Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2003, Page 8

Ólöf Kristjánsdóttir, M.S., hjúkrunarfræðingur á bráðamóttöku barna
Guörún Kristjánsdóttir, M.S., PhD. prófessor, hjúkrunarfræðideild Háskóla íslands

Útdráttur
Tilgangur þessarar greinar er að gefa stutt yfirlit yfir notk-
un tónlistar í hjúkrun og hvaða þáttum þurfi að huga að
við beitingu hennar. Gefið verður yfirlit yfir þau áhrif sem
niðurstöður rannsókna hafa leitt í Ijós aö tónlist geti haft
á skjólstæðinga. Höfundar telja skorta á þekkingu um
hvernig skuli beita tónlist við hjúkrun. Frekari rannsókna
er þörf til að staðfesta áhrif tónlistar við hinar margvis-
legu aðstæöur í hjúkrun og gagnsemi tónlistarinnar fyrir
einstaklinga og hópa eftir því hvernig henni er beitt.
Lykilorð: tónlist, hjúkrunaraðgerð, hjúkrunarframkvæmdir.
Frá öndverðu hefur tónlist verið samofin menningu mannsins.
Tónlist hefur verið notuð í lækningaskyni á öllum menningar-
svæðum og litið hefur verið á hana sem mikilvæga leið til að
hafa áhrif á heilbrigði fólks (Snyder og Chlan, 1999). Vitað er
að Forn-Egyptar notuðu tónlist til heilunar (healing incanta-
tions). Florence Nightingale, frumkvöðull nútíma hjúkrunar,
skynjaði gagnsemi tónlistarinnar við hjúkrun sjúkra. Night-
ingale (1859/1970) tók eftir því hversu breytileg áhrif hinar
ýmsu tegundir tónlistar höfðu á sjúklingana og mælti sérstak-
lega með þeim tónverkum þar sem leikið er á blásturshljóð-
færi og með órofnum tóni.
Það var hins vegar ekki fyrr en á síðari hluta 19. aldar og byrj-
un þeirra 20. að kerfisbundnar rannsóknir hófust á tónlist og
hugsanlegum áhrifum hennar við hjúkrunarmeðferð (Gerdner
og Buckwalter, 1999; Snyder og Chlan, 1999).
Tónlist hefur verið notuð til að draga úr þjáningum fólks frá
Tímarit íslenskra hjúkrunarfræðinga 2. tbl. 79. árg. 2003
Ólöf Kristjánsdóttir, Guðrun Kristjánsdóttir,
M.S. M.S., PhD.
örófi alda. Fundist hafa skráðar rannsóknir frá
árinu 1 507 sem sýna hvernig tónlist var notuð til
að dreifa huganum, til að draga úr verkjum
(Flockenberry og Bologna-Vaughan, 1985).
Tónlist sem meðferðarform innan hjúkrunar-
fræðinnar hefur tekið örum framförum undan-
farna áratugi eða allt frá 1980. Rannsóknir hafa
farið fram við ólíkar aðstæður, í mismunandi
umhverfi og meðal mismunandi hópa (Gerdner
og Buckwalter, 1999). Þegar fræðilegir gagna-
grunnar (MEDLINE, CFIINAL) og fræðileg yf-
irlit yfir hjúkrunaraðgerðir eru skoðuð, má finna
ýmsar yfirlitsgreinar um áhrif og notagildi tón-
listar sem byggjast á vísi.ndalegum niðurstöðum
rannsókna. I ljós kemur að flestar rannsóknir,
sem fyrir hendi eru, taka fyrst og fremst mið af
fullorðnu fólki. Minna hefur verið rannsakað og
skrifað um áhrif tónlistar á börn og á hvern hátt
best væri að beita tónlist- við hjúkrun þeirra.