Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1983, Síða 8

eftir efnum og ástæðum, betri eða verri
út aftur, allir hafa auðvitað gert „sitt
besta“, kerfið býður ekki upp á frekara
dekur.
Nú búum við íslendingar við tiltölulega
mikinn rúmafjölda og góða sérfræði-
þjónustu miðað við nágrannaþjóðir
okkar, hvað sjúkrahús varðar og dýrt er
báknið, það fáum við að heyra ef gera á
frekara kröfur. En getum við ef til vill
nýtt þessa þjónustu betur, þannig að
fleiri ættu möguleika á sjúkrahúsvist, og
þyrftu ekki að bíða langtímum eftir
nauðsynlegum aðgerðum. Því „allir
skulu jú eiga kost á fullkomnustu heil-
brigðisþjónustu sem á hverjum tíma er
tök á að veita.“18-6-1 gr
Ein leið væri t. d. að koma upp eins-
konar „sjúkra-hótelum" við hin stóru
og vel búnu sjúkrahús. Þangað gætu
sjúklingar flust þegar „akut“-meðferð
væri lokið, og þeir færir um að bera
meiri ábyrgð á sjálfum sér, þeir fengju
tækifæri til að nýta eigin getu, hefðu
visst frjálsræði, en fengju aðgang að
þjónustu eftir þörfum. Þeir mættu í
borðstofu til að matast, hefðu setustofu
til að njóta félagsskapar við ættingja,
þegar aðstandendur hefðu bestar að-
stæður til heimsókna og lifðu að hluta
til „sínu kerfisbundna" lífi.
Þarna gæfist tækifæri til að þjóna frekar
hinum vitrænu og fagurfræðilegu þörf-
um, hlusta á tónlist, hella á könnuna
eða hvað það nú er sem gefur lífinu
gildi. Á svona „deild“ væri einnig hægt
að leggja inn, til dæmis frá heilsugæslu-
læknum, sem telja frekari athuganir
nauðsynlegar, en þora varla að fara
fram á sjúkrahúsvist fyrir viðkomandi,
ef ekki er um „akut“ innlögn að ræða.
Það eru ekki allir í þörf fyrir að leggjast
í rúm, sem er hægt að stilla á ótal vegu,
fá matinn upp að höku, vera nánast
firrtir öllum hreyfimöguleikum og settir
í algjörlega ótímabært sjúklingshlut-
verk. Sumir koma jafnvel beint úr
vinnu, til dæmis til rannsókna og er því
mest um vert að fá aðgang að sérfræði-
þjónustu og meðferðarmöguleikum
þjónustudeildanna, oft líða dagar á milli
rannsókna vegna ófullnægjandi afkasta-
getu, eða það er beðið eftir vissum sér-
fræðingi. Á svona deild þyrfti mun
minni og ódýrari þjónustu og sjúklingar
héldu sínum andlegu og líkamlegu
kröftum ef til vill betur, þeir væru
ábyrgari aðilar, héldu sinni persónulegu
6 HJÚKRUN a/»3 - 59. árgangur
tilveru og „spítalíseruðust" minna. Það
mætti einnig hugsa sér svona deildir
sem millistig fyrir útskrift frá meira
„akut" deildum. Það eru ekki lítil við-
brigði fyrir fólk að koma úr þessu
„sterila" sjúkrahúslífi og eiga að detta
aftur inn í fyrra athafnamynstur og
spurning hvaða áhrif það hefur oft á
batahorfur. Á svona deild gæti um-
hverfi allt verið heimilislegra og að-
stæður til að komast í „takt við tilver-
una“ aftur, eða detta ekki úr sambandi
við hana, fyrir þá sem eru að koma til
skammtímadvalar. Þarna gætu hjúkrun-
arfræðingar og aðrir faghópar veitt
fræðslu varðandi málefni hvers ein-
staklings og þar ætti að gefast betri tími
til undirbúnings fyrir heimferð og sam-
vinnu við aðstandendur.
