Morgunblaðið - 27.12.2016, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. DESEMBER 2016
Þrátt fyrir von-
brigði, baráttu og
ósigra má jafnframt
upplifa ákveðinn sigur
í flestum kringum-
stæðum. Það er nefni-
lega svo ótrúlega
merkilegt og þakkar-
vert, þrátt fyrir allt,
hvað hægt er að upp-
lifa jákvæða hluti og
öðlast dýrmæta
reynslu, jafnvel í sárustu aðstæðum.
Í gegnum allt að því óásættanleg tíð-
indi, atvik, þjáningu og varanlegar
staðreyndir.
Samsetning ævinnar
Ævin er full af litlum molum, sæt-
um og beiskum, súrum og sætum.
Molum sem veita nýja sýn – og
reynslu sem þú berð. Þetta geta ver-
ið fúlir molar, jafnvel harðir, meið-
andi og ógeðslegir. Stundum kunna
að fylgja þeim ný tækifæri og stund-
um má upplifa mikla gleði vegna
þeirra. Alla vega um stundarsakir.
Sumir molarnir geta jafnvel orðið að
gullmolum sem þú hefðir ekki viljað
missa af. Ævin er full af svona
molum. Hún er samansett af litlum
brotum sem púslað er saman á
óskiljanlegan og jafnvel bara mjög
öfugsnúin hátt. Útkoman er al-
gjörlega einstök ævi einnar óendan-
lega dýrmætrar manneskju.
Hamingjuleiðin
Tölum saman og knúsumst þótt
ólík séum og ósammála um svo
margt. Við erum öll á sömu leið og
þurfum á hvert öðru að halda.
Verum uppörvandi,
hvetjandi og gefandi og
leitumst þannig við að
laða það besta fram í
eigin fari og þeirra sem
á vegi okkar verða. Því
að leiðin til farsældar
og hamingju er í gegn-
um bjartsýni og bros.
Listin að gefa og
þakka, vera uppörv-
andi, vilja læra að
þiggja og njóta er
nefnilega hin sönnu
lífsgæði sem fylla nú-
tíðina innihaldi og valda varanlegri
hamingju. En ekki hvað þú ert, hvað
þú kannt, getur, skilur eða hvað þú
hefur afrekað.
Ekkert ár er án áfalla
Ekkert ár er án áfalla og ekkert
ár er gleðisnautt. Þótt áföllin séu
erfið og sár á meðan þau ganga yfir
og skilji jafnvel eftir sig illgræðanleg
sár eða í besta falli einhvers konar
ör bæði ljúfra og sárra minninga
geta þau engu að síður oft orðið að
dýrmætri reynslu þegar frá líður.
Minningum sem þú átt og getur
byggt framtíðina á. Dýrmætum
minningum sem enginn og ekkert
megnar að taka frá þér. Gætum þess
bara að festast ekki í fortíðinni.
Lífið heldur áfram
Markmið eru sett, áföngum er
náð, tímamót verða. Fjallið er klifið,
toppnum er náð. En þá koma í ljós
nýir toppar, ný markmið, nýir
áfangar.
Þrátt fyrir öll tímamót og fjarlæg
markmið sem oft virðast eins og
lokatakmark heldur lífið áfram.
Þrátt fyrir allt mótlæti, torfærur
og brekkur, baráttu og ósigra – og
jafnvel þótt ævinni ljúki, hugsanlega
fyrr en þú vildir. Já, jafnvel þrátt
fyrir sjálfan dauðann, sem hljóta að
skilgreinast sem sannkölluð tíma-
mót. Þá heldur lífið áfram og ekkert
fær það stöðvað.
Gleymum ekki Guði
Gleymum ekki Guði, sem er höf-
undur, uppspretta og fullkomnari
lífsins, kærleikans og hamingjunnar,
friðarins og frelsisins. Því ást Guðs
er eins og galdur sem við skiljum
ekki, en getum upplifað, megum
hvíla í, meðtaka og njóta í auðmýkt
og þakklæti. Hvað veist þú annars
merkilegra en það að vera valinn í lið
lífsins og fá að spila með til sigurs?
Og þótt einstaka viðureignir kunni
að tapast muntu að lokum standa
uppi sem sigurvegari.
