Pilsaþytur: afmælisblað Kvennalistans - 19.06.1991, Blaðsíða 17

UM HVAÐ ÞARF
AÐ KJÓSA í VOR?
Hulda Kristínsdóttir,
fjármálastjóri hjá Ríkismati
sjáveurafurða:
„Það á að kjósa um sjálfsögð
mannréttindi, um málefni barna
og aldraðra og þeirra þarfir.
Þessir hópar þurfa meirl athygli
og virðingu. Það er verið að rífa
þjóðfélaglð niður innan frá með
því að koma fram vlð börn og
gamalt fólk líkt og gert er núna.“
Eria Vilhjálmsdóttir,
hárgreiðslumeistari:
„Má ég nefna það sem brennur
mest á mér núna? Ég er heima-
vinnandi með lítið bam og mér
finnst fæðingarorlofið allt of
stutt, bæði fyrir móður og bam.
Það þyrfti að vera 9 mánuðir
minnst, helst eitt ár. Þá finnst
mér einnig mjög óréttlátt að eig-
inmaður geti ekki nýtt persónu-
afslátt heimavinnandi eiginkonu
tll fulls.“
Steinunn Þórarinsdóttír,
myndhöggvari:
„Launa- og kjaramál, einkum og
sér í lagi misskiptingu fjármuna
í þjóðfélaginu.“
Kristjana Eyjólfsdóttír,
verslunarskólanemi:
„Umhverfismálin, tvímælalaust.
Það vantar alla fræðslu um þau.
T.d. mætti vel kenna í skólanum
hvað við getum sjálf gert til að
bregðast við umhverfisspjöllum.“
Kristín Lárusdóttír,
húsmóðir:
„Launamálin hljóta að verða efst
á baugi.“
BYGGÐAÞRÓUN
FRAMTÍÐ BYGGÐARINNAR HVÍLIR Á KONUM
Sú mikla röskun á búsetu
íslendinga sem orðið hefur
á undanförnum áratugum
| og rékja má til breyttra at-
vinnuhátta, hefur haft í
för með sér umfangsmiklar og afdrifa-
ríkar breytingar á þjóðfélagsháttum.
Fækkun starfa í landbúnaði og sjávar-
útvegi hefur einkum komið niður á
konum. Aukin verkaskipting og yfir-
gnæfandi hlutdeild höfuðborgarinnar í
þjónustugreinum veldur því að fá-
breytni í atvinnulífi á mörgum stöðum
er tilfinnanleg.
fbúatölur sýna að í öllum kjördæm-
um utan Reykjavíkur eru konur um-
talsvert færri en karlar, ekki síst í ald-
urshópnum 20-44 ára. Skýrist þessi
munur m.a. af því að skortur er á fjöl-
breytilegum störfum fyrir konur á
landsbyggðinni. Þær eiga oft ekki ann-
arra kosta völ en að flytja til þéttbýlis-
staða í leit að atvlnnu. Stóraukin at-
vinnuþátttaka kvenna og breytt staða
þeirra í fjölskyldunni skiptir miklu í
þróun byggðamála og tímabært er að
taka mið af þeirri staðreynd.
í flestum nágrannalöndum okkar
hefur þróunin verið svipuð og hér á
landi. f Skandinavíu hafa menn lagt sig
fram við að skilgreina orsakir vanda
landsbyggðarinnar og komist að raun
um að framtíð byggðarinnar hvflir ekki
hvað síst á konum. Með þá staðreynd
að leiðarljósi hafa stjómvöld ráðist til
aðgerða. Hér á landi hefur meinið ekki
verið skilgreint og þess vegna ekki
fundist lækning við því.
Sameiginlegar rannsóknir Norð-
manna, Svía og Finna leiddu í ljós að
ein af forsendunum fyrir heilbrigðu og
gróandi mannlífi úti á landsbyggðinni
er að konur hafi þar lífsviðurværi ekki
síður en karlar. Því telja stjómvöld í
þessum löndum einu fæm leiðina, til
að snúa af vegi fólksfækkunar og auðn-
ar á landsbyggðinni, vera þá að tryggja
þátttöku kvenna við mótun nýs at-
vlnnulífs og atvlnnutækifæra. Jafn-
framt er mikil áhersla lögð á að koma
áhrifum kvenna að við atvinnurekstur-
inn vegna þess að þær hafa aðra sýn og
aðrar vlðmlðanir en karlamlr sem
hingað til hafa verið nær einráðir á
þessum vettvangi.
Ljóst er að með konum búa ekki ein-
ungis fijóar hugmyndir heldur líka
mikill styrkur, sem bíður þess að fá út-
rás í réttum farvegi. Þróun atvinnulífs-
ins og atvinnusköpun þarf því fyrst og
fremst að beinast að konum og stuðla
að því að ýta undir hugvit þeirra og
fmmkvæði. En hvað geta konur á
landsbyggðinni sjálfar gert til að virkja
hugvit sitt og þekkingu?
Kvennalistakonur hafa í starfi sínu
verið ötular við að ræða atvinnumál
kvenna ekki síst með tilliti til stöðu
kvenna úti á landsbyggðlnni.
