Morgunblaðið - 19.01.2016, Síða 10

Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Þ
að er lífsnauðsynlegt að
fræða börn um eitt al-
mikilvægasta mál sem
snertir okkur mann-
fólkið nú á dögum, hlýn-
un jarðar. Ég settist niður og spurði
sjálfan mig einfaldra spurninga eins
og börn gætu spurt og svaraði þeim í
stuttu máli. Þetta var ekki auðvelt
verk, ég var lengi að velta fyrir mér
hvernig mætti gera þetta, ég reyndi
að skrifa á barnamáli en gafst upp á
því, og útkoman varð sú að ég skrif-
aði þannig að það krefðist engrar
þekkingar að lesa textann, einvörð-
ungu skilnings á venjulegu máli.
Þannig gætu allir haft gagn af þessu,
líka fullorðið, forvitið fólk. Það getur
verið snúið fyrir vísindamann að
nálgast efni á þessum forsendum,
það er án þess að reikna með að les-
andinn kunni heilmikið um efnið,
þetta var mér því heljarinnar vinna.
En ánægjan óx eftir því sem á leið
vinnuferlið og samstarfið við teikn-
arann Þórarinn Má Baldursson var
líka mjög skemmtilegt. Skýringar-
myndirnar hans í bókinni eru með
húmor, sem skiptir máli,“ segir
Helgi Björnsson jöklafræðingur en
hann sendi nýlega frá sér í samráði
við Vísindavefinn bók sem heitir Af
hverju eru jöklar og ís á jörðinni?
Þar er hinum ýmsu spurningum um
jökla og loftslagsmál svarað á að-
gengilegan hátt en þó með vísinda-
legri nákvæmni.
Hélt hann yrði rekinn á gat
Helgi komst að því að börn eru
mjög forvitin um jökla og hlýnun
jarðar þegar hann fór í Melaskóla að
kynna bókina 12 ára krökkum á degi
íslenskrar náttúru.
„Ég var mjög hrifinn af þeim
áhuga sem þar kom fram. Þau
spurðu alveg stöðugt og mér fannst
ég sleppa sæmilega frá því prófi, en
ég var nokkuð hræddur um að ég
yrði rekinn á gat. Ég gataði reyndar
á því að svara því hvað Vatnajökull
væri mörg kíló. Ég sneri mig út úr
því með því að segja þeim hvað hann
væri að meðaltali þykkur og stór að
flatarmáli og setti þeim verkefnið
fyrir sem heimadæmi,“ segir Helgi
og bætir við að alla tíð hafi hann
fundið fyrir mikilli forvitni hjá fólki á
öllum aldri um jöklarannsóknir. „Ég
hef því ævinlega lagt áherslu á að
skrifa fyrir almenning utan þess sem
ég skrifa í fræðitímarit.“
Vonumst til að halda kannski
helmingi jöklanna
Helgi er með próf í jarðeðlis-
fræði en verkefnin sem hann hefur
unnið allan sinn starfsferil eru tengd
jöklum.
„Ég vildi starfa við eitthvað þar
sem ég gæti verið úti við á sumrin og
safnað gögnum. Ég vildi að starf
mitt tengdist náttúrufræði, enda er
ég mikill útivistarmaður og það gild-
ir um jöklafræðinga almennt. Þeir
eru líka oft miklir náttúruverndar-
menn. Þegar ég byrjaði í jöklarann-
sóknum var ég að mestu einn en nú
hefur jöklafræðingum fjölgað.
Áhuginn á nútímajöklum hefur stór-
aukist og það tengist að sjálfsögðu
loftlagsbreytingunum.“
Helgi hefur eðli málsins sam-
kvæmt farið margsinnis á alla meg-
injökla Íslands, en líka smájökla.
„Eitt af því sem ég vann við var
að kanna landslag undir öllum meg-
injöklum landsins, ég hef gert það
undanfarin fjörutíu ár. Ég hef verið
langmest á Vatnajökli, þar er mikið
um að vera, jarðhiti og jökulhlaup og
fyrir vikið eru mjög margbreytileg-
ar jöklarannsóknir tengdar honum.
Við sem vinnum í jöklarannsóknum
erum þátttakendur í umræðunni um
áhrif hlýnunar jarðar á jöklana, því
áhrifin eru hvergi eins sýnileg og í
jöklabreytingunum. Við tökum líka
meira og meira þátt í að fræða al-
menning um þessi hnattrænu áhrif
og við gerum það með glöðu geði,
þessi bók er hluti af því.“
„Það er nærsýnt sjónarmið að
Jöklafræðingurinn Helgi Björnsson hefur unnið við það
undanfarin fjörutíu ár að kanna landslag undir öllum megin-
jöklum landsins. Hann þekkir því vel þessa stóru kappa sem
við erum svo stolt af. En við verðum að sporna gegn hlýnun
jarðar ef við ætlum að halda einhverju eftir af jöklunum.