Um leið og ég óska lesendum
Morgunblaðsins sem og lands-
mönnum öllum friðar, farsældar og
hamingju á nýju ári leyfi ég mér að
þakka fyrir dýrmæta og gefandi
samfylgd á árinu sem er að líða.
Með kærleiks- og friðarkveðju.
Lifi lífið!
Ekkert ár er án áfalla
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson » Þrátt fyrir vonbrigði,
baráttu og ósigra má
jafnframt upplifa ákveð-
inn sigur og lausn í
flestum kringumstæð-
um. Gætum þess að
festast ekki í fortíðinni.
Sigurbjörn Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld,
rithöfundur og aðdáandi lífsins.
Í umfjöllun forsvars-
manna SÁÁ eru með-
ferðarþegar samtak-
anna jöfnum höndum
nefndir vímuefnaneyt-
endur, fíklar – og sjúk-
lingar í samræmi við
þá óbifanlegu trúar-
kreddu þessa sér-
trúarsafnaðar að skil-
greina beri áfengis- og
lyfjafíkn sem sjúkdóm.
Nú er ekki stætt á því
að skilgreina alla stórneytendur
áfengis og annarra vímuefna sem
fíkla, jafnvel þótt menn séu allir af
vilja gerðir. Margir þeirra eru
vissulega ávananeytendur en ekki
fíklar. Að vísu svipar ávana og fíkn
um margt saman, en það er þó hægt
að greina þarna á milli. (Sjá SÍBS-
blaðið, 30. árg., 2. tbl., júní 2014, bls.
20-21). Væntanlega slysast ein-
hverjir ávananeytendur í meðferð-
irnar með fíklunum!
Þá ber að geta þess að allmargir
vímuefnaneytendur stunda neyslu
sína með það góðri tempran að ekki
er hægt að flokka þá öðruvísi en
hófneytendur. Það er því ófært að
setja alfarið samasemmerki á milli
vímuefnaneytenda og fíkla, hvað þá
sjúklinga. Ofangreind framsetning
er skólabókardæmi um þær blekk-
ingar og þann hálfsannleika sem
spunameistarar SÁÁ beita mark-
visst í málflutningi sínum í þeim til-
gangi að hafa mótandi áhrif á skoð-
anir fólks.
Forsvarsmenn SÁÁ draga upp þá
mynd af meðferðarþegunum, að
þeir séu gersamlega rúnir orku og
aðframkomnir á sál og líkama eftir
langvarandi vímuefnaneyslu, þegar
þeir innritast. Þegar málið er skoð-
að ofan í kjölinn er myndin langt frá
því að vera svona einföld. Það hefur
borið við að ólögráða ungmenni hafa
verið tekin í formeðferð án skriflegs
samþykkis lögráðamanna þeirra –
ungmenni sem hafa verið í sáralítilli
neyslu. Það er svo sem ekki alltaf
verið að líta til þess að
fara eftir lagabók-
stafnum út í ystu æsar,
því sjálfsblekkingin um
nauðsyn og ágæti með-
ferðarúrræðanna er á
nokkuð háu stigi.
Það alvarlegasta í
þessu máli er þó að
það virðist ekki angra
forsvarsmenn SÁÁ hið
minnsta, að fjöldi fólks
leiti sér meðferðar
vegna ofurþrýstings
frá öðrum og sumir al-
nauðugir. Þess er held-
ur ekki að vænta, því af talsmáta og
framgöngu meðferðarþeganna verð-
ur ekki annað ráðið en þeim hafi
beinlínis verið innprentað í með-
ferðunum að smala sem allra flest-
um í sama farið.
Í vestrænum lýðræðissam-
félögum er það útbreitt og viðtekið
viðhorf að menn eigi rétt á því að
hafa frið með líf sitt svo lengi sem
þeir láta aðra í friði. Undir þetta
sjónarmið getum við trúlega flest
tekið, nema náttúrlega drengirnir í
SÁÁ og þeir sem hafa komið heila-
þvegnir úr meðferðunum hjá þeim.
Í þeirra herbúðum er nefnilega litið
svo á að alkóhólismi sé stigversn-
andi sjúkdómur og því sé áríðandi
að „ná til“ fólks og „grípa inn í“ líf
þess til að forða því frá hörmungum
þessa meinta sjúkdóms.
