Morgunblaðið - 14.03.2016, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. MARS 2016
Trjáklippingar
Trjáfellingar
Stubbatæting
Vandvirk og snögg þjónusta
Sími 571 2000 | hreinirgardar.is
Þorbjörn Guðjóns-
son skrifar ágæta
grein í Mbl. 25. febrúar
sl. og spyr, „Hvað er
nú samfélagsbanki?“
Við í Dögun, stjórn-
málasamtökum um
réttlæti, sanngirni og
lýðræði, vorum með
ágætan fræðslufund
sem Þorbjörn hefði
betur ekki misst af, því
þar hefði hann fengið svör við öllum
spurningum sínum, frá fólki sem
þekkir samfélagsbanka af eigin
raun, Ellen Brown og Wolfram Mor-
ales.
En sem betur fer, er enn tækifæri
fyrir Þorbjörn og fleiri, eins og fjár-
málaráðherrann á Íslandi, að horfa á
streymi af fundinum á heimasíðum,
bæði Norræna hússins og Dögunar
www.xdogun.is.
Þorbjörn ýjar að því að við sem
tölum um þetta rekstrarform banka
séum lýðskrumarar og að reyna að
afla okkur fylgis með háværri en
holhljóma umræðu. Vonandi opnast
augu Þorbjörns, eftir að hafa kynnt
sér málin og hann verður sannur
baráttumaður í fremstu víglínu okk-
ar í Dögun, fyrir betri stjórnun efna-
hagsmála almennt, en sjáum til.
Við sem tölum fyrir samfélags-
bankahugmyndinni viðurkennum að
við tölum fyrir daufum eyrum fjöl-
miðla og stjórnmálamanna. Hér ein-
kennist umræðan á Valhallarlygi
eins og því að Íbúðalánasjóður sé
samfélagsbanki. Nei, Íbúðalánasjóð-
ur er ekki samfélagsbanki, Íbúða-
lánasjóður er lánasjóður sem tekur
dýr lán að langmestu leyti frá lífeyr-
issjóðum, er bannað að endurgreiða
þau ef hagstæðari lánakjör bjóðast
annars staðar og lánar þessi lán síð-
an út til íbúðakaupa eftir ákveðnum
reglum. Svona starfar samfélags-
banki ekki.
Samfélagsbanki er viðskiptabanki
(ekki fjárfestingarbanki) sem sinnir
allri almennri viðskiptabankastarfs-
emi, markmiðið er að bankinn hagn-
ist á starfsemi sinni, en í stað þess að
hagnaðurinn fari í launabónusa og
arðgreiðslur til einkaaðila þá er arð-
urinn greiddur til eigendanna, eða til
samfélagsins þar sem hann starfar.
Auðvitað getur verið að Þorbirni
finnist þetta vera holur hljómur, en
samt virkar hann og með fullri virð-
ingu fyrir Þjóðverjum þó að þeir séu
miklu fáfróðari um viðskipti en við
Íslendingar, er það nú þannig að í
Þýskalandi eru 40% viðskiptabanka
samfélagsbankar og hefur verið
þannig í meir en 200 ár,
en þetta er allt hægt að
fræðast um á fyrr-
greindu streymi af
samfélagsbankafundi
Dögunar.
Mig langar líka að
benda Þorbirni á grein
eftir mig á vefmiðlinum
Kjarnanum, (Af hverju
vilja spilltir stjórn-
málamenn einkavæða
banka), þar sem ég
bendi á athyglisverða
rannsókn Panicos De-
metriades, sem er fyrrverandi seðla-
bankastjóri á Kýpur, nú prófessor
við Háskólann í Leicester. Í þeirri
rannsókn kom fram að þau þjóð-
félög, sem eru með sterkt og öflugt
kerfi samfélagsbanka, skiluðu yf-
irleitt betri afkomu til lengri tíma en
þau, þar sem einkabankar eru ráð-
andi.
Annað merkilegt kom fram í þess-
ari rannsókn og laut það að spillingu
bæði innan bankanna sjálfra og svo
milli einkabankakerfisins og stjórn-
málanna.
