Kvennalistinn - 01.06.1985, Qupperneq 2

2
Barattu er þörf
Fjögur ár eru liðin frá því að umræður
hófust að nýju um sérframboð kvenna
hér á landi. Ákveðið var að bjóða fram til
bæjarstjórnar á Akureyri og í Reykjavík
og nokkru síðar til Alþingis. Tilgangur-
inn var að freista þess að auka hlut
kvenna í stjórnmálum og að bæta hag
þeirra. Árangurinn lét ekki á sér standa.
Konum fjölgaði um 100% í sveitastjórn-
um og um 200% á alþingi. Baráttumál
kvenna hafa verið mjög til umræðu þenn-
an tíma, enda konur um allt land farið að
lengja eftir úrbótum í þeim málum sem
snerta þær sérstaklega. Þessar einstöku
aðgerðir kvenna hafa vakið heimsathygli
og um leið hleypt nýju fjöri í íslenska
kvennabaráttu. Fjölmiðlar landsins hafa
þó ekki séð ástæðu til að greina frá því
sem baráttukonur eru að fást við hver á
sínum stað og því grípum við Kvenna-
listakonur til þess ráðs að gefa út sérstakt
biað svo að landsmönnum megi ljóst
verða að innan sem utan þings eru konur
að leggja sitt af mörkum til að breyta
heiminum.
Það er hlutverk Kvennalistans að
standa vörð um hagsmuni kvenna og
barna og hafa þingkonur Kvennalistans
flutt ótal tillögur og frumvörp á Alþingi
um mál sem snerta bæði konur og börn.
Þar er þó skemmst frá að segja að þrátt
fyrir jafnréttislög og nýstaðfestan sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna um afnám alls
misréttis gegn konum, er vilji stjórnvalda
til að bæta hag kvenna sáralítill ef nokkur.
Það þykir of dýrt að sjá til þess að börn-
um sé sinnt, of dýrt að koma á samfelld-
um skóladegi, of dýrt að foreldrar geti
verið hjá börnum sínum fyrstu sex mán-
uðina eftir fæðingu. Það þykir einnig of
dýrt (og ekki nógu fínt) að byggja leigu-
húsnæði yfir námsmenn, aldraða, ör-
yrkja, einstæða foreldra og aðra þá sem
þurfa og vilja leigja og of dýrt að borga
fólki mannsæmandi laun. Það þykir hins
vegar ekki of dýrt að reisa bankahallir,
ekki of dýrt að selja Alusuisse orku undir
kostnaðarverði, ekki of dýrt að reisa risa-
stóra flugstöð, ekki of dýrt að borga
nefndalaun sem jafngilda margföldum
launum kennara og fóstra.
Kvennalistinin er fram kominn til þess
að auka áhrif kvenna í samfélaginu, bæta
stöðu þeirra og til að breyta þjóðfélaginu.
‘ Við viljum hugarfarsbyltingu sem felur í
sér að mannlegar þarfir sitji í öndvegi í
stað gróðahyggju, græðgi og stundar-
hagsmuna. Við viljum samfélag þar sem
bæði kynin eru metin að verðleikum,
samfélag þar sem hin mismunandi menn-
ing karla og kvenna fær að njóta sín. Við
viljum að samvinna og samábyrgð sitji í
fyrirrúmi og að virðing fyrir lífinu og
þeirri náttúru sem við eigum að varðveita
sé í hávegum höfð.
Fyrir þremur árum skrifaði færeyskur
blaðamaður um okkur að íslenskar
kvinnur væru ,,ágosi“ og áþað ekki síður
við nú en þá. Starf Kvennalistans er til
vitnis um það. Þrátt fyrir litla umfjöllun
fjölmiðla og útúrsnúninga þeirra sem
vilja okkur feigar, vaxa angar Kvennalist-
ans og blómstra um land allt. Vitund
kvenna um mátt sinn og megin breiðist út
samfara vissu um að breytinga sé þörf.
Aðgerðir og virkni kvenna, í kvenna-
baráttu og friðarmálum, verkföllum og
vinnudeilum, sýna að engan bilbug er á
þeim að finna.
Við Kvennalistakonur erum þeirrar
skoðunar að konur verði nú sem fyrr að
grípa til sinna ráða, annars tekst aldrei að
afnema allt misrétti. Það gerir enginn fyr-
ir okkur. Þess vegna verða konur að
standa saman, þess vegna þurfa þær að
komast þangað sem ákvarðanir eru tekn-
ar og þora að standa þar á sínum eigin
forsendum. Gangan í átt að raunverulegu
kvenfrelsi, jafnræði kvenna og karla, er
og verður bæði löng og ströng, en þar til
takmarkinu er náð, verður Kvennalistans
þörf.
