Hjúkrunarkvennablaðið - 01.07.1938, Blaðsíða 11

HJÚKRUNARKVENNABLAÐIÐ
9
phrenicoexairesis var fyrst ráðlögð við
lungnaberklum fyrir ca. 25 árum. Um og
eftir 1930 náði hún mikilli útbreiðslu bæði
sem sjálfstæð aðgerð og sem tilhjálp við
loftbrjóst eða aðrar kollapsaðgerðirð ef
illa féll saman neðsti hluti lungans. Þind-
arlömun er þannig gerð, að hreyfitaug
þindarinnar, nervus plirenicus, er leituð
uppi á hálsinum og þar slitið úr henni
stvkki. Þindin lamast og ýtist upp vegna
kviðarholsþrýstingsins og öndunarhreyf-
ing minkar afar mikið, einkum neðan til
í lunganu. Það sem dregur úr árangrinum
af aðgerðinni er einkum það, að þindin
stigur sjaldan svo hátt, að holan í lung-
anu þrýstist saman. Þá er og mikill ókost-
ur, að þindin,sem er aðal-öndunarvöðvinn,
eyðilegst og þar með er mikill hluti af
öndunarstarfi lungans eyðilagt. Sjúkling-
unum verður því tiltölulega þyngra eftir
jjessa aðgerð en eftir aðrar kollapsaðgerð-
ir, enda getur verið lifshættulegt að gera
þindarlömun beggja megin. Aðgerð þessi
er því nú sjaldan notuð, nema við kavernu
neðan til í hægra lunga. Vinstra megin
þolist hún ver vegna legubrevtinga, sem
hún orsakar á hjarta og maga. A seinustu
árum er alloft gerð bráðabirgða lömun á
þind. Hún er gerð með því, að kremja
taugina í stað þess að slíta liana. Ef svo
er gert, tekur taugin sig affur og lömunin
stendur að jafnaði ekki meira en 2—6
mánuði. Sjaldan er það nægur tími til var-
anlegs bata, en endurtaka má aðgerðina,
ef ástæða er til. Varanleg lömun og bráða-
hirgðalömun liefir verið gerð á yfir 100
sjúklingum hér á landi. Árangur virðist
nokkur í ca. % tilfellanna.
VI. Næst eftir pneumothorax er rifja-
skurður eða thoraciplastik þýðingarmesta
aðgerðin við lungnaherkla. Hún er i því
fólgin, að fleiri eða færri rif eru tekin í
hurtu að svo miklu leyti sem þau nást,
fellur þá thoraxveggurinn saman og þar
með lungað undir. í fyrstu voru aðeins
teknir partar úr rifjum jdir skemdinni.
Það reyndist gagnslítið. Þjóðverjarnir
Brauer og Saugerbruch breyttu aðgerðinni
og tólcu 10 efstu rifin í einni eða tveimm*
lotum og álitu að minna dygði ekki. Að-
gerð þessi bar alloft góðan árangur, en
var áhættusöm. Operationtenatalitet var
um 10%. Urðu því margir fráliverfir að-
gerðinni. Nú er mikið gert að þvi að laka
færri rif, venjulega 5—7 efstu rifin og er
þá miðað við, að skemdin sé ofantil í
lunganu, en svo er oftasl. Ef j)örf krefur,
er síðar hægt að taka meira. Með þessu
er aðgerðin hættuminni og hlífir heil-
hrigðu pörtunum eins og unt er, og er því
Iiægt að gera hana, þó að loftbrjóst eða
önnur kollapsaðgerð sé gerð samlimis
hínu megin. Hér á landi liefir Thoracopla-
stik verið gerð á ea. 70 sjúklingum og hef-
ir hér sem annars staðar árangur af henni
farið batnandi og ótti sjúklinga við hana
minkandi.
Það er ekki ólíldegt, að með heilsuhæl-
ismeðferð og skvnsamlegri notkun þeirra
kollapsaðgerða, sem eg nú hefi nefnt,
megi takast að gera fullan helming smit-
andi sjúklinga smitfría og að nokkru leyjtí
vinnufæra. Samt er þó alt að helmingur
smitandi sjúklinga, þar sem ekkert af
jjessu kemur að haldi og svo virðist, að
skurðaðgerðir verði ekki teljandi umbætt-
ar úr þessu. Hins vegar hefir það mikið að
segja, að sjúklingar finnist snemma í veik-
inni og fvrr en nú er. Er það sem kunn-
ugl er hlutverk hjálparstöðvanna að finna
sjúklingana nógu snemma. En hvað inikið
sem kann að ávinnast í þessu efni, þá er
og verður verulegur hluti herklasjúklinga
ólæknandi með þeim aðferðum, sem nú
þekkjast. Það er þvi ekki furða, þó leitað
sé inn á nýjar brautir. Ljósbaða- og Rönt-
genlækningar, sem hafa gefist vel við út-
vortis herkla, eru varasamar við flestar
tegundir lungnaberlda, og gera oft ekki
annað en æsa upp veikina.
Niðurlag.