Ég er alveg sammála Þorbirni að
við núverandi aðstæður á Íslandi,
þar sem tveir stórir bankar eru í
eigu íslenska ríkisins, er það glap-
ræði að fara að selja þá til að einka-
aðilar geti grætt á þeirri starfsemi
sem þeir sinna.
Ég held að það sé lag að taka 60%
af eiginfé þessara banka inn í rík-
issjóð, setja þeim skýra eigenda-
stefnu og þar getum við leitað í
smiðju Saparkassen í Þýskalandi og
gert þá að öflugum samfélagsbanka
sem þjónar framtíðarhagsmunum
Íslendinga, en ekki framtíðar gróða-
von vildarvina.
Vonandi gefur Þorbjörn og aðrir
þeir sem skilja ekki hvað er verið að
ræða um þegar samfélagsbanki er
nefndur, sér tíma til að kynna sér
þessar heimildir og svo er hægt að
halda áfram að læra, þegar sá
grunnur er kominn.
Af nógu er að taka.
Samfélagsbanki – meir
en óhljóð í tómri tunnu
Eftir Sigurð
Haraldsson »Nýlega hélt Dögun,
stjórnmálasamtök
um réttlæti, sanngirni
og lýðræði, fund um
samfélagsbanka sem
enn er hægt horfa á á
www.xdogun.is
Sigurður Haraldsson
Höfundur er varaformaður, Dögunar,
stjórnmálasamtaka um réttlæti, sann-
girni og lýðræði.
Undirritaður hefur
verið áskrifandi að
Morgunblaðinu í ára-
tugi og þar hefur í
gegnum tíðina verið
fjallað um flest málefni
sem efst eru á baugi
hverju sinni. Þar eru
settar fram skoðanir,
sem margar eru mjög
athyglisverðar þó að
fjarri fari að maður sé
þeim öllum sammála. Það breytir því
þó ekki að margt er þar vel sagt og
fær mann til að hugsa málin út frá
nýjum vinklum, sem er jú bara af
hinu góða. Kannski má segja, að einn
maður sé öðrum duglegri við að
skrifa greinar, sem opnar manni nýja
sýn inn í veruleika sem a.m.k. ég hef
ekki velt mikið fyrir mér. Þessi mað-
ur er Jón Steinar Gunnlaugsson,
fyrrverandi dómari við Hæstarétt Ís-
lands. Jón hefur í greinum sínum
dregið upp slíka mynd af þeim vinnu-
brögðum sem viðgangast í Hæsta-
rétti að mann setur hljóðan. Af grein-
um Jóns má auðveldlega draga þá
ályktun að á þessu æðsta dómstigi
þjóðarinnar ríki slík spilling að undr-
um sætir. Maður fær það á tilfinn-
inguna að þarna ríki bæði vinavæðing
og klíkuskapur, sem gerir það að
verkum að maður fer að efast um að
við búum í því réttarríki, sem við Ís-
lendingar höfum státað okkur af í
gegnum tíðina. Jón Steinar setur mál
sitt þannig fram að þeir sem ekkert
vita um klæki lögfræðinnar skilja um
leið. Það er að mínu mati mikil guðs-
gjöf að hafa þann hæfileika að setja
hin flóknustu mál fram þannig að allir
skilji um hvað það snýst. Hvernig
stendur á því að engir úr lögmanna-
stétt hafa sett fram skoðanir sínar á
þessum skrifum Jóns Steinars? Get-
ur verið að lögmenn á
Íslandi þori ekki að lýsa
skoðunum sínum varð-
andi þessi mál af ótta við
dómarana í Hæstarétti
og það muni koma þeim
í koll þegar þeir reka sín
mál fyrir dóminum?
Hvað um forseta hæsta-
réttar? Hefur hann slíkt
ofurvald að hann geti
einn ráðið hverjir dæma
í einstökum málum og
þá er ekki spurt um
hæfileika hvers og eins
heldur hvort hann sé vinur eða a.m.k.
ekki óvinur forsetans? Ef dómsmálin
eru komin í þennan farveg þá er illa
fyrir okkur komið. Mér finnst nauð-
synlegt að Alþingi taki þessi mál til
skoðunar, því þetta fyrirkomulag er
með öllu ótækt.
