Hjúkrunarkvennablaðið - 01.07.1938, Síða 8

6
HJÚKRUNARKVENNABLAÐIÐ
Lækningatilraunir við lungnaberkla.
Eftir Helga Ingvarsson lækni.
Árið 1859 reisti þýski læknirinn Breli-
mer fyrsta lieilsuhælið fyrir sjúklinga með
lungnaberkla. Hann og samverkamaður
hans, dr. Dettweiler, grundvölluðu heilsu-
hælismeðferðina, sem enn í dag er und-
irstaðan í meðferð lungnaberkla. Heilsu-
hælismeðferðin er sem kunnugt er í að-
alatriðum fólgin í því, að láta sjúkling-
ana njóta útilofts, kjarngóðrar fæðu og
hvíldar. Þetta þrent getur nægt til að
lækna sjúklinga með lungnaberkla, eink-
um ef veikin er á byrjunarstigi og er
góðkynja. Sé liins vegar veikin komin á
hærra stig og einkum ef myndast hafa
holur eða göt (kavernur) í lungunum, þá
er árangurinn af hælismeðferð einni sam-
an vafasamur. Holur eða kavernur mynd-
ast vegna ígerða eða dreps í berklahnút-
um í lungum. Ekki eru nema 1—2 ára-
tugir síðan ýmsir berkallæknar héldu því
fram, að berklaliolur í lungum gætu
aldrei gróið án sérstakra aðgerða. Stafaði
þetta af þvi, að áður en Röntgenskoðun
á lungum varð almenn, þá gátu læknar
tæplega greint holur í lungum, nema þær
væru orðnar stórar og gamlar. Nú eru
hinjs vegar allir iberklalaaknar sammála
um, að ekki sé sérlega fátitt, að kavernur
grói án aðgerða, einkum ef þær eru litlar
og frískar. Hvað oft slíkt eigi sér stað
prósentvís er ekki unt að segja, af þvi að
tiltölulega fá lilfelli af frískum liolum
eru meðhöndluð með liælisvist einni sam-
an. Óhætt er þó að fullyrða, að tiðast séu
berklaholur, sem látnar eru eiga sig, und-
irrót að algerðu heilsutjóni fyrir, sjúkling-
inn og geri hann auk þess hættulegan fyr-
ir umhverfi sitt. Er þetta skiljanlegt, þeg-
ar þess er gætt, að í holuveggjunum er
nærri hreinrækaður berklasýldagróður og
er því sekret eða hráki frá kavernum ætíð
smitmengaður. Hinsvegar finst sjaldan
smit í uppgangi þeirra sjúklinga, sem
hafa aðeins þrota i lungum en ekki finn-
anlega holumyndun. Er af þessu Ijóst, að
berklaholur eru mjög hættulegar, þær
gróa treglega, þeim fvlgir smit í upp-
gangi, sem gerir sjúklinginn ekki aðeins
hættulegan umhverfinu, heldur er einnig
hætta á, að með smitmenguðum hráka
frá berklaholum breiðist veikin út til
heilbrigðra liluta lungnanna, til barkakýl-
is, garna og annara líffæra. Að berkla-
holuú hafa svo litla tilhneiginu lil að gróa
stafar meðfram af því, að sárafletirnir
innan á holuveggjunum mætast ekki og
vantar því skilyrði fyrir að sárið geti gró-
ið. Það eykur einnig á inneitrun (intoxi-
kation) og spillir bata lijá 'sjúklingum
með berklaholu, að oft tæmist holan illa.
Situr þá í lienni hráki mengaður sýklum
og sýklaeitri, ekki aðeins frá berklasýkl-
um, heldur og ýmsum öðrum aðskota-
sýklum, sem liafa borist með andrúms-
loftinu niður í holuna. Til þess að ráða bót
á þessu tvennu, gapandi sárfleti og stagn-
ation í liolunni, eru gerðar margvislegar
skurðaðgerðir. Aðgerðir þessar ganga i
þá átt, að þrýsta saman lunganu eða hin-
um skemda liluta þess, svo að holurnar
falli saman að meira eða minna leyti. Að-
gerðir, sam fara í þessa átt, eru einu nafni
nefndar kollapsaðgerðir. Auk þess, að
kollapsaðgerðir þrýsta skemdinni, þá
draga þær úr önd u na rhrevfingu lungans;
við það skapast ró um sjúku partana, en
fullkomin hvíld verkar mjög heppilega á
berkla. Berklasýklar þurfa mjög mikið
súrefni, til að þrífast vel. Við kollapsað-
gerðir minkar blóðsókn til þeirra parta,
sem þrýst er saman, súrefnisaðstreymi
verður því minna og dregur það úr lifs-