Skólavarðan - 01.10.2008, Side 29

MAT Á SKóLASTARFI
SKÓLAVARÐAN 6.TBL. 8. ÁRG. 2008
29
Í nýjum lögum um leikskóla nr. 90/2008
er kveðið á um mat og eftirlit með gæðum
leikskólastarfs. Þar kemur fram að leikskólar
eigi að meta kerfisbundið árangur og gæði
skólastarfsins með þátttöku starfsfólks,
foreldra og barna. Ekki er annað að sjá
en leikskólum sé í sjálfsvald sett hvernig
þeir skipuleggja og þróa sitt innra mat en
þeim er samkvæmt 18. grein laganna gert
að birta opinberlega upplýsingar um það,
tengsl þess við skólanámskrá og áætlanir
um umbætur.
Þetta ákvæði um mat er nýjung í lögum
um leikskóla því að í eldri lögunum frá
1994 var einungis lítillega minnst á mat á
leikskólastarfi en vísað í reglugerð sem kom
út ári seinna. Í henni var talað um að sérhver
leikskóli ætti að móta aðferðir til að meta
uppeldisstarf og gera grein fyrir matinu í
ársskýrslu. Í gildandi aðalnámskrá leikskóla
frá 1999 er sérstakur kafli um mat og eftirlit
á leikskólastarfi og er hann í takt við nýju
lögin.
Mat á skólastarfi er því ekkert nýtt fyrir
þá sem starfa í leikskólum. Flestir ef ekki
allir leikskólar hafa stundað mat á ýmsum
þáttum í starfi sínu. Má þar nefna daglega
skráningu á vali og hóptímum barna, ljós-
myndir, þroskapróf, ferilmöppur og foreldra-
viðtöl svo að eitthvað sé nefnt. Á síðari árum
hafa margir leikskólar og/eða sveitarfélög
einnig gert kannanir á viðhorfum foreldra
og meðal annars nýtt sér Ecers-kvarðann til
að meta umhverfi og starf skólans. Ýmislegt
hefur því verið gert í innra mati í leikskólum
landsins. Erfitt er þó að segja til um hvar
leikskólarnir eru nákvæmlega staddir í
þessum efnum því menntamálaráðuneytið
hefur ekki tekið út sjálfsmatsaðferðir þeirra
líkt og gert er með grunn- og framhalds-
skóla.
Ljóst er að í nýrri menntastefnu og nýjum
lögum er áhersla á mat í leikskólum landsins
stóraukin. Einnig er ábyrgð og eftirlit að miklu
leyti flutt yfir á sveitarfélögin, það er að segja
nær skólunum sjálfum. Leikskólarnir eiga að
framkvæma innra mat, sveitarfélögin eiga
að fylgjast með að það sé gert auk þess sem
þau eiga að sinna ytra mati. Við sem þetta
ritum sjáum í þessum breytingum tækifæri
til að efla sjálfsmat í leikskólum og tilgangur
þessarar greinar er að minna á gildi innra
mats á þessu skólastigi.
Hvað er innra mat?
Í innra mati aflar starfsfólkið sjálft upp-
lýsinga um starfsemi leikskólans, leggur
mat á hana og íhugar í framhaldi af því
frammistöðu skólans með tilliti til náms
barnanna og velferðar þeirra sem þar
starfa.
Matsferlið lítur svona út:
• Ákveða viðfangsefni, forgangsraða
þeim og setja fram matsáætlun
• Setja fram matsspurningar og viðmið
• Gagnaöflun
• Greining gagna
• Skýrslugerð
• Umbótaáætlun
• Mat á framvindu og árangri –
hringurinn endurtekinn
Lykilatriði í mati er að spyrja spurninga sem
skipta máli fyrir leikskólann og afla gagna
til að svara þeim. Greiningin felst síðan í að
rýna í gögnin og skoða hvað vel er gert og
hvað megi betur fara og á þeim grunni er
umbótastarf skipulagt. Starfsfólk leikskólans
þarf að velta fyrir sér markmiðum með
skólastarfinu, út frá hvaða viðmiðum eigi að
meta og hvaða merkingu það hefur í þeirra
huga að þjóna nemendum vel.
Innra mat byggist á þeim rökum að þeir
sem starfa við leikskólann séu best til þess
fallnir að meta og bæta skólastarfið þar
sem þeir hafa bestu þekkinguna á starfinu.
Virk þátttaka allra í leikskólanum í skipu-
lagningu og framkvæmd matsins er mjög
mikilvæg því ef starfsfólkið upplifir að matið
sé sameiginlegt framtak er það líklegra til
að viðurkenna gildi þess. Um leið minnkar
hættan á að einhverjum finnist matið beinast
gegn sér.
Af hverju er innra mat mikilvægt?
Mikilvægi innra mats er hægt að rökstyðja
á fjölmargan hátt. Það gefur vísbendingar
um hvort einhverju þurfi að breyta í
skólastarfinu til þess að ná þeim árangri
sem leikskólinn stefnir að. Með því er unnt
að greina styrkleika og veikleika í starfinu
og sú vitneskja er höfð að leiðarljósi við
að skilgreina forgangs verkefni og koma á
umbótum.
Í aðalnámskrá leikskóla frá 1999 er
tekið fram að stuðlað skuli að þróunar- og
tilrauna starfi í leikskólum með það að
markmiði að ýta undir endurbætur og
nýbreytni í leikskólastarfi. Stöðugt og kerfis-
bundið endurmat er forsenda þróunar-
starfs í skólum. Mat getur verið undanfari
þróunarverkefna ef það hefur leitt í ljós
að umbóta er þörf en það er líka samofið
þróunarstarfinu að því leyti að stöðugt þarf
að meta hvort starfið skili þeim árangri sem
stefnt er að. Ef dæma á afrakstur verkefnis
verður að safna viðeigandi upplýsingum
sem tengjast markmiðum þess, greina þær
og kynna fyrir þeim sem eiga hlut að máli.
Innra mat leikskóla
Ný leikskólalög – aukin áhersla á mat
Þetta ákvæði um mat er nýjung í lögum en mat á skólastarfi er
því ekkert nýtt fyrir þá sem starfa í leikskólum. Flestir ef ekki
allir leikskólar hafa stundað mat á ýmsum þáttum í starfi sínu.
Björk ÓlafsdóttirSigríður Sigurðardóttir