SÍBS blaðið - 01.11.2006, Blaðsíða 24

24
R
e
y
k
j
a
l
u
n
d
u
r
Almennt
Á tauga- og hæfingarsviði Reykjalundar dvel-
ur fólk vegna afleiðinga sjúkdóms eða skaða
í taugakerfi. Til taugakerfisins flokkast heili,
litli heili, mæna og úttaugar. Afleiðingar skerð-
ingar á taugakerfið eru breytilegar eftir orsök
og staðsetningu, t.d. lömun, truflun á þvagi,
skipulagsleysi. Fylgikvillar geta svo verið verk-
ir og andleg vanlíðan.
Vöðvasjúkdómar og sumir meðfæddir sjúkdóm-
ar valda oft hreyfiskerðingu og mismunandi
fötlun og geta einkenni þeirra líkst taugasjúk-
dómum.
Helstu sjúkdómaflokkar
Taugasjúkdómar eru margir og einkenni og
framgangur þeirra mismunandi. Hér eru nefnd
nokkur dæmi, sem sýna breytileika þessara
sjúkdóma og mismunandi vanda sem þarfnast
úrlausnar.
Parkinsonsveiki er sjúkdómur eldra fólks þar
sem meðalaldur við greiningu er um 65 ár.
Orsök sjúkdóms er hrörnun í kjörnum í heila.
Einkenni eru m.a. hægar hreyfingar, truflun á
samhæfingu vöðva, jafnvægisskerðing og oft
er einnig skjálfti til staðar. Einnig geta verið
önnur einkenni eins og truflun á þvagi, hægð-
um og svefni, eða kvíði og depurð.
MS er sjúkdómur yngra fólks. Hann leggst
aðallega á konur á aldrinum 20-30 ára. Orsök
er niðurbrot á einangrunarefni taugafrumna.
Einkenni geta verið versnandi lömun í fótleggj-
um með skyntruflun og aukinni vöðvaspennu.
Önnur einkenni geta verið að þvaglát eru bráð,
minnisskerðing, þreyta eða verkir. Þessir ein-
staklingar hafa oft nýlega myndað fjölskyldu
og börn eru ung.
Flogaveiki einkennist af skyndilegri truflun á
meðvitund. Orsök er truflun á starfsemi tauga-
frumna í heila, sem skyndilega afhlaðast og
starfsemi þeirra verður óeðlileg. Víðtæk truflun
getur valdið flogakasti með meðvitundarleysi.
Ef flogaköst eru mjög tíð geta þau valdið óör-
yggi og ótta en einnig truflun á vitrænni getu.
Heilaslag er talið algengasta ástæða fötlunar
hjá fólki. Orsök er skyndileg truflun á blóð-
flæði á ákveðnum stað í heila vegna blóðtappa
eða blæðingar. Afleiðingar eru allt frá því að
vera litlar sem engar, í að fólk eigi í erfiðleik-
um með tjáskipti og þarfnist hjálpar við eigin
umsjá.
Heilaskaði getur verið af völdum áverka eða
sjúkdóms í heila. Skaðinn veldur truflun á
stjórnstöð heilans og einkenni geta verið minn-
isskerðing, skipulagsvandi, innsæisleysi eða
geðsveiflur. Dæmigert fyrir þessi einkenni er að
þau sjást ekki utan á fólki en valda oft miklum
erfiðleikum hjá einstaklingnum og fjölskyldu
hans.
Vöðvasjúkdómar valda truflun á starfsemi
vöðva með lömun og mismikilli fötlun. Oft er
þörf á athugun á hjálpartækjum og/eða aðlög-
un á umhverfinu.
Hæfing er þýðing á orðinu „habilitation“. Með-
ferðin beinist að einstaklingum sem hafa með-
fædda eða snemma áunna fötlun. Með hæf-
ingu er leitast við að hjálpa fólki að ná sem
mestri færni með meðferð eða umhverfisbreyt-
ingum. Margir einstaklingar með meðfædda
fötlun hafa einnig greindarskerðingu.
Einstaklingar á tauga- og hæfingarsviði
hafa breytilega líkamlega fötlun, ýmis önnur
einkenni og oft einnig vitræna skerðingu eða
skertan vitsmunaþroska. Þessi einkenni hafa
mismunandi áhrif á líf fólks. Áhrif geta verið
persónuleg með lélegu sjálfstrausti og kvíða,
eða hræðslu vegna einkenna sem veldur óör-
yggi er varðar framtíðina. Erfiðleikar geta
Tauga- og hæfingarsvið
á Reykjalundi
Ó l ö f H . B j a r n a d ó t t i r y f i r l æ k n i r :