Morgunblaðið - 05.03.2016, Page 35

UMRÆÐAN 35
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. MARS 2016
Nú þegar matar- og
skemmtihátíðin „Food
and Fun“ stendur yfir,
og hófst með yfirskrift-
inni „Food and Fut-
ure“ – fæða og framtíð,
gefst tækifæri til að
skoða hvert eigi að
stefna.
Alþjóðasamfélagið
samþykkti í París í
desember síðastliðnum
að vinna markvisst að
sjálfbærri þróun með sérstaka
áherslu á að fyrirtæki lagi starfsemi
sína að þessari kröfu. Mikil gróska
hefur verið í frumkvöðlaumhverfinu
síðustu ár, einkum á sviði hugbún-
aðar þar sem takmörk eru vart fyrir
hendi. Nýlega var hleypt af stokk-
unum frumkvöðlaprógrammi á
svæði nálægt Schiphol-flugvelli í
Amsterdam þar sem níu frum-
kvöðlar, ýmist með eigið fyrirtæki
eða með aðilum á svæðinu, starfa við
að þróa starfsemi sína í átt að full-
kominni endurnýtingu og sjálfbærni
(www.sadc.nl 21.02.2016). Þetta er
metnaðarfullt verkefni í raunheimi
þar sem áskoranirnar eru líf-
vænlegt, ómengað umhverfi og and-
rúmsloft. Val neytandans er í aukn-
um mæli farið að taka mið af
framleiðsluháttum, s.s. lífrænni
ræktun og upprunalegum tegundum
matjurta, en mikill vöxtur er í sölu
gegnum aðila sem sérhæfa sig í slík-
um vörum, svo sem Thrive Market í
Bandaríkjunum (www.thrivemar-
ket.com). Þetta eru dæmi þar sem
samvinna og samtal er forrit-
unarmálið og útkoman er samfélag-
inu í hag – fordæmi sem eftir er tek-
ið.
Viðfangsefni frumkvöðlafyrirtæk-
isins Spor í sandinn er heildstæð
hugmyndafræði um fæði og framtíð
– „Food and Future“ en helsta verk-
efni þess er að þróa og byggja upp
BioDomes – gróðurhvelfingar – í
næsta nágrenni við neytendur. Þar
verður boðið upp á ferskar, hreinar
og heilsusamlegar mat-
jurtir á markaðstorgi –
svo sem salat, krydd-
jurtir og ávexti, þar
sem fólk fær tækifæri
til að eiga samskipti og
njóta endurnærandi
umhverfis umlukið
gróðri, birtu og yl allan
ársins hring. Í anda yf-
irskriftar hátíðarinnar
sem stendur yfir núna,
„Food and Fun“, verð-
ur sett upp vönduð og
úthugsuð sýning inni í
framleiðslurýmunum, sem gegn að-
gangseyri leiðir gesti um heim sem
örvar skynjun, skilning og sögu
þeirra ferla sem fyrir augu ber á
fjölbreyttan hátt. Í takt við ákall al-
þjóðasamfélagsins um sjálfbæra
framtíð leikur BioDome hlutverk í
að endurspegla það með framleiðslu
sem einkennist af litlu sótspori (car-
bon footprint) og vörulínu sem gefur
kost á umbúðalausum viðskiptum.
Viðskipti sem snúast um hollt fæði,
skemmtun og framtíð – „Food, Fun
and Future“.
Framtíðarsýnin er að reisa Bio-
Dome-klasa á nokkrum stöðum á
landinu þar sem BioDome stendur
fyrir sterku vörumerki hágæða-
afurða, upplifunar og keðju sem
mun á seinni stigum ná festu á er-
lendri grundu.
Viðskiptatækifærið sem BioDome
felur í sér er margþætt. Sýnt hefur
verið fram á að starfsemi sem þessi
hefur hækkandi áhrif á fasteigna-
verð í því umhverfi þar sem starf-
semin er og hafa því þéttar borgir,
s.s. Rotterdam, litið til hennar sem
stefnumótandi leiðar í fasteigna-
þróunarverkefnum. Dæmi hafa
einnig sýnt að slíkur rekstur getur
haft jákvæð áhrif á aðra þjónustu-
starfsemi í umhverfinu, s.s. hótel,
veitingastaði, skóla og dvalarheimili
og virkað sem lóð á vogarskálar
samlegðaráhrifa.
Spor í sandinn reiðir sig á samtal
og samvinnu við stjórnvöld, sterka
bakhjarla, hagsmunaaðila og verð-
andi viðskiptavini BioDomes – líkt
og hollensku frumkvöðlarnir eru að
gera í nágrenni Schiphol – til þess að
stíga skref í átt að meiri sjálfbærni í
samfélagi og um leið arðbærum
rekstri. Þannig fer saman heildstæð
sýn og metnaðarfull viðskiptaþróun.
