftir krökkunum frá
Garðshomi, Saurum og svo
ykkur systkinunum”, segir
Alda en Sigurður segist
reyndar aldrei hafa verið mik-
ið í knattspumunni.
Ekkert kynslóðabil
Og svo var í víkinni sam-
komuhúsið Framnes sem
byggt var 1913, til að hægt
væri að kenna skólabömun-
um. „Þar fór maður á dans-
leiki í gamla daga, þá var eng-
in aldursskipting, 12-13 ára
fór maður á ball. Kvenfélagið
stóð fyrir jólatrésskemmtun-
um og það var mikið af
krökkum þama. Það var virki-
lega gott að alast þama upp og
áreiðanlega líflegt miðað við
það sem gerðist annarstaðar á
þessum ámm. Mér fínnst ég
hafa átt góða æsku miðað við
það sem gerðist á sveitaheim-
ilum á þessum ámm.
Kom þar til að heimilið
hafði talsverða atvinnu til við-
bótar tekna af búinu vegna
byggingar radíóvitans sem
settur var niður við Sviðnings-
bæinn. Faðir minn var þar
vitavörður og móðir mín hafði
mötuneyti fyrir byggingar-
flokkinn meðan radíóvitinn
var byggður 1947.
Það var mikið saumað
Sigurður Pálsson og Alda Friðgeirsdóttir á Blönduósi, sem um árabii bjuggu
á Sviðningi við Kálfshamarsvík.
heima þegar ég var að alast
upp. Föðursystir mín var
heima hjá okkur í nokkur ár
með dóttur sína og saumaði
þá á okkur öll í heimilinu og
saumaði líka fyrir marga í
sveitinni. Aðaljólagjaflmar
vom bækur. Við fengum alltaf
bækur á jólnum til að lesa,
það þótti góð jólagjöf’, segir
Alda.
Srauboltinn þarfaþing
„Ég man náttúrleg eftir því
í gamla daga, að það var ekki
mikið um jólagjafir á nútíma-
mælikvarða, en hjá okkur
báðum em óskaplega góðar
minningar frá jólatrésskemmt-
unum og tilhlökkun til þeirra.
Ég held að megi nú segja
að maður hafi ekki sinnt
messum á þessum tíma, það
var bara ekkert hægt að kom-
ast vegna vegleysu inn yfir
bjargið inn að Hofi og við
vomm ekki á unga aldri þar.
Það var þá bara lesið úr hús-
lestrabókinni á heimilunum”,
segir Sigurður.
Það hefúr nú ekki verið
eins bjart yfir jólnum þama út
á Skaganum á þessum tíma og
nú er víðast hvar?
„Nei það var ekki eins og
allar skreytingamar núna, en
heima hjá mér á Sviðningi
kom rafmagn þegar radíóvit-
inn var reistur fyrir flugvélam-
ar ‘47. Þá fengum við raf-
magn frá annarri ljósavélinni
og eftir það var hægt að hafa
ljós um allt, hlusta á raf-
magnsútvarp og strauja með
rafmagnsbolta. Þetta vom
rosaleg þægindi og þær komu
konumar af næstu bæjum til
að fá að strauja.
Þegar svo radóóvitinn var
tekinn niður efiir nokkur ár,
fengum við að halda annarri
ljósavélinni, sem þjónaði því
hlutverki alveg þangað til við
fengum rafmagn frá ríkisveit-
unum.
Nikkan enn vinsæl
Aðspurð segjast þau Sig-
urður og Alda hafa byijað bú-
skap á Krókseli á Skaganum
1956 en fluttu síðan að Sviðn-
ingi 1963. Þau eiga fjórar dæt-
ur, byrjuðu á því að eignast
tvíbura á árinu 1956 og sú
yngsta fæddist 1963. Tvær
þeirra búa á Blönduósi og
tvær fyrir sunnan. Á Sviðn-
ingi bjuggu þau Sigurður og
Alda til 1984 að þau fluttu sig
inn á Blönduós. Alda var
reyndar farin að vinna þar
skömmu áður.
„Ég vildi koma mér á
vinnumarkaðinn áður en ég
yrði of gömul og er búin að
vera 20 ár á Héraðshælinu
eins og það hefúr lengst af
verið kallað. Frá því pabbi og
sjómennimir vom að spila á
nikkumar við víkina á síldar-
ámnum hef ég alltaf hrifist af
harmonikkuleiknum, þó svo
ég hafi aldrei spilað sjálf. Frá
því við fluttum hingað inn á
Blönduós höfúrn við starfað
mikið fyrir harmonikkuklúbb-
in héma. Svo fór maður í
kvenfélagið Vöku, samkórinn
Björk um tíma og í kirkju-
kómum hef ég verið alveg frá
því ég kom hingað. Það var
nauðsynlegt að fara í einhvem
félagsskap til að kynnast fólk-
inu, ekki bara í vinnusnni.
Til sjós og Iands
Sigurður var viðloðandi
sjóinn á yngri ámm. Beitti á
einum tíu vertíðum og var t.d.
haustvertíðina 1957 á Skaga-
strönd, þegar Húni kom nýr.
„Við vomm bara með um
200 kindur á Sviðningi og
svolítið mjólkurinnlegg stund-
um. Helmingurinn af tekjun-
um kom frá sjónum. Það var
stundum góð grásleppuveiði,
náðum t.d. 101 tunnu vorið
1965. Ég var þá í félagi við
Ólaf bróðir minn. Við höföum
keypt okkur nýjan bát þama
um veturinn, norskan heima-
smíðaðan fumbát, þeir vom
nokkrir fluttir hingað til lands,
15 og hálf fet á lengd. Árið
efiir kom síðan til liðs við
okkur Pétur Sveinsson á
Tjöm, og seinna réri svo með
okkur Kristján Jónsson
tengdasonur okkar. Við fórum
líka á fisk, lögðum inn hjá
Bimi Pálssyni, þegar hann var
kaupfélagsstjóri á Skaga-
strönd. Það vom reyndar smá-
munir svo ég veit ekki hvort
að eigi að skrifa mikið um
það. En það veiddist svo mik-
ið af grásleppu þama ‘65 að
við keyptum nýjan Austin
Gipsi um vorið og hefðum
getað keypt þijá jeppa fyrir
það sem vertíðin gaf.”