Skólavarðan - 01.10.2008, Síða 22

SKÓLAVARÐAN 6.TBL. 8. ÁRG. 2008
22
VIÐTAL
Stefán Andrésson framhaldsskólakennari
og áfangastjóri undanfarin tuttugu og níu ár
hefur fylgst með og tekið þátt í kjarabaráttu
kennara frá því á áttunda áratug síðustu
aldar. Hann er vinnusamur með eindæm-
um eins og títt er um kennara og þegar
Hildur dóttir hans, sem nú er fullvaxta, var
þriggja ára gömul sagði hún gestkomandi í
óspurðum fréttum: „Veistu, pabbi minn er
heima!“
Stefán er nánar tiltekið eiginmaður Þórunn-
ar Andrésdóttur sérkennara, þriggja barna
faðir og eins barns afi, annar tveggja áfanga-
stjóra við Fjölbrautaskólann í Breiðholti,
tungumálakennari, flugáhugamaður og
sundmaður góður. „Aðaldellan mín er
samt skólinn“, segir Stefán brosandi. Hann
segir margt hafa misfarist í tengslum við
kjaramál kennara um langt árabil en með
stofnanasamningum hafi þó að minnsta
kosti opnast möguleikar á að gera vel við
þá kennara sem standa sig vel. „Það var til
skamms tíma grínast með að það væru þrjár
ástæður fyrir því að vera kennari“, segir
Stefán: „Júní, júlí og ágúst. En þetta hefur
mikið breyst,“ bætir hann við, „sérstaklega
hjá grunnskólakennurum.“ Blaðamaður
stenst ekki mátið að skjóta því hér inn að
leikskólakennarar og tónlistarskólakennarar
eru líka í KÍ – þetta er nefnilega nokkuð sem
ekki allir félagsmenn vita – þótt Stefán sé
ekki í þeirra hópi enda maður sem tekur þátt
og fylgist vel með stéttarfélagsmálum og því
sem fram fer á þeim vettvangi.
Þegar Stefán hóf sinn kennsluferil, í
Iðnskólanum í Reykjavík haustið 1976, var
í burðarliðnum stéttarfélag kennara í fram-
haldsskólum sem fékk nafnið Hið íslenska
kennarafélag. Nýtt Kennarasamband Ís-
lands (hið eldra samanstóð af grunnskóla-
kennurum) var ekki stofnað fyrr en árið
1999 og á sama tíma var HÍK lagt niður,
en Félag framhaldsskólakennara og Félag
stjórnenda í framhaldsskólum stofnað á
grunni þess. Rétt eins og KÍ var til í gamalli
og nýrri útgáfu, svo var og um HÍK. Hið
íslenzka kennarafjelag var stofnað árið 1897
og starfaði til ársins 1919, þá liðu sextíu
ár uns Hið íslenska kennarafélag var stofnað
1979.
Framhaldsskólakennarar ganga út
Enn liðu tuttugu ár fram að fyrrgreindri
stofnun nýs Kennarasambands en hins
vegar hafði verið reynt að sameina kennar-
afélög í landinu áður, vel að merkja
1985, sem var viðburðaríkt ár í sögu
framhaldsskólakennara. „Það var árið þegar
við hættum störfum og gengum út vegna
óánægju með launakjör“, segir Stefán.
Ástandið var grafalvarlegt og þetta sagði
Hjörleifur Guttormsson meðal annars 14.
