Morgunblaðið - 14.03.2016, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. MARS 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fram hefurkomið aðPíratar,
sem nú mælast í
könnunum stærsti
stjórnmálaflokkur
landsins, hafna því
að tillögur stjórn-
arskrárnefndar fái
þinglega meðferð.
Samfylkingin, sem
er mun stærri á þingi þó að hún
hafi fallið í könnunum, hefur
einnig miklar efasemdir um til-
lögurnar, eins og fram kom á
flokksráðsfundi um helgina, og
vill fara aðra leið.
Þessi viðbrögð við tillögum
sem setja átti fram til sátta sýna
vel hversu mikið óráð það er að
reyna að ráðast í breytingar á
stjórnarskránni þegar engin
nauðsyn kallar á breytingar.
Eftir fall bankanna vildu há-
vær öfl nýta tækifærið og um-
bylta öllu. Eitt af því sem ráðist
var á var stjórnarskrá lýðveld-
isins, sem samþykkt hafði verið
árið 1944 með 98,6% atkvæða og
hefur þjónað landsmönnum vel
allar götur síðan.
Athyglisvert er að bera
stuðning við breytingar saman
við þennan mikla stuðning sem
fram kom við lýðveldisstjórnar-
skrána, en áhugamenn um
breytingar halda því gjarnan
fram að uppi sé rík krafa meðal
almennings um að breytingar
verði gerðar.
Engin slík krafa er hins vegar
uppi, þó að hávær minnihluti
geti engan veginn sætt sig við
að almenningur er ekki ósáttur
við stjórnarskrána
sína.
Þetta kom skýrt
fram þegar vinstri-
stjórnin efndi árið
2010 til kosninga
um stjórnlagaþing
sem skyldi semja
nýja stjórnarskrá.
Aðeins rúmur þriðj-
ungur kjósenda sá
ástæðu til að mæta á kjörstað og
styðja þannig áformin um
stjórnarskrárbreytingarnar í
verki.
Sama áhugaleysi kom fram
tveimur árum síðar þegar innan
við helmingur kjósenda sá
ástæðu til að mæta og greiða at-
kvæði um tillögur að breyting-
um á stjórnarskránni. Þegar
áhugi á breytingum á stjórn-
arskrá er skoðaður út frá því
hversu margir þeirra sem þó
mættu vildu breytingar má sjá
að aðeins um þriðjungur þjóð-
arinnar styður einhverja breyt-
ingu á stjórnarskrá. Hvaða
breytingu menn vilja er svo
mjög misjafnt.
Eftir allan þann hamagang
sem sá litli minnihluti sem ákaf-
ast vill breytingar á stjórnar-
skrá hefur staðið fyrir er nið-
urstaðan sú að almenningur
styður ekki þetta stjórnarskrár-
brölt. Og nú liggur líka fyrir,
enn einu sinni, að engin sátt
mun nást um breytingar á þessu
kjörtímabili. Þarf skýrari skila-
boð um að leggja þessi breyting-
aráform til hliðar og verja kröft-
unum þess í stað í að vinna að
hagsmunamálum þjóðarinnar?
Enn einu sinni er
komið í ljós að
áform um óþarfar
breytingar á stjórn-
arskrá gera ekkert
annað en að sundra
þjóðinni}
Enginn stuðningur við
stjórnarskrárbröltið
Á föstudaginnvoru tíu ár lið-
in frá andláti Slo-
bodans Milosevic,
fyrrverandi forseta
Serbíu. Um 200
manns komu saman við leiði
hans til þess að minnast þess-
ara tímamóta. Ráðherra Sósíal-
istaflokksins, Aleksander Vul-
in, lagði minningarkrans á
leiðið.
Þó að athöfnin væri tiltölu-
lega fámenn munu fleiri hafa
sótt hana í ár en áður og ljóst
var af viðstöddum að þeir litu á
Milosevic sem hetju, og þökk-
uðu honum fyrir að hafa boðið
erlendum öflum birginn. Utan
Serbíu er Milosevic ekki minnst
með viðlíka hlýju. Það var ekki
að ófyrirsynju að eitt af viður-
nefnum Milosevic var „slátrar-
inn frá Belgrad“.
Milosevic bar mikla ábyrgð á
Júgóslavíu-stríðunum á tíunda
áratugnum, þar sem um
130.000 manns féllu, sem og
ábyrgðina á þjóðernishreins-
unum sem leiddu til íhlutunar
Vesturveldanna í Kosovo.
Réttarhöld hóf-
ust yfir honum árið
2002 í Haag, en þau
töfðust mjög vegna
heilsubrests Milos-
evic. Að lokum lést
hann án þess að réttvísin næði
fram að ganga.
Á þeim tíu árum sem liðin eru
frá andláti Milosevic hefur
staðan í ríkjum fyrrverandi
Júgóslavíu breyst allnokkuð.
