Víkurfréttir - 26.03.1997, Blaðsíða 12

Bjöm Árni og Gunnhildur
Theódórsdóttir eru nem-
endur við Fjölbrautaskóla
Suðurnesja. Björn og
Gunnhildur unnu með-
fylgjandi grein og viðtal á
starfsdögum skólans á
dögunum. Þar var Ijöl-
miðlahópur undir leiðsögn
Víkurfrétta.
Þau ræddu bæði við skóla-
hjúkrunarfræðing í Holta-
skóla og stúlku sem er
nemandi við Fjölbrauta-
skóla Suðumesja og þjáð-
ist af átröskun.
Viðtalið er birt með nafn-
leynd að ósk viðmælanda.
Myndskreytingar eru
blaðsins. Myndirnar voru
fengnar úr erlendum tísku-
blöðum.
Umræðan um átröskun hefur verið ofar-
lega á baugi að undanförnu vegna umfjöll-
unar Víkurfrétta og fleiri fjölmiðla um
þetta “feimnis”mál. Okkur fannst þetta
vera nijög áhugavert málefni og ák\ áðum
|)\ í að forvitnast um það nánar.
Við byrjuðum á því að fara upp í Holtaskóla
og hitta þar skólahjúkrunarfræðinginn og
ætluðum að spyrja hann spjömnum úr og fá
að vita um hvað jressi sjúkdómur snerist og
hvað jietta væri í raun og vem. Vegna trún-
aðar og ótta vegna uppblásturs á málinu gat
hún ekki sagt okkur mikið, en benti okkur þó
á grein um lystarstol og lotugræðgi í tímarit-
inu Heilbrigðismál.
Við reyndum þá að ræða við nemendur
skólans. Þeir vissu jú um nokkur dæmi en
vildu þó ekki tjá sig um það hverjir þeir
nemendur væm sem vitað er um. Það var
alveg sama hvað við reyndum við komum
allsslaðar að lokuðum dyrum. við vissum
ekki að þetta væri svona mikið feimnismál
því við vildum aðeins fræða fólk um það
hvað jx:tta er í raun.
Þeir sem greinast með lystarstol eða lotu-
græðgi eiga það sameiginlegt að vera gagn-
tekin af hugsun um mat og er líkamsmyndin
brengluð þannig að þeim finnst ummál
líkamans vera stærra en það í rauninni er.
I.ystarstol:
Einkenni lystarstols koma oftast framrn l'yrir
25 ára aldur, og koma þá flest jjessara
einkenna þar við sögu.
1. Tímabundin ofvirkni, koniirnar/snilkurnar
lireyfa sif; gjarnan mikið.
2. Brengluð líkamsímynd, dómgreind á
eðlilegu útliti raskast.
3. Forsaga wn offitu er oft til staðar.
4. Tíðarblœðingar stöðvast.
5. Truflun á innri áreitum svo sem að fuma
ekki til þreytu eftir áreynslu eða
fmna ekki til hungurs.
6. Kreddur varðandi mat.
7. Oeðlileg hrœðsla við offitu.
8. Lítill eða lélegur svefn.
Lystarstol er algengara meðal kvenna en
karla og einkennist af verulegu þyngdartapi
og næringarskorti. Uppsölur og tilraunir til
að hreinsa líkaman á einn eða annan hátt
eru áberandi.
Ef fólk vill fræðast betur um þessa kvilla
bendum við því á að lesa nýasta tölublað
um Heilbrigðismál, einnig viljum við
benda foreldrum ungra stúlkna á að vera á
varðbergi því jjetta getur leitt til dauða þó
svo að ekki sé vitað til |)ess tilfellis á
Islandi.
Gunnhildur og Björn Arni
Brengluð líkamsmynd
■ Stúlka í Fjölbrautaskóla Suöurnesja segir reynslusögus sína af átröskun:
Þetta í effflr að lafa áhrtf alt
Þar sem þessi sjúkdómur er mikið feimnismál
ennþá og þær stúlkur sem eiga við
hann að etja í grunnskólum
svæðisins eru ekki búnar að
vinna sig upp úr honurn var erfitt
að fá viðmælendur. Iín eftir mikla
leit tókst okkur að hafa upp á
stúlku úr Fjölhrautaskóla
Suöurnesja seni var reiðubúin að
tjá sig um sína revnslu af átröskun.
Hún hefur náð sér |)okkalega á strik
eftir veikindi sín sem urðu alvar-
legust sumarið 1995. Þá var hún á
leið í 10. bekk eins grunnskólans á
svæðinu.
„Þetta er eitthvað sem á eftir að liafa
áhrif allt mitt líf“, segir stúlkan og
ítrekar að hún vill ekki láta nafn síns
getið.