-kást
Kvennalistinn
Útgefandi:
Samtök um Kvcnnalista
Kvennahúsinu, Vallarstræti 3
101 Rcykjavík.
Ritnefnd:
Guðný Guðbjörnsdóttir
Gyða Gunnarsdóttir
Hólmfríður Árnadóttir
Helga Thorbcrg
Kicki Borhammar
Kristín Árnadóttir
Kristín Einarsdóttir
Sigrún Jónsdóttir
Verkstjóri og ábm.:
Magdalcna Schram
Útlit:
Magdalcna Schram,
Kicki Borhammar
Setning og umbrot:
Leturval
Prentun:
Blaðaprcnt
Litið um öxl í þinglok
Kvenréttindakonur nútímans vitna iðulega
til þeirra kvenna sem um aldamótin beittu sér
fyrir auknum réttindum kvenna. Ránnsóknir
á kvennasögu fara vaxandi, því talið er að
margt megi læra af ,,gömlu konunum" og að
okkur beri skylda til að halda minningu þeirra
á lofti. Heimildir eru þó stundum af skornum
skammti eins og verða vill þegar saga kvenna
er annars vegar.
Hvernig skyldu konur framtíðarinnar
standa að vígi þegar þær fara að kanna hvers
konar fyrirbæri Samtök um kvennalista var?
Þær verða ekki í vandræðum með að finna
umræður og tillögur í þingtíðindum, en ef
þær ættu að byggja á dagblöðunum einum
saman er ég hrædd um að myndin yrði bæði
lítil og skökk. Við eigum sjálfar nokkra sök,
vegna þess að við erum ekki nógu duglegar
að skrifa, en þó held ég að fréttamat fjölmiðl-
anna eigi þar stærri hlut að máli.
Kannanir á fjölmiðlum sýna að konur og
kvennabarátta eru ekki hátt skrifuð. Fjölmiðl-
ar halda sig við efnahagmál fremur en félags-
mál, stjórn fremur en stjórnarandstöðu, gíf-
uryrði fremur en málefnalega umræðu, „vin-
sæl“ mál fremur en merkileg mál, karla frem-
ur en konur. Af þessu leiðir að þau mál sem
Kvennalistinn hefur beitt sér fyrir hafa hlotið
litla umfjöllun í fjölmiðlum, nema ef vera
kynni útvarpslagafrumvarpið.
Það er því nokkur ástæða til að greina frá
því hér hvað þingkonur Kvennalistans hafa
fengist við á þessum vetri sem nú er liðinn.
Þótt bjórinn sé að dómi undirritaðrar held-
ur ómerkilegt mál, olli hann miklum vanga-
veltum í okkar röðum. Það er nefnilega ekk-
ert einfalt mál að gera upp hug sinn hað varð-
ar bjórinn. Annars vegar blasir við fáránlegt
ástand úti í þjóðfélaginu þar sem vissir hópar
njóta þeirra forréttinda að mega koma með
bjór inn í landið, um allt land sötrar fólk bjór-
ferlíkið og krár spretta upp. Hins vegar er svo
vaxandi áfengisneysla sem nær til æ yngri
barna; svo og aðrar afleiðingar ofdrykkju sem
birtast í efnislegu og andlegu tjóni. Kostnaður
þjóðfélagsins af drykkju er gífurlegur svo sem
sjá má í heilbrigðiskerfinu. Því verður að meta
hvort má sín meir, þrýstingur þeirra sem vilja
bjór eða hugsanlegar afleiðingar hans.
Kvennalistakonur tóku þá afstöðu að hver og
ein gerði upp sinn hug og varð niðurstaðan sú
að tvær greiddu atkvæði gegn bjórnum og ein
hieð. '
Annað mikilvægt mál þessa vetrar var út-
varpsmálið. Kvennalistinn lagði fram sérstakt
frumvarp sem felur í sér að innan ramma Rík-
isútvarpsins rúmist allar breytingar, fleiri rás-
ir, staðbundnar útvarpsstöðvar og gervi-
hnattasendingar svo og að mikilvægt sé að
opna RÚV og bylta skipulagi þess innan dyra.
Við viljum opna útvarpið og auka áhrif hlust-
enda og tryggja þannig áfram útvarp allra
landsmanna. Sem kunnugt er var meingallað
frumvarp ríkisstjórnarinnar samþykkt með
29 atkvæðum. Guð má vita hvaða afleiðingar
fengið ,,frelsi“ kann að hafa á lýðræðislega
umræðu og skoðanamyndun þegar útvarp SÍS
og ísfilm taka til starfa ásamt fleirum og farið
verður að slást um þær 240.000 sálir sem búa
á landi hér.
Húsnæðismál voru eitt af málum málanna á
liðnu þingi. Launastefna ríkisstjórnarinnar og
, ,vaxtafrelsið“ hafa sett allt úr skorðum og
komið fjölda manns á vonarvöl. Stjórnarand-
staðan tók málin í sínar hendur þegar sýnt
þótti að ríkisstjórnin myndi ekkert hafast að.
Tillögur voru lagðar fram en þær hlutu ekki
hljómgrunn hjá þeim Steingrími og Þorsteini,
enda átti að færa fjármagn frá þeim sem grætt
hafa á tá og fingri undanfarin ár yfir í hús-
næðiskerfið. Það má ekki. Árangurinn varð sá
að nokkrar úrbætur fengust fram, en allt of
litlar því miður.