Þessi þróun er í anda náttúru-
kapítalisma (Natural capitalism),
þar sem mikil áhersla er á sjálfbæra
nýtingu auðlinda, endurnýtingu, lok-
uð kerfi, þjónustu við neytendur og
rökrétt flæði innblásið af vistkerf-
unum. Mikilvæg breyta í þessu er að
setja í forgang fjárfestingu í slíkum
verkefnum. Einn höfundur „Natural
captialism“, Paul Hawken, hafði
þetta að segja um BioDomes-
verkefnið: „Þetta er vel ígrundað,
mikilvægt, aðdáunarvert, gerlegt og
miklu meira.“
Stofnkostnaður við fyrsta Bio-
Dome-klasann er áætlaður um 800
m.kr. og gera áætlanir ráð fyrir að
starfsemin velti 400-600 m.kr. á
fyrsta heila starfsári. Með henni er
sköpuð atvinna fyrir um 20 manns,
bæði við stjórnun og þjónustu. Út-
reikningar sem miða við 20 ára líf-
tíma benda til að reksturinn beri um
30% innri vöxt.
Samkvæmt upplýsingum sem
komu fram á ráðstefnu Landsbank-
ans þann 25. febrúar um áhrif Par-
ísarsamþykktarinnar á atvinnulífið
þarf markaðurinn að laga sig að
breyttum tíma. Vistvæn starfsemi
mun vera það sem skilur að þá sem
halda velli.
Fæða og framtíðarsýn
Eftir Hjördísi
Sigurðardóttur
»Matar- og skemmti-
hátíðin „Food and
Fun“ hófst með yfir-
skriftinni „Food and
Future“ – Fæða og
framtíð. Vangaveltur
um hvert skuli stefna
leita á hugann.
Hjördís
Sigurðardóttir
Höfundur er löggiltur skipulagsfræð-
ingur og framkvæmdastj. Spors í
sandinn, www.sporisandinn.is.
Streita er góð,
nauðsynleg jafnvel og
við kæmumst senni-
lega ekki mjög langt
án hennar. Hins veg-
ar er varanlegt
streituástand var-
hugavert ástand fyrir
líkamann og það get-
ur skapað mikil
vandamál, jafnvel þó
streitan sé ekki endi-
lega mjög mikil.
Við höfum öll þessa sömu
grunnbyggingu í okkur, að geta
brugðist ofurskjótt við atburðum
þegar mikið liggur við. Það er
þegar líkaminn bregst við þeim
hormónum sem er seytt út í blóð-
rás okkar. Þetta grunneðli okkar
má rekja til þeirra tíma þegar við
vorum enn frummenn, upptekin af
því að veiða okkur til matar og
reyna að verða ekki máltíð ann-
arra rándýra. Þar þurftum við að
vera á verði, alltaf tilbúin að
bregðast við skyndilegri árás, eða
gera árás.
Þó þessar hættur blasi aug-
ljóslega ekki við okkur í dag, þá
er þetta grunneðli í okkur engu að
síður. Það birtist bara við annars-
konar áreiti: erfiða verkefnið í
vinnunni, hraðinn í umferðinni,
upphæðin á kreditkortareikn-
ingnum, veikindi fjölskyldu-
meðlima. Listinn er langur.
Munurinn er hins vegar sá að
meðan við vorum frummenn feng-
um við útrás fyrir orkuna sem
streitan gaf okkur (með líkamlegu
átökunum sem fólust í árás eða
flótta), en slíkt er ekki stað-
reyndin í dag, við fáum ekki endi-
lega útrás fyrir orkuna sem
streituástand veitir okkur.
Það sem gerist er þetta: streitu-
ástand myndast og líkaminn seytir
hormóninu adrenalíni út í blóðið.
Adrenalín gerir það að verkum að
hjartsláttur verður hraðari, blóð-
þrýstingur hækkar, sjáöldur
augna minnka, andardráttur verð-
ur hraðari, dregur blóðflæði frá
meltingarfærum og út í vöðvana. Í
stuttu máli sagt; allt þetta und-
irbýr líkamann fyrir árás eða
flótta. Að auki seytlast kortísól út
í blóðið sem viðheldur þessu
ástandi eins lengi og líkaminn þarf
(eins lengi og hættan er til stað-
ar).
Ef við upplifum einhverskonar
streituástand sem fær líkamann til
að seyta adrenalíni og kortísóli
daglega þá er líkaminn stöðugt á
varðbergi og ef þetta er viðvar-
andi ástand getur það skapað
vandamál. Líkamleg einkenni geta
farið að gera vart við sig til dæm-
is: stöðugir verkir, minnkuð ein-
beiting, minnisleysi, reiði, pirr-
ingur og svefnvandamál svo
eitthvað sé nefnt.
Vegna þess hvernig kortísól
starfar í líkamanum geta fleiri
vandamál komið upp, til að mynda
getur virkni ónæmiskerfis minnk-
að sem gerir það að verkum að við
verðum líklegri til að fá kvef og
verðum lengur að jafna okkur, það
getur aukið ofnæmi og astma-
sjúkir geta upplifað svæsnari ein-
kenni. Að lokum getur langvar-
andi streituástand ýtt undir
neikvæða upplifun af mistökum.
