Fréttablaðið - 17.01.2017, Blaðsíða 18

Sjúklingum sem
fóru í hálskirtla-
töku batnaði marktækt
meira en þeim sjúklingum
sem ekki fóru í aðgerð.
Batinn hélst líka í þessi
tvö ár sem við fylgdum
sjúklingunum eftir. Háls-
kirtlatökuhópurinn greindi
auk þess frá auknum
lífsgæðum og minni
streitu tengdri psoriasis
eftir aðgerðina.
Ragna Hlín Þorleifsdóttir
Fólk er kynningarblað
sem býður auglýsendum að
kynna vörur og þjónustu í formi
viðtala og umfjallana. Í blaðinu er
einnig hefðbundið ritstjórnarefni.
Blaðið fylgir Fréttablaðinu daglega.
Útgefandi: 365 miðlar | Ábyrgðarmaður: Svanur Valgeirsson
umsjónarmenn efnis: Elín Albertsdóttir, elin@365.is, s. 512 5349 | Lilja Björk Hauksdóttir, liljabjork@365.is,
s. 512 5372 | Ragnheiður Tryggvadóttir, heida@365.is, s. 512 5367 | Sólveig Gísladóttir, solveig@365.is, s. 512 5351
Starri Freyr Jónsson, starri@365.is, s. 512 5358 | Vera Einarsdóttir, vera@365.is, s. 512 5357
sölumenn: Atli Bergmann, atlib@365.is, s. 512 5457 | Jóhann Waage, johannwaage@365.is, s. 512 5439
| Jón Ívar Vilhelmsson, jonivar@365.is, s. 512 5429 | Ólafur H. Hákonarson, olafurh@365.is, s. 512 5433
sólveig
gísladóttir
solveig@365.is
ragna Hlín Þorleifsdóttir.
Ragna Hlín varði doktorsritgerð
sína í læknavísindum við Háskóla
Íslands í lok síðasta árs. Ritgerð-
in ber heitið: Áhrif hálskirtlatöku
á skellusóra – Klínísk, sálfélags-
leg og ónæmisfræðileg rannsókn.
„Þegar ég var deildarlæknir
á húðsjúkdómadeild Landspítal-
ans var mér boðið að taka þátt í
rannsókn sem var samstarfsverk-
efni milli ónæmisfræðideildar og
húðdeildar. Ég hafði þá þegar sem
læknanemi verið viðriðin rann-
sóknir á ónæmisfræðideildinni í
samstarfi við Helga Valdimars-
son lækni og þáverandi prófess-
or deildarinnar. Helgi hafði rann-
sakað psoriasis í mörg ár, eink-
um hvort ákveðnar truflanir á
starfsemi ónæmiskerfisins gætu
valdið sjúkdómnum. Eitt leiddi
af öðru og áður en ég vissi af var
ég komin í doktorsnám meðfram
sérnámi í húðsjúkdómum,“ segir
Ragna Hlín. Hún segir psoriasis
algengan húðsjúkdóm sem hrjái
um það bil 7.000 til 10.000 Ís-
lendinga. „Það hefur lengi verið
vitað að margir umhverfisþættir
geta haft áhrif á tilurð eða versn-
un sjúkdómsins, meðal annars
streptókokkahálsbólga. Í raun
er ekki enn þá vitað með vissu
hvernig samspil streptókokka og
ónæmiskerfisins getur valdið og
haft áhrif á psoriasis en nokkrar
rannsóknir hafa gegnum tíðina
lýst bata psoriasis-sjúklinga eftir
hálskirtlatöku. Hins vegar hafði
vel skipulögð framskyggn rann-
sókn með viðmiðunarhóp aldrei
verið framkvæmd og okkur þótti
því tími til kominn að gera slíka
rannsókn.“
Þrískipt rannsókn
Rannsókninni var skipt upp í
nokkra þætti. Í fyrsta lagi var
gerð framskyggn saman burðar-
rannsókn þar sem sjúklingum með
psoriasis og sögu um versnanir í
tengslum við hálsbólgu var slemb-
iraðað annars vegar í hóp sem
fór í hálskirtlatöku og hins vegar
í viðmiðunarhóp. Hópunum var
fylgt eftir í tvö ár og bornir saman
ýmsir þættir. Til dæmis útbreiðsla
psoriasis-útbrota, breyting á lífs-
gæðum og tíðni ákveðinna húðsæk-
inna eitilfruma sem virkjast bæði
af ákveðnum próteinum streptó-
kokka (M-próteinum) og keratínum
sem eru aðalstoðefni fruma í yfir-
húð, svokallaðar M/K-eitilfrumur.