Jón Steinar sat um árabil í Hæsta-
rétti Íslands og í bók sinni „Í krafti
sannfæringar“ rekur hann mörg
dæmi um afar furðuleg vinnubrögð í
ýmsum dómum og gefur raunar í
skyn að þar séu dómar sem séu bein-
línis rangir. Mér finnst við eiga þá
kröfu á alla lögmenn í landinu, að þeir
tjái sig um þessi mál og lýsi sinni upp-
lifun af störfum réttarins. Það getur
ekki verið að einungis Jón Steinar
hafi einn lögmanna þá skoðun að ekki
sé allt með felldu í Hæstarétti Ís-
lands.
Er Ísland ekki
lengur réttarríki?
Eftir Guðmund
Oddsson
Guðmundur Oddsson
» Getur verið að lög-
menn á Íslandi þori
ekki að hafa skoðun á
vinnubrögðum Hæsta-
réttar af einhverjum
þrælsótta?
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri. Ragnheiður Elín
Árnadóttir er við það að
fremja stór afglöp með
frumvarpi til laga um
breytingu á lögum um
veitingastaði, gististaði
og skemmtanahald,
(heimagisting, veitinga-
staðir án áfengisveit-
inga, ótímabundin
rekstrarleyfi) sem verð-
ur að stoppa! Með
þessu fumvarpi til laga undirstrikar
Sjálfstæðisflokkurinn að hann er bú-
inn að gleyma einkaframtakinu og
einstaklingsfrelsinu.
18.000 skutlarar
Í dag verslar unga fólkið ekki í
rándýrum fatabúðum, heldur á net-
inu. Í dag gistir unga fólkið ekki á
lúxushótelum heldur á
ódýrum hostelum,
Airbnb, WWOOF,
Workaway. Í dag
ferðast unga fólkið
ekki með hefðbundn-
um flugfélögum held-
ur lággjaldaflugfélög-
um eins og Easy Jet
og WOW. Í dag notar
unga fólkið Uber eða
Facebook-skutlur til
að komast á milli, en
ekki rándýra leigubíla.
Þetta er deilihagkerfi unga fólksins
sem við erum að horfa á og það þýðir
ekkert að stoppa það. Stjórnvöld
ætla samt að setja fleyg í tannhjól
deilihagkerfisins, með hótunum við
„skutlara á Facebook“ (18 þúsund
manna deilisamfélag) og fangels-
isvist ef þeir verða uppvísir að því að
skutla fólki.
3.000 herbergjaleigusalar
Svo á að hefta Airbnb-herbergja-
leigu með því að setja hámark 60 til
90 daga á ári í leigu til útlendinga, en
um 3.000 Reykvíkingar bjóða upp á
þessa þjónustu, og ekki gleyma því
að þetta eru ekki bara ferðamenn,
heldur einnig erlendir starfsmenn
íslenskra fyrirtækja sem koma
nokkra mánuði til landsins. Hverja
eru stjórnvöld að verja hér? Stóru
fyrirtækin í ferðaþjónustunni? Má
enginn hagnast nema þessir stóru?
Málið er einfalt, við eigum að vera í
framvarðarsveit deilihagkerfisins og
einkaframtakið á að fá að njóta sín
og allir að vera með, svo má setja
einföld lög og skatta á deilihag-
kerfið. Smátt er smart og unga fólk-
ið er framtíðin.
Deilihagkerfið eða
„corporatism“
Eftir Guðmund F.
Jónsson
Guðmundur F. Jónsson
»Með þessu fumvarpi
til laga undirstrikar
Sjálfstæðisflokkurinn
að hann er búinn að
gleyma einkaframtak-
inu og einstaklingsfrels-
inu.
Höfundur er hótelstjóri í Danmörku.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar greinar
alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í samskiptum milli
starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki greinar sem
einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að við-
komandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu notanda
og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma 569-
1100 frá kl. 8-18.