Serbía hefur færst nær öðrum
ríkjum Evrópu, sem er ánægju-
efni. Minningarathöfnin um
Milosevic minnir þó á að afar
skammt er síðan hryllilegir at-
burðir áttu sér stað í Evrópu,
þrátt fyrir að Evrópubúar teldu
sig hafa lært sína lexíu af
tveimur heimsstyrjöldum. Og
þá, líkt og fyrr á öldinni, þurfti
atbeina Bandaríkjanna til að
slökkva eldana.
Eins og aðstæður voru laust
fyrir miðja öldina kom ekki á
óvart að Bandaríkin þyrftu að
grípa inn í, en áhyggjuefni er að
undir aldamót hafi Evrópuríkin
ekki ráðið við að tryggja frið í
álfunni.
Minningarathöfnin
um Milosevic er
ágæt áminning}
„Slátrarans“ minnst
K
atrín Jakobsdóttir, formaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, lýsti því yfir við lúðra-
þyt og bumbuslátt síðasta mið-
vikudag, að hún væri komin und-
an feldi og hefði ákveðið að standa við það sem
hún sagði upphaflega, að bjóða sig ekki fram til
forseta nú í sumar.
Auðvitað ekki. Mér er sem ég hefði séð upp-
litið á þeim fáu stuðningsmönnum VG sem enn
eru eftir ef Katrín hefði ákveðið innan við ári
fyrir þingkosningar að hætta sem formaður og
sækjast eftir því að verða forseti íslenska lýð-
veldisins. Það liggur fyrir og hefur lengi gert að
Katrín formaður er helsta, kannski eina, að-
dráttarafl flokksins, varla eru þeir Steingrímur
J. og Björn Valur það, sem hefðu að líkindum
setið uppi með flokksforystuna ef Katrín hefði
horfið á braut. Katrín hefði líklega aldrei haft í sér póli-
tíska samvisku, eða pólitískt samviskuleysi, til að skilja
mögulega stuðningsmenn eftir sem munaðarleysingja,
höfuðlausan smáher, svo skömmu fyrir kosningar.
Þar fyrir utan er ég því algjörlega andvíg að svo ung
manneskja væri kjörin í forsetaembættið, sem myndi þýða
óþarfa og allt of dýran bagga á okkar auma ríkissjóði í svo
allt of langan tíma.
Katrín hugsar kannski eins og Jóhanna gerði forðum:
Minn tími mun koma! Vonandi alls ekki fyrr en eftir svona
25 ár eða svo.
Hvað sem forsetar segja í upphafi fyrsta kjörtímabils,
eins og bæði Vigdís og Ólafur Ragnar gerðu,
um að hæfilegur tími til þess að sitja á forseta-
stól sé tvö kjörtímabil, þá er nákvæmlega ekk-
ert að marka slíkar yfirlýsingar. Þær eru inn-
antóm orð. Vigdís sat í fjögur kjörtímabil og
Ólafur Ragnar í fimm.
Nú, eftir að ég veit ekki hversu margir hafa
lýst yfir framboði, mér skilst sjö manns, hver
öðrum minna spennandi, og aðrir sex eða sjö
liggi undir feldi og hugsi sinn gang, vonandi
ekki undir sama feldinum, álíka óspennandi
kostir, held ég að stefni í gífurlegt offramboð
og litla sem enga eftirspurn.
Hvað gerir þá gamall refur eins og Össur
Skarphéðinsson? Skríður hann undir feld með
hinum, eða er hann þegar kominn þangað?
Alla vega hefur Össur, ólíkindatólið sem hann
er, ákveðna kosti, sem ég myndi íhuga vand-
lega, færi hann fram. Hann getur verið með skemmtilegri
mönnum; hann státar af langri pólitískri reynslu og síðast
en ekki síst verður hann 63 ára á árinu, og sæti þannig
ekki óbærilega lengi á forsetastól.
En getum við verið viss um að Ólafur Ragnar hætti í
sumar? Er engin hætta á því að hann stígi fram einhvern
tíma í maí, með krosslagðar hendur á brjósti, þegar hann
sér hverskonar kraðak hefur myndast í framboðsmálum,
og segi að hann hafi að vandlega yfirveguðu máli ákveðið
að bjarga þjóðinni frá því að kjósa sér hugsanlega 10% for-
seta, fórna sér og sitja í fjögur ár í viðbót? Spyr sú sem
ekki veit. agnes@mbl.is
Agnes
Bragadóttir
Pistill
Hættir hann við að hætta?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
V
art mælast lengur storm-
ar miðsvæðis í Reykja-
vík vegna byggingar
nýrra húsa og aukinnar
gróðursældar. Í kring-
um 1970 mældust stormar álíka oft í
Reykjavík og á Keflavíkurflugvelli. Á
síðustu árum og áratugum hafa
stormar reynst tíðir í Keflavík en fá-
títt er að vindhraði fari yfir 20 metra
á sekúndu í Öskjuhlíð í höfuðborg-
inni. Þetta er meðal þess sem fram
kom í fyrirlestri Haraldar Ólafs-
sonar, prófessors við Háskóla Ís-
lands, á ráðstefnu á Egilsstöðum um
skógrækt á Íslandi.