„Í öðru lagi greindum við hvort
sjúklingar okkar báru einn mikil-
vægasta erfðaþátt psoriasis sem
kallast HLA-Cw6 en þessi erfða-
þáttur eykur verulega líkur á því
að fá sjúkdóminn og er oftar tengd-
ur við versnanir vegna streptó-
kokkahálsbólgu,“ lýsir Ragna Hlín.
Í þriðja lagi vildu rannsakendur
vita hversu stórt hlutfall af íslensk-
um sjúklingum með psoriasis finn-
ur fyrir versnun á húðeinkennum
í tengslum við hálsbólgur. „Í því
skyni hönnuðum við spurningalista
sem var lagður fyrir sjúklinga sem
leituðu til Húðlæknastöðvarinnar á
Smáratorgi, Bláa lónsins og göngu-
deildar húðdeildar Landspítalans.“
Meiri bati við hálskirtla-
töku
En hverjar eru niðurstöðurnar? Í
stuttu máli má segja að sjúkling-
um sem fóru í hálskirtlatöku batn-
aði marktækt meira en þeim sjúkl-
ingum sem ekki fóru í aðgerð. Bat-
inn hélst líka í þessi tvö ár sem
við fylgdum sjúklingunum eftir.
Hálskirtlatökuhópurinn greindi
auk þess frá auknum lífsgæðum
og minni streitu tengdri psoriasis
eftir aðgerðina. Samfara klínísk-
um bata fundum við að M/K-eitil-
frumum fækkaði verulega í blóði
þeirra sjúklinga sem fengu bata
en hins vegar ekkert hjá þeim sem
engan bata fengu. Þessar frum-
ur voru til staðar í ríkum mæli í
þeim hálskirtlum sem fjarlægðir
voru og þær liggja því undir grun
um að vera sökudólgar í sjúkdómn-
um,“ upplýsir Ragna Hlín. Aðrar
áhugaverðar niðurstöður hafi verið
að sjúklingar sem voru arfhreinir
fyrir HLA-erfðaþættinum fengu
marktækt meiri bata og voru nán-
ast lausir við útbrotin eftir brott-
nám hálskirtlanna en þessir sjúkl-
ingar voru einnig mun viðkvæmari
fyrir streptókokkahálsbólgu. „Að
lokum fundum við að u.þ.b. 40% af
íslenskum sjúklingum með psorias-
is telja húðeinkenni sín versna við
hálsbólgu.“
tileFni til Fleiri rannsókna
Var eitthvað sem kom á óvart? „Já,
kannski fyrst og fremst hversu
mikinn bata arfhreinir HLA-Cw6
psoriasis-sjúklingar fengu. Við
áttum ekki von á að þessir sjúkl-
ingar yrðu svo til lausir við húð-
einkenni sín eftir hálskirtlatök-
una og kom þetta því skemmtilega
á óvart og gefur tilefni til frekari
rannsókna,“ svarar Ragna Hlín en
henni kom einnig á óvart hversu
stórt hlutfall íslenskra sjúklinga
með psoriasis finnur fyrir versnun
á húðútbrotum í tengslum við háls-
bólgu en rannsóknir á þessu sviði í
öðrum löndum hafi sýnt lægri tíðni.
