Ægir - 01.08.2016, Blaðsíða 27

27
áhrif á vistkerfið. Sigurður segir
makrílgöngur sem hingað hafa
leitað síðustu ár í ætisleit í hlýn-
andi sjó dæmi um þessar breyt-
ingar. Á sama tíma sé búsvæði
loðnunnar að flytjast langt
norðvestur af landinu upp að
Grænlandi. Búsvæði hennar
hafi minnkað og rýrnað við Ís-
land og það sé mörgum sinn-
um dýrara að mæla stofninn á
þessum nýju slóðum.
Aðrar breytingar sem Sig-
urður nefnir eru að skötuselur
sem fyrir 10 til 15 árum var bara
við Suðurland er nú einnig far-
inn að veiðast við Vesturland og
grálúða sem var talsvert veidd
fyrir Norðurlandi sést þar varla
lengur. Það verður einnig vart
breytinga í ánum þar sem
bleikjan er að hopa en urriði og
lax að sækja á. Hingað hafi til
dæmis borist flundra sem er ný
tegund sem hrygnir á strand-
svæðum en elst að hluta til upp
í ferskvatnskerfum og þannig
mætti áfram telja.
Fjárskortur hamlar grunnrann-
sóknum
Sigurður segir að hvorki Haf-
rannsóknastofnun né Veiðimála-
stofnun hafi upplifað góðæri en
hins vegar hafi þær fengið af-
leiðingar fjármálahrunsins á sig
af fullu afli. Sá niðurskurður sem
þá var gripið til sé farinn að
bitna talsvert á starfseminni. Bú-
ið hafi verið að tálga fjárhaginn
inn að beini og ríkisframlagið
dugði eingöngu fyrir bráðnauð-
synlegri vöktun og til að mæla
stofnvísitölur fyrir helstu nytja-
stofna. Lítið fé hafi verið eftir til
grunnrannsókna. Hann segir
hættulegt að sinna ekki grunn-
rannsóknum sem hugmynda-
fræði ráðgjafarinnar byggir á.
„Það er alvarlegt hvað við er-
um illa í stakk búin að fylgjast
með þeim breytingum sem nú
eru að verða. Við höfum til
dæmis ekki getað rannsakað
grunnlífskilyrði loðnunnar í
mörg ár vegna fjárskorts. Hvar
hrygnir hún og í hvaða mæli?
Hvernig vegnar lirfunum sem
við höfðum þó gamlar rann-
sóknir um? Í dag er þetta
breyttur heimur. Það eru gríðar-
leg verðmæti í húfi, ekki bara
það sem snýr að loðnuveiðinni,
heldur er loðnan mikilvæg
fæða fyrir aðrar nytjategundir
eins og þorsk. Það segir sig
sjálft að við getum ekki búið við
þetta ástand áfram, við verðum
að auka grunnrannsóknirnar.“
Aðspurður segir Sigurður að
ef taka ætti upp grunnrann-
sóknir á loðnu og uppsjávar-
fiskum eins og makríl og norsk
íslensku síldinni, sem er aðeins
hluti af heildarmyndinni, gæti
kostnaðurinn numið 200 til 300
milljónum á ári. Hann segir að
nú sé í undirbúningi að sækja
fastar á um styrki frá rann-
sóknastofnunum í Evrópu til
dæmis til rannsókna á Norður-
slóðum þar sem við gætum ver-
ið í leiðandi stöðu. Hins vegar
verði menn að geta treyst því
að aðrar fjárveitingar til stofn-
unarinnar verði ekki skornar
niður á móti.
Sigurður Guðjónsson forstjóri Hafrannsóknastofnunar segir dramatískar breytingar að verða í lífríkinu með komu hlýsjávartegunda á sama tíma og
aðrir stofnar virðast á norðurleið.
„Það er alvarlegt hvað við erum illa í stakk
búin að fylgjast með þeim breytingum sem
nú eru að verða. Við höfum til dæmis ekki
getað rannsakað grunnlífskilyrði loðnunnar í
mörg ár vegna fjárskorts.“