Ekki þyrfti að vera um lakari þjónustu
að ræða þótt hún væri mun viðaminni
og ódýrari, því aðeins væri um það að
ræða að sjúklingar fengju þá hjálp sem
kæmi þeim að bestum notum en ekki
væri troðið upp á þá tækjakosti og um-
hverfi sem þeir væru ekki í þörf fyrir.
Tökum til dæmis sjúklinga sem koma
inn í visst eftirlit og lenda á stofu með
fárveikum sjúklingi og geta ekki sofið
vegna trullana; fá sterk svefnlyf, sem ef
til vill væri hægt að vera án, geta jafnvel
verið útsettir fyrir smiti og eru sjálfir
með skert mótstöðuafl, andlega og Iík-
amlega. Ég tel að þeir gætu fengið betri
þjónustu við fyrrnefndar aðstæður.
Við skulum ekki gleyma því að þetta
fólk er útskrifað í mjög misjafnar að-
stæður og þar höfum við takmarkaða
möguleika á að grípa inn í, en við gæt-
um ef til vill undirbúið það betur til að
tryggja sem bestan mögulegan árangur.
Það útskrifaðist í vissri sátt við ástand
sitt, tilbúið að takast á við tilveruna og
fært um að ná sem bestu jafnvægi á
vogarstöng lífsins á ný.
Efni þetta var valið sem verkefni í frarn-
haldsnámi í geðhjúkrun við Nýja hjúkr-
unarskólann.
HEIMILDARIT
1 Arinbjörn Kolbeinsson: Ábyrgð tœkna.
Læknaneminn, 25. árg. 2. tbl. 1972.
2 Causins, Norman: Anatomy of an lllness.
Bantam Books, New York.
3 Ennis. Bruce; Siegel, Loren: The Rights of
Mental Patients. Avon Books, New York.
4 Jón Steffensen: Ákvœdi Grágásar um geð-
veika. Læknaneminn, ápríl 1976.
5 Jónatan Þórmundsson: Líknardráp. Sér-
prentun úr Úlfljóti, 3. tbl. '76.
6 Jónatan Þórmundsson: Dauðinn í Ijósi
réttarins. Læknaneminn. 3.-4. tölubl.
1981.
7 Mitchell, Pamela: Grunnleggende Syke-
pleie 2. Boktrykkeri, Kragero 1975.
8 Murry, Berkmann Ruth; Zentner, Proctor
Judith: Nursing Concepts for Health
Promotion. Second Edition. Prentice-
Hall, Engelwoodskliffs, N. J. 07632.
9 Páll V. G. Kolka: Úr myndabók læknis.
Setberg, 1964.
10 Páll Skúlason: Siðvísindi og tœknisfrœði.
11 Ronald, Yezzi: Medical Ethics. Holt,
Rinehart and Winston, USA '80.
12 Rosenkvist, Inger: Vi Itar brug for kritik.
Sygeplejersken, 14. tbl. 1980.
13 Siðamál lækna. L fylgirit Lceknablaðsins.
Gefið út í tilefni af læknaþingi '77.
14 Sklar, Corinne: Patients' Advocale. The
Canadian Nurse, June, 1970.
15 Svendsen, Torgeir: Taushetsloftet og
behovet for noen á betro seg til. Sykepleien
ma. 8. maí 1980.
16 Þór Vilhjálmsson: Ábyrgð lœkna. Lækna-
neminn, 25. árg., 2. tbl. 1972.
17 Þórunn Pálsdóttir: Réttur sjúklinga. Þýtt
og endursagt úr: Basic Psychiatric Concept
in Nursing. Hjúkrun 1. tbl. mars 1978.
18 Lög og reglugerðir: A. Einkamálaréttur.
Islenska lagasafnið 1973.
B. Human Rights: Levin, Leah, útg. The
Unesco Press, 1981.
C. Lög um heilbrigðisþjónustu nr. 57., 19.
D. Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu
þjódanna, útg. Félag Sameinuðu þjóðanna
á Islandi.