Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2003, Side 46

44

Árangur „reyksíma"
Dr. Asgeir R. Helgason er dósent í sálfræði og heilbrigðisvís-
indum. Á Islandi var hann einn af frumkvöðlum í að skipu-
leggja og stýra reykbindindisnámskeiðum Krabbameinsfélags
tslands. Hann hefur starfað í Svíþjóð og tók þar þátt í upp-
byggingu og þróun símaráðgjafarinnar „Sluta röka linjen".
Hann kom með hugmyndina að „Ráðgjöf í reykbindindi" og
þjálfaði fyrstu íslensku hjúkrunarfræðingana til starfa þar.
Hann hefur fylgst náið með þróun verkefnisins og verið helsti
ráðgjafi við mótun þess.
Ásgeir fjallaði um hlutverk og reynslu af „reyksímum“ í klínísk-
um tóbaksvörnum. Hann lagði áherslu á að sænskar rannsókn-
ir sýndu jákvætt gagnvirkt samband milli „reyksíma” og tóbaks-
varnastarfs heilsugæslunnar. Heilsugæslan í Svíþjóð bætti veru-
lega árangurinn af tóbaksvarnastarfi sínu með því að vísa sjúk-
lingum áfram til sænska „reyksímans" (Sluta-röka linjen). Að
sama skapi standa þeir skjólstæðingar sænska „reyksímans",
sem hafa stuðning frá starfsfólki heilsugæslunnar sig betur en
þeir sem ekki hafa neinn annan stuðning en „reyksímann".
Klínískar tóbaksvarnir
Dr. Hans Gilljam er sænskur læknir, sérfræðingur í lungnasjúk-
dómum og klínískum tóbaksvörnum. Dr. Gilljam tók þátt í að
byggja upp stærstu tóbaksvarnadeild Evrópu í Stokkhólmi.
Fyrirlestur hans fjallaði um klínískar tóbaksvarnir og áhrif þeirra
á heilsu almennings. Góður árangur hefur orðið af tóbaksvarna-
starfi í Svíþjóð þar sem reykingar hafa verið á hröðu undanhaldi
síðustu ár. Dr. Gilljam lagði áherslu á nauðsyn þess að bjóða upp
á fjölþætt meðferðarúrræði, þ.e. ráðgjöf heilbrigðisstarfsfólks,
símaráðgjöf, námskeið af ólíkum toga og eftirfylgd.
Hann lagði áherslu á mikilvægi þess að heilsugæslan notaði
aðferðir sem væru vísindalega staðfestar. Dr. Gilljam sýndi nið-
urstöður og útreikninga sem benda til þess að klínískar tóbaks-
varnir (meðferð við tóbaksfíkn) væru mun ódýrari leið til að
bjarga mannslífum en flest af því sem gert væri í heilbrigðis-
kerfinu nú um stundir. Hann tók sem dæmi kostnað við lyfja-
meðferð gegn háþrýstingi. Þrátt fyrir þetta er litlu fé varið til
klínískra tóbaksvarna. Með þessar upplýsingar að leiðarljósi
væri vert að hugleiða áherslubreytingar í forgangsröðun verk-
efna í framtíðinni.
„Ráðgjöf í reykbindindi" - grænt númer 8006030
Dagbjört Bjarnadóttir er hjúkrunarfræðingur og starfar á
heilsugæslustöðinni í Mývatnssveit. Hún er einn af frumkvöðl-
um „Ráðgjafar í reykbindindi" og hefur reynslu af að halda
námskeið fyrir fólk sem vill hætta að reykja.
Dagbjört sagði frá starfsemi „Ráðgjafar í reykbindindi", frá því
verkefninu var ýtt úr vör í janúar árið 2000. Hún velti fyrir sér
framtíðarmöguleikum „Ráðgjafar í reykbindindi” og hvaða for-
Timarit íslenskra hjúkrurarfræðinga 2. tbl. 79. árg. 2003
Dr. Hans Gilljam
sendur þyrfti til frekari þróunar og uppbyggingar.
Hún lagði áherslu á mikilvægi samvinnu heil-
brigðisstarfsfólks. Það þyrfti að vera viljugt að
segja fólki frá „Ráðgjöf í reykbindindi" þar væri
úrræði fyrir þá sem vilja losna við tóbaksfíknina.
Áhugi væri til staðar hjá stjórnendum, hjúkrunar-
fræðingum og læknum Heilbrigðisstofnunar
Þingeyinga á að skipuleggja námskeið til reykleys-
is, til að vinna fræðslubæklinga og almennt að
stuðla að lífsstílsbreytingum hjá þeim sem á þurfa
að halda.
Bóluefni gegn níkótíni?
Sabina de Villiers er doktorsnemi í lífeðlisfræði
og lyfjafræði við Karolinska Institutet í Stokk-
hólmi. Hún hefur um árabil unnið að rannsókn-
um á bóluefni gegn nikótínfíkn í samstarfi við
prófessor Torgny Svensson.
Sabina kynnti bóluefnið sem verið er að þróa.
Bóluefnið veldur því að mótefni binst nikótín-
sameindinni en eftir efnahvörfin kemst nikótínið
ekki lengur til heilans. Nikótínfíklar hætta því að
finna fyrir áhrifum þess. Þar sem þeir fá ekki
lengur vellíðunartilfinninguna af því að reykja,
verður auðveldara að hætta. Prófanir á rottum
lofa góðu, stefnt er að því að byrja prófanir á
mönnum innan árs. Ef ekkert óvænt kemur upp á
mætti búast við að bóluefnið verði komið á mark-
aðinn eftir nokkur ár.
Fyrirbyggjandi aðgerðir
Pétur Heimisson, heilsugæslulæknir á Egils-
stöðum og formaður félagsins „Læknar gegn tó-
baki“, hefur starfað af miklum krafti að tóbaks-
vörnum á Islandi og var framkvæmdarstjóri
fyrstu Loft-ráðstefnunnar á Egilsstöðum 1998.