Skólavarðan - 15.10.2002, Blaðsíða 29

Stundum líður mér eins og í kassa. Þetta er ekki síst vegna þess hve
umræður um skólamál hafa tilhneigingu til að vera þraskenndar og
oft meira um launamál eða viðlíka en kennslufræði og megin-
stefnu. Í þeim efnum finnst mér mikilvægara að kennarar ræði fag-
leg málefni en að standa í sífelldu þrasi, ekki síst í ljósi þeirra
launahækkana sem þó hafa fengist síðastliðið ár. Kennarasamband-
ið ber þessa nokkur merki og hafa samtök okkar verið uppteknari
af launa- og réttindamálum en góðu hófi gegnir, en það endur-
speglar vissulega óbilgjarna framgöngu stjórnvalda. Af þessum sök-
um er mér mikils virði að komast í samband við ýmsa aðila erlendis
sem fjalla um kennslumál. Raunar tel ég að skólamálanefndir sam-
bandsins ættu að beita sér fyrir öflugri faglegri umræðu, þó að ég
meðtaki framlag þeirra á oft frábærum skólamálaþingum.
Meðal erlendra fagsamtaka eru ASCD sem gefa út tímaritið Ed-
ucational Leadership, auk fjölda bóka um skólamál. Ég á margar
góðar bækur frá þeim og kosturinn við amerískar bækur er sá að
þær eru mjög handhægar eða “praktískar” eins og slett er. Að auki
er vefur samtakanna mjög fróðlegur.
Í Bretlandi er gaman að velta sér upp úr vefjum eins og
www.teachernet.gov.uk, www.teachers.net og tre.ngfl.gov.uk
(Teacher Resource Exchange) en þar má meðal annars sjá í hvílík-
ar ógöngur sumir skólar þar eru komnir í mætingamálum!
Meðal norrænna vefja má tiltaka skolekom.dk sem hefur verið
öflugur kennaravettvangur - eins konar ismennt - sem og odin.dk.
Þar er gríðarlegur gagnabanki um nær hvaðeina á Norðurlöndum.
En þótt skjárinn sé fróðlegur þá eru mannlegu tengslin alltaf
best.
ESHA eru samtök evrópskra skólastjórnenda og halda ráðstefn-
ur annað hvort ár, síðast í Tallin í Eistlandi í september og næst í
Stafangri í Noregi 2004. Það besta við síðasta fund var mikil þátt-
taka og innlegg austur-evrópskra stjórnenda. Það var merkilegt að
horfa inn í þeirra heim og aðstæður. Vefur ESHA er
www.esha.org.
ICP eru svo alþjóðasamtök skólastjórnenda og halda einnig ráð-
stefnur annað hvort ár, síðast í Kóreu 2001 og næst í Skotlandi
2003. Ráðstefnur þeirra eru um 1.500 manna fundir. Þar eru
margar vinnustofur og á þeim tveimur sem ég hef sótt hef ég séð
margt stórkostlega merkilegt og kynnst mörgu góðu fólki. Einn
fyrirlesarinn sem ég hitti á fundi í Helsinki var náinn samstarfs-
maður skólasystur minnar frá námsárunum í Englandi í lok átt-
unda áratugarins. Heimurinn getur verið lítill.
Í Tallin frétti ég hjá fyrrum formanni SHA (það eru samtök
skólastjórnenda í Bretlandi en þau eru önnur tveggja sem standa að
Edinborgarfundinum 2003) að þá þegar væru bókaðir um 1.000
þátttakendur og því brýnt að fara að skrá sig (www.icponline.org).
Loks má nefna Sænsku messuna sem er ráðstefna á vegum
sænsku skólameistarasamtakanna. Hún verður haldin í þriðja sinn í
mars á næsta ári.
Á öllum þessum fundum komast menn í kynni við hinn stóra
heim. Maður áttar sig á því að mörg vandamálin eru svipuð annars
staðar, þó ekki endilega í þeim löndum sem við berum okkur helst
saman við. Brottfall, viðhorf til vinnu með skóla og viðlíka eru til
dæmis vandamál í dreifbýlum fylkjum Bandaríkjanna og Kanada,
auk Ástralíu. Átök um og við fartölvur, mat á skólastarfi og stofn-
anasamningar gengu yfir í Nýja Sjálandi fyrir nokkrum árum og
þannig má lengi telja. Á hinn bóginn eru margir erlendir skóla-
menn agndofa yfir því hvernig búið er að kennurum og nemendum
í nýjum skólum, aðgengi að tölvum og fleiru en skilja að sama
skapi ekki umræður um yfirvinnu eða réttindalausa kennara. Hvað
þá að kennari fái löggildingu til æviloka og það verndaða með lög-
um.
Jafnframt er afar merkilegt að sjá þá virðingu sem margir erlend-
ir stjórnmálamenn sýna menntamálum með þátttöku sinni í til
dæmis þingum ICP. Þetta verður eins konar sjálfsstyrkingarsam-
kvæmi og ekki af verri endanum. ICP var stofnað sem lítið alþjóð-
legt félag stjórnenda en hefur vaxið og dafnað ótrúlega vel. For-
sprakkarnir eru óðum að stíga til hliðar en skilja eftir blómlegt bú.
Meðal þeirra sem ávörpuðu þingið í Boston 1997 voru Mary
Robinson þáverandi forseti Írlands og verðandi framkvæmdastjóri
mannréttindamála hjá SÞ, Edward Kennedy auk fjölmargra heims-
nafna í menntamálum. Í Helsinki litu við Yasser Arafat, helstu
framámenn finnskra stjórnmála og atvinnulífs, og annað eins var í
Kóreu. Heiðursgestir í Edinborg verða Anna Bretaprinsessa og
Mary McAleese forseti Írlands, en auk þeirra verða margir kannski
kennslufræðilega merkilegri einstaklingar. Nefna má Louise Stoll
prófessor við háskólann í Bath, sem hefur mikið ritað um skóla-
menningu, og Michael Fullen prófessor og forstöðumann skóla-
rannsóknarmiðstöðvar Ontario við háskólann í Ontario. Hann er
þekktur fyrir rannsóknir á breytingum í skólastarfi. Úr heimi
menningar kemur Pieter Dirk Uys sem er rithöfundur frá Suður
Afríku og hefur fjallað mikið um baráttuna við eyðni þar í álfunni.
Loks má nefna Tim Brighouse sem hefur unnið mikið í þróun
skólastarfs í Birmingham og ávarpaði reyndar þingið í Boston líka.
Þar flutti hann frábært erindi (sjá http://www.flensborg.is/maggi/-
minmal/icp.html).
Sumum kann að finnast svona upptalning snobb en staðreyndin
er sú að með því að fylgjast með umræðunni á sínu sviði erlendis
þá skynja menn hvar íslenskir skólar eiga sóknarfæri og hvar þeir
eiga undir högg að sækja.
Magnús Þorkelsson
Höfundur er aðstoðarskólameistari í Flensborgarskóla. Hann
hefur einnig verið virkur í félagstörfum KÍ og undirfélaga þess.
Smiðshöggið
30
Kassinn