Kvennalistinn lagði fram tillögur um átak í
byggingu leiguhúsnæðis, um breytingar á
lánskjaravísitölunni þannig að hún miðist við
kauptaxta, en hvorgu tillagan náði fram að
ganga. Töluvert var þrýst á um málefni hús-
næðisamvinnufélagsins Búseta, en sá biti situr
þvert í hálsi Sjálfstæðismanna, þótt augljóst sé
að nýrrar stefnu og aðferða er þörf í húsnæð-
ismálum.
Víkjum þá að kvennamálum. Af frumvörp-
um sefn stuðla að bættum hag kvenna er fyrst
að telja lengingu fæðingarorlofs í sex mánuði.
Þrátt fyrir fagurgala um nauðsyn þess að
mæður og feður geti verið hjá börnum sínum
lengur en þrjá mánuði eftir fæðingu, þótti
þessi breyting of dýr og málið sefur í nefnd.
Frumvarp um átak í dagvistarmálum var rætt,
en það felur í sér stóraukið framlag ríkisins til
dagvistarmála. Það er líka of dýrt og sefúr
vært. Lífeyrismál húsmæðra voru á dagskrá og
studdi Kvennalistinn það mál dyggilega og
flutti breytingatillögu um að ríkissjóður tæki
að sér að greiða hlut atvinnurekandans þegar
kona er heima. Annars verður hún að greiða
allt sjálf og biðja elskulegan eiginmann sinn
um upphæðina, því engin hefur hún launin.
Sú tillagan var felld en málið komst í gegn
þannig, að konur sem fara heim til að sinna
börnum og búi geta nú haldið lífeyrisréttind-
um sínum, eigi þær fyrir gjaldinu.
í annað sinn var flutt frumvarp margra
þingkvenna um endurmat á störfum láglauna-
hópa, en það komst ekki í gegn. Tillaga var
borin fram um " j störf húsmæðra yrðu metin
til starfsreynsiu en slíkt er komið inn í kjara-
samninga nokkurra stéttarfélaga. Sú tillaga
sefur. Kvennalistinn flutti tillögu um kerfis-
bundna leit að brjóstkrabbameini hjá konum
og var hún samþykkt. Einnig var samþykkt til-
laga okkar um athvarf fyrir unga fíkniefna-
neytendur.
Þá ber að nefna að staðfestur var sáttmáxi
Sameinuðu þjóðanna um afnám allrar mis-
mununar gagnvart konum og er það plagg
sem allar konur ættu að kynna sér. Þá voru
gerðar breytingar á Jafnréttislögunum sem til
bóta horfa, en því miður hafa þau lög reynst
lítið annað en fögur orð.
Friðarmálin voru að venju mikið til um-
ræðu og lagði Kvennalistinn fram tillögu um
frystingu kjarnorkuvopna, þ.e. að framleiðslu
þeirra verði hætt þegar í stað. Tillaga um frið-
arfræðslu var endurflutt en náði ekki fram að
ganga. Alþingi samþykkti hins vegar tillögu
allra þingflokka um afstöðu til öryggismála
sem felur í sér að ekki skuli staðsett kjarn-
orkuvopn á íslandi og því lýst að stefna beri
að kjarnorkuvopnalausri Norður-Evrópu.
Menn túlka tillöguna nokkuð misjafnlega en
ótvírætt segir hún að hér skuli engin kjarn-
orkuvopn vera og hlýtur það að ná jafnt til
stríðstíma sem friðartíma.
Af öðrum stórmálum má nefna skólamálin
og launamál kennara sem settu verulegan svip
á þinghaldið. Að sjálfsögðu gagnrýndu
Kvennalistakonur harðlega stefnu ríkisstjórn-
arinnar í launamálum opinberra starfsmanna
og báru fram tillögu um endurmat á störfum
kennara og löggildingu kennarastarfsins. Svo
virðist sem skólamálin komist aftur á dagskrá
með haustinu þegar í ljós kemur hve stór hluti
kennara skilar sér til starfa og hversu margir
kjósa að leita í betur launuð störf.
Lengi mætti telja þau mál sem Kvennalist-
inn hefur látið sér við koma, en hér skal staðar
numið. Ég vil þó nefna að lokum að staða at-
vinnumála og „sjóðavitleysa" ríkisstjórnar-
innar veldur okkurþungum áhyggjum. Skort-
ur á markvissri byggðastefnu, miðstýring fjár-
magnsins og bruðlið sem viðgengst, er samfé-
laginu stórhættulegt, enda bendir allt til þess
að enn á ný liggi straumur fólks suður.
í sumar verða Kvennalistakonur á ferð um
landið og væntum við þess að þá muni upp
spretta fjöldi tillagna um úrbætur í atvinnu-
málum, nýsköpun og úrvinnslu þess sem fyrir
er. Jafn réttur og bætt kjör allra landsmanna er
það sem stefna ber að. Sjáumst.
Kristín Ástgeirsdóttir.