Þessi meinloka skýrir fyllilega
þær ofsóknir og áreitni sem með-
ferðarfólk hefur sannanlega haft í
frammi við þá sem það hefur talið
vera í áhættuhópi fíkla, að því er
virðist með blessun og velþóknun
þeirra sem hafa töglin og hagldirnar
í SÁÁ. Hins vegar skýrir hún ekki
þann hatursáróður sem þessu fólki
er svo tamt að hafa uppi í garð
vímuefnaneytenda, því sé litið svo á
að þeir séu sjúklingar, væri þeim
naumast sjálfrátt um neysluna og
ættu því betra skilið en háðsglósur
og skítkast. Sýnir þetta betur en
flest annað að hugsanir þessa með-
ferðarfólks eru á annarri bylgju-
lengd en gengur og gerist.
Meðferðarprógramm SÁÁ bygg-
ist á svokölluðu tólfsporakerfi, þar
sem trú á æðri mátt leikur stórt
hlutverk. Hvað sem að öðru leyti
má um tólfsporakerfið segja, verður
því ekki á móti mælt, að trú á æðri
mátt hefur – rétt eins og vímuefnin
– reynst mörgum hið ágætasta
haldreipi í lífinu og veitt nægilegan
styrk til að ná tilsettum markmiðum
og halda í tilsettu horfi. En það
kann aldrei góðri lukku að stýra
þegar einhver trú nær þeim hæðum
að hún verður að hreinræktaðri of-
satrú, og er trúin á æðri mátt þar
ekki undanskilin.
Áhangendur SÁÁ hafa margoft
lýst því yfir að þeirra leið til edrú-
mennskunnar sé sú eina rétta, og ef
fólki hefur tekist að halda sig frá
vímugjöfum með öðrum aðferðum
en þeir telja sáluhjálplegar, svo sem
með hugrænni atferlismeðferð, þá
hafa þeir blákalt haldið því fram að
viðkomandi sé edrú „með rangri að-
ferð“ og „á hnefanum“ (þ.e. með
krepptum hnefa).
Þessi sleggjudómur kemur úr
hörðustu átt frá fólki sem lifir og
hrærist í brennivíni og dópi með öf-
ugum formerkjum, eftir þess eigin
úttali að dæma, því helftin af þessu
meðferðarfólki virðist eiga í mestu
erfiðleikum með að halda uppi sam-
ræðum án þess að koma brennivíni
og dópi að, beinlínis eða óbeinlínis.
Það er eins og skrípamynd af
brennivíni! Fólk í slíku ástandi er að
mínu viti edrú með hnefann meira
en lítið krepptan.
Blekkingar og hálfsannleikur
Eftir Guðmund
Sigurð Jóhannsson »Helftin af þessu með-
ferðarfólki virðist
eiga í mestu erfiðleikum
með að halda uppi sam-
ræðum án þess að koma
brennivíni og dópi að,
beinlínis eða óbeinlínis.
Guðmundur Sigurður
Jóhannsson
Höfundur er ættfræðingur
á Sauðárkróki.
Af tali manna að
ráða er almennur
skilningur á áhrifum
innflytjenda á hag
landsmanna. Innflytj-
endur þrengja helst
að þeim sem standa
veikt, svo sem fyrri
innflytjendum, en aðr-
ir hafa ávinninginn af
innflytjendunum.
Vandinn er sá, að of-
bjóða ekki, svo að sú tilfinning
vakni, með réttu eða röngu, að
þrengt sé að ýmsum sem hér hafa
alið aldur sinn og hafa átt í vök að
verjast. Þannig verða leiðindi, sem
meðal annars birtast sem haturs-
orðræðu. Vitaskuld er haturs-
orðræða landsmanna um eigin
landsmenn miklu rammari en hat-
ursorðræða þeirra um útlendinga
og hefur lengi verið.
Innflytjendahópar hér hafa lengi
lifað sínu eigin lífi og samlagast,
eins og margir þekkja af eigin
raun. Það er mikið spurning um
hvernig fer, hvort straumurinn er
stríður til landsins. Ég hef löng
kynni af Noregi, þar sem ég var
ungur árum saman og kem enn iðu-
lega þangað, helst vegna starfs. Í
Osló blasir við nærri járnbrautar-
stöðinni líf, sem á rætur í fjar-
lægum löndum. Fyrir nokkrum ár-
um var sagt frá því í blöðum, að
þar, í hverfinu Grönland, hefði síð-
asta norska fjölskyldan með barn í
skóla flust burt. Stundum leysist al-
þýðlegt samfélag upp, þegar efna-
menn kaupa þar eignir og setjast
að. Í Grönland sótti fátækt fólk,
eins og innflytjendur voru yfirleitt,
inn í gróið hverfi alþýðufólks, og
aðlagaðist ekki, heldur varð smám
saman einrátt.
