Skólavarðan - 15.10.2002, Síða 5

Ges
task
r i f6
einhver besta aðferðin við að tileinka sér tungumál og ég er höll
undir þá skoðun að lestur vondra bóka geri líka sitt gagn.
Bókmenntir eiga sér hins vegar sjálfstætt líf sem er óháð tungu-
málinu og því er alls ekki sýnd nægjanleg ræktarsemi í skólakerfinu.
Bókmenntir eru listgrein og mér finnst að sem slíkar eigi þær betra
hlutskipti skilið en að vera undirflokkur í íslenskukennslu. Bók-
menntir eiga að tilheyra því sviði námsins sem leggur áherslu á
skapandi starf. Ég held að ef bókmenntirnar yrðu sérstök náms-
grein í sama flokki og mynd-
mennt og tónmennt, í grunn-
skóla, framhaldsskóla og
listaháskóla, mundi viðhorf
Íslendinga til þeirra breytast
verulega með einni kynslóð
eða svo sem mér fyrir mitt
leyti finnst virkilega eftir-
sóknarvert takmark. Bók-
menntirnar fengju þá ekki
lengur að valsa um landið
eins og ginnheilög kýr sem
lifir og deyr til þess eins að
fæða af sér afkvæmi. Með því
að gera bókmenntir að skap-
andi námsgrein verða þær
með tímanum almennings-
eign - ekki í bókahillum
landsmanna heldur í hugum
þeirra og hjörtum - og ég er
sannfærð um að aðeins með
því móti muni bókmenntirnar aftur öðlast þann sess sem þær höfðu
þegar þær gengu mann fram af manni og lifðu í munnlegri geymd.
Þótt ég orði þetta svona er ég engan veginn að mæla með utan-
bókarlærdómi á ljóðum enda er það viðurkennd staðreynd að ljóð
og kvæði hafa ekki orðið almenningi neitt tamari í munni eða þjálli
í lestri þrátt fyrir linnulaust utanbókarstagl margra kynslóða skóla-
barna gegnum tíðina. Áhuga á ljóðum og bókmenntum verður að
vekja innan frá með því að finna neistann og sprekin sem halda eld-
inum lifandi, einfaldlega af því að svoleiðis eilífðarbál verður aldrei
kveikt með olíu og eldspýtum.
Hvernig væri að leggja bragfræði, stílfræði og aðrar reglur á hill-
una í lengstu lög og snúa börnunum í staðinn að því að lesa sögur
og ljóð hvert fyrir annað og í einrúmi og hvetja þau á sama tíma til
skapandi skrifa. Ég sé þau fyrir mér semjandi ferskeytlur, limrur,
rímur, rapptexta, væmna dægurlagatexta og óbundin ástarljóð án
þess að vita nokkuð um bragliði, ljóðstafi og stuðlasetningu því
fyrst er að prófa sig áfram - svo
kemur rímið, þá hrynjandin og
þegar þangað er komið kemur
restin að hluta til áreynslulaust.
Ég sé þau fyrir mér í rímna-
keppni framhaldsskólanema
kastandi fram fyrri pörtum og
botnum og kveðandi í kapp
heilu bálkana. Ég sé þau fyrir
mér skrifa sögur og ljóð sem
síðan birtast í blaði eða bók
sem hægt er að gefa út í skól-
anum. Ég sé þau fyrir mér
skrifa leikrit sem þau setja upp
sjálf og skrifa handrit að stutt-
myndum og heimildarmyndum
sem þau vinna svo sjálf. Ég sé
þau fyrir mér gera þetta allt og
ótalmargt fleira og ég er viss
um að þessi nálgun gæti orðið
til að endurnýja lífdaga ljóða
og annarra bókmenntagreina. Þess utan held ég að um leið og
notkun tungumálsins verður hluti af skapandi hugsun fari málið að
lifa sjálfstæðu lífi sem er forsenda þess að börn, unglingar og full-
orðið fólk geti tjáð allar þær hugsanir og tilfinningar sem bærast
með lifandi manni. Og þá er ég komin í hring.
Linda Vilhjálmsdóttir
Höfundur er skáld.
Bókmenntir eiga sér sjálfstætt líf sem er óháð tungu-
málinu og því er alls ekki sýnd nægjanleg ræktar-
semi í skólakerfinu. Bókmenntir eru listgrein og mér
finnst að sem slíkar eigi þær betra hlutskipti skilið en
að vera undirflokkur í íslenskukennslu. Bókmenntir
eiga að tilheyra því sviði námsins sem leggur á-
herslu á skapandi starf. Ég held að ef bókmenntirnar
yrðu sérstök námsgrein í sama flokki og myndmennt
og tónmennt, í grunnskóla, framhaldsskóla og lista-
háskóla, mundi viðhorf Íslendinga til þeirra breytast
verulega með einni kynslóð eða svo sem mér fyrir
mitt leyti finnst virkilega eftirsóknarvert takmark.