Morgunblaðið/RAX
Jöklafræðingur Helgi Björnsson.
Skrið Jöklar skríða hægt fram undan eigin þunga vegna aðdráttarafls jarðar.
Þessi bók er ekki
síður fyrir fullorðna
10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 2016
Mest seldu ofnar
á Norðurlöndum
Frestur til skráningar í ljóðaslamm
Borgarbókasafnsins hefur verið
framlengdur til 27. janúar, en níunda
ljóðaslammið verður haldið á Safna-
nótt, föstudaginn 5. febrúar næst
komandi. Að þessu sinni er þemað
„Flótti“. Sem fyrr er ljóðaslammið
ætlað ungu fólki á aldrinum 15-25 ára
og er skilgreint á afar opinn hátt sem
einskonar ljóðagjörningur og er
áherslan ekki síður lögð á flutninginn
en á ljóðið sjálft. Þannig telst hefð-
bundinn ljóðaupplestur ekki til ljóða-
slamms.
Dagskrár síðustu fjögurra ára hafa
einkennst af hugmyndauðgi, krafti
og frumleika en fyrri þemu voru
‚spenna’, ‚hrollur’, ‚væmni‘, ‚sjálf-
stæði‘, ‚myrkur‘, ‚sykur‘, ‚af öllu
hjarta‘ og ‚bilun‘.
Eina krafan hefur verið sú að frum-
flutt væri óbirt frumsamið ljóð eða
stuttur prósi á íslensku og hafa þátt-
takendur sýnt dansverk, ör-leikþætti,
rapp, fólk hefur sungið og leiklesið
ljóð með myndefni svo eitthvað sé
nefnt.
Fimm manna dómnefnd velur þrjú
bestu atriðin. Í henni sitja fyrir hönd
Borgarbókasafns María Þórðardóttir
leikkona og Sunna Björk Þórarins-
dóttir fyrrverandi meðlimur Brúðar-
bandsins. Aðrir eru Björg Magnús-
dóttir rithöfundur og tónlistar-
mennirnir Andri Már Enoksson og
Atli Sigþórsson.
Kynnir er rithöfundurinn Hildur
Knútsdóttir.
Upptökur af siguratriðunum þrem-
ur verða settar inn á vefsíðuna
www.ljodaslamm.is, sem er undirsíða
borgarbokasafn.is og á YouTube.
Hægt er að skrá sig á vefsíðu borg-
arbókasafnsins: borgarbokasafn.is
eða með því að senda tölvupóst í net-
fangið:
ljodaslamm@reykjavik.is.
Vefsíðan www.borgarbokasafn.is
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Kælan mikla Þeirra ferill hófst á glæstum sigri í ljóðaslammi fyrir nokkrum ár-
um, en þær hafa átt mikilli velgengni að fagna bæði hér heima og í útlöndum.
Skráið ykkur í ljóðaslammið
Skannaðu kóðann
til að fara inn á
vefsíðuna.
Í kvöld kl. 20:30 fagnar Snorrastofa í
Reykholti í Borgarfirði nýbökuðum
borgfirskum doktor í heimspeki, Jak-
obi Guðmundi Rúnarssyni, en hann
ætlar að flytja fyrirlesturinn „… og
allir gluggar opnuðust …“ Jakob
fjallar í fyrirlestri sínum um verk og
áhrif dr. Ágústs H. Bjarnasonar í ís-
lensku samfélagi á fyrstu áratugum
20. aldar og hvaða ímynd hefur verið
dregin upp af honum hin síðari ár.
Jakob fæddist á Þverfelli í Lundar-
reykjadal árið 1982. Hann lauk tvö-
faldri BA-gráðu í heimspeki og sagn-
fræði frá Háskóla Íslands árið 2007
og meistaragráðu í Intellectual Hist-
ory frá háskólanum í Sussex á Eng-
landi árið 2008.
Fyrir tæpu ári varði Jakob doktors-
ritgerð sína frá Háskóla Íslands, „Ein-
hyggja, þróun og framfarir. Heim-
speki Ágústs H. Bjarnasonar“.
Ritgerðin greinir frá niðurstöðum
rannsóknar á heimspeki Ágústs og
starfsemi hans sem heimspekings í
samhengi íslenskrar menningar á
fyrrihluta 20. aldar.
Fyrirlesturinn hefst kl. 20:30 í Bók-
hlöðu Snorrastofu þar sem boðið
verður til kaffiveitinga og umræðna
að fyrirlestrinum loknum.
Fyrirlestur um heimspeki dr. Ágústs H. Bjarnasonar
Jakob Hann er Borgfirðingur.
„… og allir gluggar opnuðust …“