Nýleg athugun sýndi að innflytj-
endur í Osló skera sig ekki úr á
mestu þjóðræknishátíð í Noregi,
þjóðhátíðardeginum 17. maí. Þar er
þjóðfáninn með merki kristninnar,
krossinum, mest áberandi. Þetta
þótti benda til aðlögunar. Annað
kom fram í athugun sem nýlega var
gerð í Grorud í Osló.
Þar er mikil nýbyggð
sem hófst upp úr miðri
síðustu öld og var allt
af myndarskap gert,
eins og blasti við á ferð
um hverfið. Ég ber
Grorud saman við
Grafarvogshverfið í
Reykjavík, þar sem
ekki aðeins er mynd-
arbragur, heldur má
líka skynja þar gott
mannlíf með öflugu fé-
lags- og menningarstarfi. Það er
ekki sjálfgert að vel takist við slíka
nýbyggð á tímum, þegar hvers-
daglegt líf er sundrað.
Grorud-hverfið var athugað með
tilliti til innflytjenda. Spurningin
vill vera hvernig samlögunin tekst.
Samlögunin reyndist ekki aðeins
hafa mistekist, heldur höfðu Norð-
menn á Grorud hætt að taka þátt í
því samfélagi sem þeir höfðu mótað
og dregið sig hver inn í sína skel,
sína íbúð.
Maðurinn sem rannsakaði valdi
fólk til viðtals. Hann sniðgekk þá
sem voru í stöðu til að vinna að
málum íbúanna og höfðu þess
vegna opinbera afstöðu. Ég minnist
sögu úr skýrslu hans. Norsk kona
sagði að svo væri komið ef hún
gengi eftir götu þar í hverfinu, vita-
skuld klædd alla vega eins og ger-
ist meðal norskra kvenna, þá
horfðu „þeir“ á hana grimmdar-
augum. Söguna hafði hann til að
lýsa sundrung almennt meðal íbú-
anna. Samtölin fóru fram með nafn-
leynd, aðeins þannig fékkst fólk til
að tjá sig, sagði rannsakandinn.
Þjóðablöndun
í Noregi
Eftir Björn
S. Stefánsson
Björn S. Stefánsson
» Innflytjendur sett-
ust að í stórum stíl í
Grorud í Osló. Þá lagðist
almennt félags- og
menningarstarf frum-
byggjanna mikið til af.
Höfundur var kallaður
í Vísindafélag Norðmanna 1991.
Það er alltaf að koma betur í ljós
hversu rangt það var að fara út í
haustkosningar. Samstarfsleysi til
þarfra verka virðist ríkja víða í póli-
tíkinni og þar með stjórnarkreppa til
stjórnarmyndunar.
Fyrir var ríkisstjórn með 38
manna þingstyrk og ýmis mál í
vinnslu sem þarft er að bæta úr.
Vorkosningar 2017 voru því það eina
rétta í stöðunni. Kjósendur hefðu þá
jafnframt getað metið stöðuna í
landsmálunum mun betur sem og
áherslumál flokkanna til næstu ára.
Það er viss þensla í þjóðfélaginu,
t.d. í byggingargeiranum og víðar,
sem kallar á faglegar og skarpar
efnahagsaðgerðir. Núverandi
þensluástand getur kallað á verð-
bólgu sem flestir vita hvað þýðir fyr-
ir land og þjóð.
Sennilega væri heppilegast að nú-
verandi starfsstjórn sæti áfram til
vissra nauðsynjaverka og að kosið
yrði á ný með vorinu til að reyna að
koma hér á starfshæfri ríkisstjórn til
næstu fjögurra ára.
Þjóðin kallar eftir fagstjórn til
verka.
Ómar G. Jónsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Upplausn í pólitíkinni
Morgunblaðið/Golli
Stjórnarmyndun Margir hafa rætt saman um stjórnarmyndun síðustu
vikurnar án árangurs til þessa.