„Ég verð einnig að nefna hversu
gefandi það var að fá að fylgja eftir
og kynnast sjúklingunum sem tóku
þátt í rannsókninni minni. Þar sem
rannsóknin stóð yfir í tvö ár, var ég
í miklum samskiptum við alla þátt-
takendur, með reglulegum viðtöl-
um, símtölum og gegnum tölvupóst
og náði þar af leiðandi að kynnast
mörgum þeirra vel.“
vinnur áFraM Með psoriasis-
sjúklinguM
Ragna Hlín starfar sem húð- og
kynsjúkdómalæknir á húðdeild-
inni á Háskólasjúkrahúsinu í Upp-
sölum í Svíþjóð. Hún mun áfram
vinna að málefnum tengdum psori-
asis. „Ég hef umsjón með psorias-
is-sjúklingum sem koma til okkar
á húðdeildina í Uppsölum og ég
hef meðal annars komið á laggirn-
ar sérstakri móttöku hjúkrunar-
fræðinga fyrir psoriasis-sjúklinga
sem þurfa að vera undir nánu eft-
irliti vegna psoriasis-lyfjameðferð-
ar. Ég er auk þess að fara að taka
þátt í stórri rannsókn um áhrif þess
að hefja meðferð með líftæknilyfj-
um stuttu eftir að fólk greinist með
psoriasis til að kanna hvort þessi
lyf geti haft áhrif á framvindu sjúk-
dómsins. Samkvæmt verklagsferl-
um er meðferð með líftæknilyfj-
um yfirleitt síðasti valmöguleiki
ef meðferð með kremum, ljós-
um eða töflum hafa ekki virkað.
Hins vegar hafa líftæknilyf sýnt
og sannað áhrif sín í fjöldamörg-
um rannsóknum og rannsóknir á
öðrum sjálfsofnæmis sjúkdómum
hafa sýnt að hægt sé að hafa veru-
leg áhrif á framvindu og alvarleika
sjúkdóma með því að nota öflug lyf
fljótlega eftir greiningu.“
Ragna Hlín á jafnframt eftir að
hnýta nokkra lausa enda úr ofan-
greindri doktorsrannsókn, meðal
annars að taka saman fimm ára
eftirfylgni sjúklinga eftir háls-
kirtlatöku og rannsaka betur
hvaða undirhópur psoriasis-sjúkl-
inga gæti mögulega nýtt sér háls-
kirtlatöku sem meðferðarúrræði
þar sem aðgerðin gagnast ekki
öllum sjúklingum. „Að auki lang-
ar okkur til að rannsaka nánar -
M/K-eitilfrumurnar og athuga
hvort þær séu til staðar í húð-
skellum psoriasis-sjúklinga. Það er
því aldrei að vita hvenær við fjöl-
skyldan flytjum alkomin heim til
Íslands.“
hálskirtlataka virðist draga
úr einkennuM psoriasis
Sjúklingar með skellu-psoriasis (skellusóra) fá töluverðan bata og greina frá auknum lífsgæðum og minni streitu eftir
hálskirtlatöku. Þetta kemur fram í doktorsritgerð rögnu Hlínar Þorleifsdóttur sem hún varði á dögunum.
Psoriasis er algengur húðsjúkdómur sem hrjáir um það bil sjö til tíu þúsund Íslendinga. nordicPHotos/getty
SÍÐUSTU DAGAR
RÝMINGARSÖLUNNAR
50 -70% afsláttur
VERSLUNIN FLYTUR
1 7 . j a n ú a r 2 0 1 7 Þ r I Ð j U D a G U r2 F ó l k ∙ k y n n I n G a r b l a Ð ∙ X X X X X X X XF ó l k ∙ k y n I n G a r b l a Ð ∙ h e I l s a
1
7
-0
1
-2
0
1
7

0
5
:2
3
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
F
7
-5
8
9
8
1
B
F
7
-5
7
5
C
1
B
F
7
-5
6
2
0
1
B
F
7
-5
4
E
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
0
s
_
1
6
_
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K