Þjóðmál - 01.09.2007, Page 27

Þjóðmál HAUST 2007 25
um. sínum .. Og. þegar. þeir. bregðast. því.
trausti,. dugi. að. fá. nýjan. stjórnmála-. eða.
embættismann.í.staðinn ..Hvort.sem.litið.er.
til. virkjanaframkvæmda,. úthlutun. leyfa. til.
nýtingar. auðlinda,. afstöðu. til. ólíkra. skipu-
lagshugmynda.í.þéttbýli.eða.annars,.þá.verður.
æði.oft.unnt.að.finna.einhvers.konar.hags-
munatengsl ..Vandamálið.er.kerfislægt.en.ekki.
persónubundið,.þó.sumir.gangi.harðar.fram.
en. aðrir ..Þingmenn.og. ráðherrar. tiltekinna.
byggðarlaga. hafa. tilhneigingu. til. að. hygla.
sínum.kjósendum.umfram.aðra ..Sama.gildir.
um. sveitarstjórnarmenn .. Embættismenn.
hafa. tilhneigingu. til. að.þóknast.pólitískum.
yfirboðurum .. Niðurstaðan. er. mjög. oft. sú.
að. vel. skipulagðir. þrýstihópar. ná. árangri. í.
hinu. pólitíska. kerfi. á. kostnað. annarra,. án.
þess.að.þurfa.að.greiða.þann.kostnað ..Í.kerfi.
frjálsra. viðskipta. með. einkaeignir. eru. mun.
meiri. líkur. á. því. að. niðurstöðurnar. verði.
málamiðlun. milli. hagsmuna. sem. vegast.
á,. t .d .. með. einhvers. konar. greiðslum. milli.
aðila ..Að.minnsta.kosti.hefur.markaðskerfið.
það.umfram.pólitíska. kerfið. að. ávinningur.
eins.er.veginn.á.móti.tapi.annars.í.gegnum.
markaðsverð .
Íslendingar. tala. mikið. um. þau. tækifæri.sem. liggja. í. nýtingu. náttúruauðlinda.
og. þekkingu. á. umgengni. við. þær .. Mörg.
fyrirtæki. líta. nú. björtum. augum. til. þess.
að.sækja.fram.á.alþjóðlegum.mörkuðum.á.
þessum.sviðum ..Ekki.þarf.að.velkjast.í.vafa.
um.hversu.miklu.öflugri.t .d ..orkufyrirtækin.
verða.ef.þau.komast.í.hendur.einkaaðila ..Í.
slíkum.fyrirtækjum.er.miklu.einbeittari.og.
skýrari. setning. markmiða. og. markvissari.
stjórn .. Það. ætti. ekki. að. þurfa. að. segja.
Íslendingum.sögur.af.útrás.íslenskra.banka.
og. fjármálafyrirtækja .. En. það. er. sjálfsagt.
að.minna.á.þann.ótrúlega.vöxt. sem.hefur.
orðið. til. að. fólk. átti. sig. á. mikilvægi. þess.
að. selja. opinber. orkufyrirtæki .. Auðvitað.
verður.að.vanda.til ..Óvönduð.vinnubrögð,.
röng. umgjörð. og. of. íþyngjandi. reglur.
sem. fyrirtækin. þurfa. að. sæta. í. kjölfarið.
geta. farið. langt. með. að. glata. mögulegum.
ávinningi ..Mörg.dæmi.eru. til. í.heiminum.
um.misheppnaða.einkavæðingu.fyrirtækja.í.
undirstöðugreinum.en.af.þeim.er.hægt.að.
læra .
Til.að.efla.alþjóðlega.sókn.Íslendinga.á.sviði. náttúruauðlinda. þarf. að. endur-
skoða. löggjöf. á. mörgum. sviðum .. Það. eru.
til. dæmis. engin. skynsamleg. rök. fyrir. því.
að. ríkið. sé. eigandi. hafsbotnsins. og. allra.
auðlinda. á,. í. og. undir. honum .. Ekkert.
mælir. gegn. því. að. samhliða. breytingum.
á. því. verði. settar. skynsamlegar. reglur. um.
nýtinguna .. Á. botninum. liggja. vafalítið.
mörg.vannýtt.tækifæri ..Þá.er.mikilvægt.að.
breyta. þjóðlendulögum. þannig. að. eignar-
réttur.fái.að.þróast.þar,.sem.lög.girða.fyrir.
í. dag .. Réttast. væri. að. koma. þjóðlendum.
í. hendur. einkaaðila. með. sölu .. Að. auki. er.
nauðsynlegt. að. styrkja. eignarrétt. yfir. afla-
heimildum. í. sjávarútvegi. og. leggja. af. þá.
miklu. miðstýringu. og. hömlur,. sem. ein-
kenna.greinina.að.mörgu.leyti.í.dag ..Margt.
fleira.má.nefna .
Meginatriðið. er. auðvitað. að. hugar-farsbreyting. verði. hér. á. landi.
gagnvart. eignarrétti. á. náttúruauðlindum.
og. frjálsum. viðskiptum. með. eignirnar ..
Við.eigum.ekki.að.hræðast.að.tryggja.full.
mannréttindi.hér.á.landi.og.virða.eignarrétt.
til. fulls ..Það. er. engin. ástæða. til. að.óttast.
hæfileikaríkt. og. orkumikið. fólk. sem. vill.
skapa. og. njóta. ávaxtanna,. framtak. þess.
er. öllum. til. gagns .. Framtíðarmöguleikar.
Íslendinga.liggja.í.að.vera.duglegri.en.aðrir.
í.að.skapa.sínu.besta.fólki.svigrúm.og.laða.
til.sín.hæfileikafólk ..Leysa.bönd.og.höft.en.
ekki.að.halda.aftur.af.framtaki.og.sköpun.
með.opinberu.eignarhaldi,.reglufargani.og.
miðstýringu ..