Þannig getur streitan ýtt undir
þunglyndi sem getur að lokum
leitt til kulnunar þar sem ánægja
minnkar (eða hverfur alveg) af
verkum sem áður
kölluðu fram gleði og
ánægju.
Þetta er ansi dökk
mynd, en það er líka
tilefni til. Streita er
að verða eitt helsta
mein í nútíma-
umhverfi okkar og
hefur áhrif á svo
marga þætti er varða
gott líf og góða heilsu.
Það er engin ein
skyndilausn til við svo
stóru vandamáli en
fræðimenn á sviði sál-
fræði og geðlækninga eru nú farn-
ir að sýna þessu útbreidda vanda-
máli meiri athygli en áður. Þó eru
til aðferðir sem auðvelt er fyrir
alla að tileinka sér í daglegu lífi.
Þessar litlu æfingar er gott að
venja sig á, og þegar upp er staðið
geta margar litlar, en góðar venj-
ur haft mikið að segja um bata.
1. Jákvæðar hugsanir. Hljómar
kannski of einfalt, en stór hluti af
streitu verður til í huga okkar. Því
er rökrétt að byrja þar. Það eitt
að hafa áhyggjur af streitu getur
valdið streitu.
2. Anda djúpt. Rannsóknir hafa
sýnt fram á að ákveðin önd-
unartækni getur dregið úr streitu-
áhrifum nánast samstundis.
3. Bros og hlátur. Hljómar of
einfalt, en hefur mjög mikið að
segja bæði um það hvernig okkur
líður og hefur líka góð áhrif á fólk
í kringum okkur.
4. Líkamsrækt. Fáðu útrás á já-
kvæðan hátt fyrir orkuna; hlaup,
lyftingar, sparka, kasta. Prófaðu
það sem þér dettur í hug að gera
og haltu þig við það sem þér
finnst gaman.
5. Jóga og hugleiðsla. Lærðu að
stjórna huganum og líkamanum.
Æfingarnar veita þér útrás fyrir
orkuna og á sama tíma beinir þú
athyglinni að þinni eigin uppbygg-
ingu.
6. Nudd. Að fara í nudd losar
ekki bara um spennu í stífum
vöðvum heldur getur líka haft ró-
andi áhrif á hugann um leið. Próf-
aðu jafnvel nokkrar útgáfur af
nuddi; íþróttanudd, slökunarnudd,
jóganudd.
7. Náttúran. Gefðu þér tíma í
náttúrunni, farðu í göngutúra og
sjáðu hvernig náttúran breytist
milli árstíða og ára og fylgstu með
dýrunum. Það er bæði heilnæmt
að vera úti í náttúrunni, við önd-
um að okkur hreinu lofti og fáum
hreyfingu um leið – langir göngu-
túrar geta verið ákveðið form af
hugleiðslu ef við leyfum okkur
það.
8. Talaðu um streituna. Það að
deila áhyggjum og upplifunum
setur hlutina stundum í annað
samhengi, hjálpar okkur að sjá
hlutina frá öðru sjónarhorni. Þeg-
ar við erum undir miklu álagi,
hugsum við ekki endilega rökrétt.
Álit vinar eða meðferðaraðila get-
ur hjálpað mikið.
Mestu máli skiptir að reyna að
hafa gaman af lífinu og verkefn-
unum sem það færir okkur og
taka sjálfa/n sig ekki of alvarlega.
Eftir Eygló
Egilsdóttur
» ...þegar upp er staðið
geta margar litlar,
en góðar venjur haft
mikið að segja um bata.
Eygló
Egilsdóttir
Höfundur er jógakennari og ÍAK
einkaþjálfari.
Streitumein
@@
Frábærlega staðsett 208,9 fm penthouse íbúð á 5. og
6. hæð við Skólavörðustíg í hjarta borgarinnar. Lyfta,
tvennar svalir og stórkostlegt útsýni til sjávar-, fjalla- og
borgar. Hér er um einstakt tækifæri til að eignast eigulega
eign í miðju mannlífs miðborgar. Verð 119 millj.
Á 4. hæð í sama húsi er einnig til sölu 183,1 fm hæð en
þar hefur verið rekið gistiheimili til margra ára með átta herbergjum, tveimur eldhúsum og
þremur bað herbergjum. Góðar tekjur. Verð 87 millj.
Kjartan Hallgeirsson, löggiltur fasteignasali
Nánari upplýsingar gefur
Reynir Björnsson,
löggiltur fasteignasali
Sími 895 8321,
reynir@eignamidlun.is
Skólavörðustígur 16
Sala fasteigna frá
gisting.dk
499 20 40 (Íslenskur sími) 32 55 20 44 (Danskur sími)
Herbergi frá Dkk 300 Íbúðir frá Dkk 900
Kaupmannahöfn