Hjúkrunarkvennablaðið - 01.07.1938, Side 9

HJÚKRUNARKVENNABLAÐIÐ
7
þrótti sýklanna. Er því margt, sem hjálp-
ast að þvi, að gera kollapsaðgerðir gagn-
legar. Aðrar aðgerðir, sem stefnl hafa að
því að nema burtu sjúka parta lungans
eða opna berklaígerðir, hafa hins vegar
gefist illa; herklar setjast í skurðsárin og
þau gróa ekki. Ivollapsaðgerðir hófust fvr-
ir síðustu aldamót, en mestri úthreiðslu
liafa þær náð síðasta áratuginn og skal
eg nú með fáum orðum nefna þær helstu
þeirra.
I. Lofthrjóst, pneumothorax, er þekt-
asta og algengasta kollapsaðgerðin. Hún
var fyrst gerð af ítalanum Forlanini, fyrir
seinustu aldamót. Verulega úthreiðslu
fékk hún þó ekki fyrr en Þjóðverjinn
Brauer og Daninn Saugman breyttu á-
höldunum, sem hún var gerð með í það
liorf, er nú tíðkast. Aðgerðin er fólgin í því,
að lofti er dælt inní brjóstholið. Loftið
smáeyðist, resorberast, og þarf því að
bæta við það við og við svo lengi sem loft-
brjóstið á að þaldast. Aðgerðin er einföld
og hættulítil og hepnist hún gerbreytist
lieilsa sjúklingsins venjulega mjög fljótt.
Holan fellur saman, uppgangur og smit
liverfa, einkum fer svo ef skemdin er frísk,
enda er þá minst hætta á samvöxtum
milli vtri og innri hrjósthimnu. En séu
þeir samvextir orðnir miklir, eins og oft
her við eftir hjósthimnubólgu, er ýmist
ekki hægt að gera loftbrjóst eða að loftið
kemst aðeins í nokkurn hluta brjóstliimnu-
sekksins og þrýstir því aðeins nokkrum
hluta lungans, er lofthrjóslið þá kallað
partielt. Ef loftið við pneumothorax parti-
alis þrýstir sjúka hluta lungans getur það
komið að fullu gagni þrátt fyrir samvext-
ina. Oftast eru þó samvextir mestir í
kringum skemdina og þrýstist þá aðeins
heilbrigði hluti lungans. Þess vegna er oft
lítið gagn af pneumothorax partialis. All-
oft lognar á minni háttar samvöxum þeg-
ar húið er að blása lofi á sjúklinginn í
lengri tíma og geta þá samvextirnir orðið
strenglaga. Svíinn Jacobeus fann upp á-
liald til að brenna þessháttar strengi svo
lungað falli betur saman. Sú aðgerð er
þannig gerð, að tveimur troicarts er stung-
ið inn milli rifja. í gegnum aðra troicart-
pípuna er svo stungið einskonar sjón auka,
thoracoskopi, sem er bygt eins og cysto-
skop, en í gegnum hina pípuna er stungið
Iirennara með glóðarþræði á endanum í
thoracoskopinu sér maður samvextina og
getur beint brennaranum að þeim. Helsta
óhapp sem kemur fyrir við pneumothorax,
er hrjósthiinnuhólga með vatni, exudati.
Alment er talið, að exudat mvndist hjá
öðrum hverjum sjúkling, sem fær loft, en
oftast gefur það lítil eða engin óþægindi
og kernur þá ekki að sök. Stundum verður
]iað hinsvegar svo mikið, að það hindrar
áframhaldandi blástur. Þótt búið sé að
þrýsta skemd saman, er hún lengi að gróa.
Þess vegna þarf að halda pneumothorax
við í 2—3 ár eða jafnvel lengur. Sé hon-
um hætt eða liann látinn ganga út, eins
og það er kallað, of snemma, má húast
við, að holan rifni upp að nýju, recidiveri,
Loftbrjóst er venjulega gert öðru megin
og við einliliða skemd. ítalinn Ascoli ráð-
lagði fyrátur lað gera Ioftbrjóst beggja
vegna, ef skemd væri í báðum lungum. Á
síðari árum er það orðið algengt. Eðlilega
koma oftar fyrir óliöpp eða fýlgikvillar,
ef loft er beggja vegna, en oft gefst það
vel og furðulegt finst manni, að sjá hvað
stundum er hægt að fella saman mikinn
hluta beggja lungna án þess að sjúkling-
arnir verði till'innanlega andstuttir, eink-
um ef um ungt fólk og hraust fyrir lijarta
er að ræða. Þjóðverjinn Zinn hefir rann-
sakað árangur af loftbrjósti. Hann telur
að um 70% af loftbrjóstsjúklingum fái
bráðabirgðar bata, en um 50% varan-
legan.
II. Fransmaðurinn Bernout dældi fyrst-
ur olíu í brjóstholið í stað lofts. Er sú að-
gerð nefnd oleothorax. Er aðgerðin þann-
ig gerð, að fyrst er dælt litlu inn af olí-
unni, því að sjúklingarnir fá gjarnan hita