Á ráðstefnu sem kvennalistakonur
efndu til um atvinnumál kvenna í dreif-
býli vorið 1988 vakti sérstaka athygli
hversu hugmyndaríkar konur em um
möguleika á atvinnustarfsemi af ýmsu
tagi. Hugmyndir þeirra byggjast á sam-
vinnu kvenna og því að atvinnurekstur-
inn taki mið af bömum og heimlli
þannig að konur séu ekki knúðar til að
varpa frá sér ábyrgð á fjölskyldunnl þó
þær starfi utan heimilisins. Jafnframt
er áberandi að konur vilja oftast byija
smátt en efla reksturinn hægt og ör-
ugglega.
Þingkonur Kvennalistans hafa lagt
fram ýmsar tillögur á Alþingi um at-
vinnumál kvenna á landsbyggðinni.
Tillaga var lögð fram um að við Byggð-
astofnun verði stofnuð sérstök at-
vinnuþróunardeild fyrir konur, sem
hcifi það verkefni að styðja fmmkvæði
kvenna og auka fræðslu fyrir konur
sem vilja leita nýrra leiða í atvinnumál-
um. Önnur tillaga var um að ráða
heimilisiðnaðarráðgjafa sem hafi m.a.
það hlutverk að leita uppi hugmyndir
um margvíslega framleiðslu, koma
þeim í framkvæmd og markaðssetja. Þá
var lagt til að ferðaþjónusta yrði efld en
ljóst er að ferðaþjónusta er ein vænleg-
asta atvinnugreinln hér á landi og störf
í henni og í tengslum við hana eiga eftir
að verða fjölbreytilegri með hveiju ár-
lnu sem líður. Loks má nefna tillögu
um stofnun fjarvinnslustofa, en mark-
miðið með henni er að flytja verkefni
frá opinbemm stofnunum og öðmm
aðilum út á landsbyggðina.
Ný tölvu- og fjarskiptatækni hefur
þegar haft mikil áhrif á líf okkar og
opnað nýjar víddir sem menn höfðu
ekki hugboð um áður. Þessi tækni gef-
ur allt að því óendanlega möguleika til
að safna, geyma og flytja upplýsingar
án tilllts til dvalarstaðar þess sem verk-
ið vinnur. Mlkilvægt er að konur til-
einki sér þessa nýju tækni sem enn á
eftir að hafa mikil áhrif á líf okkar.
Konur á landsbyggðinni geta samein-
ast um að sækja sér verkefni frá stofn-
unum og fyrirtækjum og gert fjar-
vinnslustofur jafnframt að miðstöðvum
tölvufræðslu í sínu byggðarlagi. Innan
fára ára mun daglegt líf okkar og at-
vinnuhættir byggjast á upplýsinga-
tækni og þeim möguleikum sem hún
gefur. Konur ættu strax að byija að búa
sig undir að taka fmmkvæði á þeim
vettvangi.
Annað stórt viðfangsefni sem bíður
kvenna er að endurreisa ullariðnaðinn
á íslandi með það fyrir augum að ná
fram gæðum íslensku ullarinnar og
framleiða úr henni handunnar vömr.
Einnig sé ég fyrir mér að listiðnaðarfólk
geti sameinast um að koma á laggirnar
nokkurs konar listasmiðjum þar sem
fólki á ferð um landið gefst kostur á að
fylgjast með vinnu t.d. við vefnað,
vinnslu ullar, leirvinnu og útskurð þar
sem jafnframt em seldír handunnir-
munlr.
Þá má ekki gleyma að með auknum
mannaferðum um viðkvæma náttúm
landslns eykst þörf á fólki við land-
gæslu og landgræðslu og leiðsögn ferða-
manna um svæði sem heimamenn
þekkja en em ef til vill ekki f þjóðleið.
Til að hrinda hugmyndum sínum í
framkvæmd þurfa konur fjárhagslegan
stuðning og fræðslu en jafnframt skiln-
ing og stuðning samfélagsins sem þær
búa í. Allra mikilvægast er þó að konur
átti sig á þeirri staðreynd að þær sjálfar
og sú þekking og reynsla sem þær búa
yfir er mikilvæg auðlind sem samfélagið
getur ekki verið án. En því aðeins verð-
ur þekking og reynsla kvenna að auð-
lind að hún nýtlst bæðl þelm og samfé-
laginu öllu.
Sömulelðls er ljóst að konur verða að
vlnna saman að hugmyndum sínum,
standa saman og styðja og styrkja hver
aðra. Ef ekkl er samvinna gerist ekkert.
Því er mikilvægt að konur leiti sam-
starfs við aðrar konur í sínu byggðar-
lagi og þær byiji að ræða atvinnumálln
sín á milli og kanna hvað umhverfið
hefur að bjóða. Nái slík hreyfing
kvenna að vaxa og dafna á landsbyggð-
inni, lofar það góðu fyrir framtíðina.
DANFRlÐUR skarphéðinsdóttir
Höfundur er þingkona Kvennalistans og
skipar fyrsta sætið á framboðslistanum á
Vesturlandi í komandi kosningum.