„Þetta hefur haft gríðarleg áhrif á
veðurfar á stóru svæði í Reykjavík og
þegar ég segi stóru svæði þá á ég við
marga ferkílómetra þar sem byggð
er einna þéttust í Reykjavík,“ segir
Haraldur. Hann segir að ekki megi
vanmeta uppbyggingu húsa og vöxt
trjáa í þessu samhengi.
„Skjólið er víðtækt. Smám saman
brotnar vindurinn niður þegar hann
lendir á veggjum og trjágróðri,“ seg-
ir Haraldur og bætir við. „Það er
ljóst að Reykjavík var á veðursælum
stað áður en borgin byggðist og trén
uxu og er borgin núna líklega með
veðursælustu stöðum á Íslandi.“
Leitun að annarri eins borg
Veðurmælingar Veðurstofunnar
fara fram á túni við hús stofnunar-
innar á Bústaðavegi. Hann bendir á
að næsta nágrenni vindmælanna hafi
lítið sem ekkert breyst en engu að
síður mælast stormar mun sjaldnar
en fyrr. Það sé m.a. trjágróðri að
þakka og ekki þurfi að fara lengra en
í Öskjuhlíð til að sjá hvernig aðstæð-
ur hafa breyst.
Þar er mikill skógur sem tekur á
sig vind. Spurður hvort veðurfar sé
ólíkt eftir hverfum borgarinnar þá
segir Haraldur ljóst að svo sé. Leitun
sé að annarri borg þar sem bálhvasst
er í einu hverfi á meðan logn er í
öðru. Eins og sakir standa séu hins
vegar ekki mælitæki til staðar í öllum
hverfum. ,,Þess vegna er erfitt að
fullyrða um ólíkt veðurfar milli
hverfa,“ segir Haraldur. Hann bend-
ir þó á að eflaust séu allmargir
stormar á Seltjarnarnesi, í Grafar-
holti og Norðlingaholti, svo dæmi séu
nefnd.
,,Nokkuð ljóst er að hvassara er
þar en við Bústaðaveginn. Til að geta
kannað þessi mál til hlítar þarf að
setja upp 20-30 mæla á Reykjavíkur-
svæðinu, “ segir Haraldur. Hann
segir að eins og sakir standa séu
nokkrir mælar í notkun hjá ólíkum
stofnunum, t.a.m. eigi vegagerðin
mæli á Kjalarnesi og til langs tíma
mældi Vegagerðin við Vífilsstaðaveg.
Veðurstofan mæli m.a. á Veðurstof-
unni, á Kjalarnesi, við Reykjavíkur-
flugvöll og við Korpu, svo dæmi séu
nefnd. Mikið vanti þó á til að hægt sé
að gera sér skýra mynd af breyti-
leika veðurs á höfuðborgarsvæðinu.
Spurður hvort lögð hafi verið fram
bón um kaup á fleiri mælum þá segir
Haraldur svo ekki vera. „Ætli það
endi ekki með því að ég geri það. Það
þýðir ekkert að vera að væla um að
einhver annar eigi að gera hlutina,“
segir Haraldur í gamansömum tón.
Aldrei stormur í sunnanátt
Hann segir að fjallahringurinn
umhverfis höfuðborgarsvæðið hafi
mikil áhrif á veðurfar. ,,Ekki bara
undir fjöllunum heldur teygjast
áhrifin talsvert langt. Ef við lítum á
Esjuna þá skýlir hún stórum hluta
byggðarinnar í norðaustanátt, svo
skýlir hún líka í norðanátt en ekki al-
veg sömu hverfum. Svo virðist Esjan
skýla Kjalarnesi og Mosfellsbæ
glettilega vel í sunnanáttinni. Það
eru t.a.m. aldrei stormar í sunnanátt
á Kjalarnesi,“ segir Haraldur.
Vart gætir storma
í borginni lengur
Rok og Rigning Stormviðri mælist orðið sjaldan í Reykjavík miðað við það
sem var á árum áður. Bygging nýrra húsa og gróðursæld hefur séð til þess.
Fjöldi stormdaga á ári
* Miðað er við veðurathuganir á Bústaðarvegi í Reykjavík.
19
73
19
75
19
77
19
79
19
81
19
83
19
85
19
87
19
89 19
91
19
93
19
95
19
97
19
99
20
01
20
03
20
05
20
07
20
09 20
11
20
13
20
15
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Reykjavík Keflavíkurflugvöllur