mars 1985 í umræðu utan dagskrár: „
Það hefur ríkt látlaus ófriður að heita má á
vinnumarkaði undanfarna sex mánuði eftir
mikið langlundargeð samtaka launafólks
gagnvart kjararáni ríkisstjórnarinnar. Allir
muna eftir margra vikna verkfalli opinberra
starfsmanna s.l. haust … nú blasa við
fjöldauppsagnir kennara . Ég rifja það upp
hér að á þingum kennarasambandanna,
Hins íslenska kennarafélags og Kennarasam-
bands Íslands, í júní s.l. var ákveðið að
kanna þá nauðvarnaraðgerð, til þess að fá
sanngjarna leiðréttingu á kjörum kennara,
að þeir sameinuðust um fjöldauppsagnir.“
Hjörleifur heldur áfram að reifa söguna
en niðurstaðan varð sú að grunnskólakenn-
arar ákváðu að leggja ekki fram uppsagnir
en biðu átekta. Framhaldsskólakennarar
ákváðu að halda uppsögnum til streitu eftir
að ríkisstjórnin hafði vísað kjaradeilu við þá
til Kjaradóms og reynt á ýmsa lund að fá
þá til að hætta við. Hjörleifur segir: „Sem
aðili að BHM hafa framhaldsskólakennarar
eðlilega viljað fella sína baráttu að hinni
almennu baráttu Bandalags háskólamanna
í þjónustu ríkisins fyrir leiðréttingu kjara svo
sem lög kveða á um, þ.e. að tekið sé fullt
tillit til hliðstæðra starfa á hinum almenna
vinnumarkaði, en auk þess liggja fyrir hinar
sérstöku ástæður kennara sem gilda ekki
síður fyrir kennara á framhaldsskólastigi en
í grunnskólunum.“
HÍK sendi svo frá sér fundarsamþykkt
þann 13. mars 1985 þar sem sagði meðal
annars: „Þeir fjölmörgu kennarar sem lagt
hafa niður vinnu hafa að sjálfsögðu gert
það vegna þess að þeir una ekki lengur
síendurteknu óréttlæti við ákvörðun launa
þeim til handa, hvort sem það hefur verið
gert fyrir tilstilli samninganefndar ríkisins
eða dáðleysi Kjaradóms. Það liggur því
í augum uppi að eina leið stjórnvalda til
að fá kennara aftur til starfa er að gera
við þá viðunandi samninga á grundvelli
þeirra gagna sem Hagstofan hefur aflað
fyrir samanburðarnefnd ríkisins og BHM
og á grundvelli skýrslu endurmatsnefndar
menntamálaráðherra.“
Götunarþjónusta Þorgerðar
Stefán Andrésson var einn þeirra fram-
haldsskólakennara sem gengu út 1985
og fengu sér annað starf, hann réð sig til
Reiknistofnunar Háskóla Íslands. „Ég þurfti
vinnu“, segir Stefán, „en þetta var ekki
mjög skemmtilegt enda lítið um mannleg
samskipti. Ég man að við fórum með valblöð
nemenda til Götunarþjónustu Þorgerðar,
þar unnu þrjár til fjórar konur við að búa
til gataspjöldin sem þá voru notuð. Við
fórum svo með spjöldin og biðum eftir því
að komast í tölvurnar, sem losnuðu ekki fyrr
en eftir klukkan fimm síðdegis. Um það leyti
sem ég var þarna voru miklar breytinga í
aðsigi í tölvumálum - en ég stoppaði stutt við
og var kominn aftir í kennslu haustið 1986.“
Stefán var ekki ókunnur Reiknistofnun því
hann hafði árum saman unnið að tölvu-
væðingu námskerfa eða frá 1977 þegar
sú vinna hófst og fram undir það að hann
gekk út úr FB í rúmt ár um miðjan áttunda
áratuginn. „Við hittumst í RHÍ til að búa til
stundatöflur og slást um að komast í tölvur,“
segir Stefán, sem hélt ótrauður áfram í
tölvumálunum. Hann tók síðar þátt í vinnu
við töflugerðarkerfið „Eddu“ sem var m.a.
grunnurinn að töflugerðarkerfinu Innu sem
flestir framhaldsskólar hafa tekið í notkun.
Um leið og við finnum ástæðuna
þá getum við hætt í sandkassaleik
Stefán Andrésson:
Árið 1985: Sem aðili að BHM
hafa framhaldsskólakennarar
eðlilega viljað fella sína
baráttu að hinni almennu
baráttu Bandalags
háskólamanna í þjónustu
ríkisins fyrir leiðréttingu kjara.
Árið 2008: Hvað hefur breyst?