Blaðamaður hitti stúlkuna og tók stutt
viðtal við hana. Það var erfitt fyrir hana að
tala um þetta en greinilegt að nú sér hún
|)etta í nýju ljósi og getur betur áttað sig á
hvenær og hvemig þetta byrjaði.
„Þetta byrjaði ósköp sakleysislega. Eg ákvað að
grenna mig þannig að ég passaði í gallabuxur númer
27, en notaði þá 28. Þetta var ekki mikil breyting og
ekki mikil hætta á ferð. Allt í einu var ég farin að nota
númer 26 og vom þær of víðar á mig. Eg áttaði mig
ekkert á þessu og ég sá allsstaðar fellingar á mér. þetta
er sálrænt. Það er alveg sama hversu mjó ég hefði
orðið, ég hefði alltaf séð fellingar."
I dag er jjessi stúlka grönn og lftur vel út. Hún er um
164 sm. og um 45 kg. Það sem vekur athygli er
hversu langan tíma það
tók hana að ná sér upp úr
fiessu. En hvað varð hún
léttust?
„Eg var mun minni þá
eða um 159 sm. Eg
varð léttust um 31 kg.
held ég. Eg hef verið
eitt ár að vinna mig út
úr þessu. Það var
náinn ættingi sem
fyrst gerði eitthvað í
þessu. Hún fór með
mig til læknis og sá
sendi mig beint til
næringarsérfræð-
ings í Reykjavík.
Eg fékk þar nær-
ingartöflur sem
innihéldu öll nær-
ingarefnin sem ég
þurfti yfir daginn. Þar af
leiðandi vom þetta stórar töflur sem þuifti að brjóta
í 5-6 bita. Þær voru brúnleitar og frekar ólystugar.
Læknirinn sagði að ég væri á vegasalti og kom mér í
skilning að það væri ég sem réði hvora leiðina ég færi.
En ef ég myndi léttast meira yrði ég í lífshættu”. Þetta
er því eitthvað ákveðið ferli sem hún og aðrar stúlkur
fara í gegnum eftir að missa stjóm á megmn.
Þar sem þetta var ættingi sem gerði fyrst eitthvað í
jrcssu, hvað með foreldra? “Þetta var alltaf feluleikur.
þegai' ég vaknaði á morgnana óhreinkaði ég diska og
lét allt líta út eins og ég hetði borðað. Þau sáu mig oft
borða en ég fór alltaf inn á klósett og ældi. Fyrst
vegna þess að ég setti puttan ofan í kok, en það tók
ekki nema eina viku þar til þetta gerðist algerlega
sjálfkrafa þ.e. fólk sá mig borða en ég kastaði öllum
mat upp á eftir. Sérstaklega ef um fituríka fæðu var
um að ræða. Þetta var þó ekki alltaf svona. Stundum
borðaði ég kannski ekkeit í nokkra daga. Það kom
t.d. fyrir að í tvo daga borðaði ég hálfa agúrku og epli.
Þá leið líka yfir mig, en það var ekki fyrsta skiptið og
ekki |)að síðasta.”
Þetta hefur því verið vel falið hjá |)ér og allt gert til
jtess að leyna þessu fyrir fjölskyldu og vinum. Telja
næringaifræðingar að þú hafir skaðast á |)essu varan-
lega t.d. með kalkskorti?
“Það á eftir að koma f ljós. Eg fór þama fyrst í bein-
mergsmælingu og var nánast allt tjékkað. En |)etta á
eftir að hafa afleiðingar allt mitt líf. Það er alveg Ijóst
en hversu ntiklar er ekki alveg vitað”.
En er jx'tta prógrantm búið eða enu enn undir eftirliti?
“Læknamir vilja helst að ég þyngist unt 10-15 kg í
viðbót. Ekki af fitu heldur vöðvum. Mér fmnst ég fín
eins og ég er núna, ég er alla vega ekkert að flýta
mér.” Það sem er sjálfsagt merkilegast við svona
sjúkdóma er hversu vitlaust sjálfmat kemur upp,. Eins
og þú sagðir áðan að ímyndaðar fellingar koma í Ijós.
En einnig vekur það furðu hvemig hægt sé að fela
svona fyrir foreldmm og vinum. Hyggstu segja þeirn
frá þessu?
„Nei, það held ég ekki. Vinir míitir vita heldur ekki af
j)essu og ég hyggst ekkert breyta því. Þetta er alfarið
mitt mál, þetta er ekki eitthvað sem maður er að
tlagga. Fólk tekur mér eins og ég er. Eg er sátt við
það, alla vega núna!“.
Björn Arni
Guniiliildur Theódórsdóttir
u
>2-
Jöfurs-bílar I sýningarsal
ivCHRYSLER
SKODA
BG BILAKRINGLAN GROFINNI8
12
Víkuifréttir