Norðurslóð - 16.12.1992, Blaðsíða 5

NORÐURSLÓÐ —5
Á samkomu sem Samtök
Svarfdælinga héldu í veit-
ingahúsinu Artúni í Reykjavík
í byrjun nóvember flutti
Þórarinn Eldjárn - sem
margir Svaifdælingar kenna
við Gullbringu - minni
Svarfaðardals. Honum þótti
mælast vel og var ritstjórn
Norðurslóðar hvött til aðfá
ávarpið til birtingar. Eftir því
var leitað og viðtökurnar voru
Ijúfmannlegar. Hér birtist því
erindi Þórarins undirfyrir-
sögn sem ritstjórn Norður-
slóðar ber ein ábyrgð á.
Eftir
Þórarin Eldjárn
Játningar einskonar Svarfdælings
- Minni Svarfaðardals, flutt á vetrarfagnaði Samtaka Svarfdælinga í Artúni
Það er sagt að fegurð sé afstæð,
hún sé smekksatriði sem ekki verði
deilt um. Álitamálin eru þess
vegna endalaus þegar við stöndum
frammi fyrir því að eiga að kveða
upp dóma um fegurð staða. Á slík-
um stundum finnum við best hvað
það getur verið þægilegt og hand-
hægt að hafa fengið nokkrar
gmndvallarstaðreyndir í slíkum
málum innprentaðar í innra minnið
strax í æsku.
Þannig er því nefnilega varið
með mig. Eg lærði ungur að Svarf-
aðardalur væri fegursti dalur
landsins og síðan hef ég bara
ósköp einfaldlega vitað það og um
það þarf ekkert fleira að segja,
allur samanburður og rökstuðning-
ur er augljóslega út í hött.
Og nú er ég staddur á vetrar-
fagnaði í Samtökum Svarfdælinga.
En eins og flestum viðstöddum
mun kunnugt þá er hér um að ræða
svokölluð átthagasamtök. Átt-
hagasamtök em hæli og vamar-
þing fólks utan af landi sem langar
til þess í solli stórborgar að muna
hvaðan það er og gleyma því
aldrei.
Eins og fram kemur í dagskrá er
meiningin að ég hjálpi hér upp á
sakimar. Ég á að mæla að þessu
sinni fyrir minni átthaganna, dals-
ins sem þessi tilteknu samtök hafa
einsett sér að muna, og verður það
að skoðast sem meira en lítill heið-
ur að fá að koma svo nærri kjam-
anum í starfi samtakanna. Það
kann hinsvegar að virðast nokkuð
öfugsnúið að einmitt ég af öllu því
mannvali sem hér er saman komið
skuli hafa valist til þessa ábyrgðar-
starfs. Eg verð nefnilega áður en
lengra er haldið að gera hér þá fyr-
irvaralausu játningu að ég er alls
ekki Svarfdælingur. Nei, ég er nú
bara réttur og sléttur Reykvíkingur
og ekkert annað. Mínir átthagar
em ekki í Svarfaðardal, ég á mér í
raun engar Rimar og engan Stól,
ekkert Steindyragil og enga Nyk-
urtjöm. Nei, ég er Reykvíkingur,
nánar tiltekið Vesturbæingur og
hef svo sem ekkert fram að færa
annað en Hringbrautina, Melavöll-
inn og gamla kirkjugarðinn,
Simmasjoppu, Skalla, Tröð, Hótel
Borg og Glaumbæ og síðast en
ekki síst Sundlaug Vesturbæjar.
Flestir þessara staða em reyndar
ekki til lengur. Það veitti því svo
sem ekkert af að mæla sérstaklega
fyrir minni þeirra og geri ég það
hér með.
Rétt er þó að fram komi að
þessi reykvíska mín er ekki djúp-
stæð, þar sem báðir foreldrar mínir
fæddust og ólust upp úti á lands-
byggðinni. Ég er því eins og
kannski flestir Reykvíkingar vel
byrgur af þeirri sektarkennd sem
kynslóð foreldra okkar færðu okk-
ur í arf og er kannski driffjöðrin í
starfi allra átthagafélaga: Sekt
þeirra sem hafa yfirgefið sína
heimabyggð. Og ég hef tekið eftir
því að það er eins og öll slík sekt-
arkennd sé bara á annan veginn:
hún birtist eingöngu hjá þeim sem
hafa yfirgefið dreifbýli fyrir þétt-
býli. Að svíkja í hina áttina þykir
ekki næstum eins hræðilegt, að
minnsta kosti er mér ekki kunnugt
um að mikið sé starfandi af Reyk-
víkingafélögum í dreifbýlinu.
Móðir mín er ísfirðingur og
faðir minn var Svarfdælingur, en
örlögin höguðu því þannig að föð-
urættinni hefur tekist betur að
þrauka á sínum stað en móður-
ættinni. Öll mín skyldmenni voru
horfin frá ísafirði upp úr 1960 og
ég hef ekki komið þangað síðan
1958. Þar að auki er Isafjörður
náttúrlega ekki alvömsveit, heldur
þéttbýli út af fyrir sig. Og gmnd-
vallarkennisetning íslenskrar átt-
hagafræði er svona: Borg vond,
sveit góð. Það mglaði mig reyndar
dálítið að samt var alltaf verið að
segja það Svarfaðardalnum til
hróss hvað það væri þéttbýlt þar.
Hér er setinn Svarfaðardalur var
gjama sagt á stöðum þar sem
stemmningin var eins og í sardínu-
dós. Ég stóð því lengi vel í þeirri
meiningu að Svarfaðardalurinn
væri eiginlega borg, en bara sér-
kennileg að því leyti að garðamir
við húsin vom svo miklu stærri en
eðlilegt þótti hér í Reykjavík.
Hinu er svo aftur ekki að leyna
að ef grannt er skoðað þá stendur
föðurætt mín ekki djúpum rótum í
Svarfaðardal. Afi minn og amma
vom að vísu bæði fædd í dalnum,
en foreldrar þeirra hins vegar ekki.
Annars vegar er því ætt afa míns:
ekkert nema prestar sem í aldanna
rás slæddust öðm hverju til að fá
brauð í Svarfaðardal, þar til afi
minn braut hefðina og varð bóndi
en ekki prestur, hins vegar ætt
ömmu minnar, aðfluttur þingeysk-
ur slæðingur úr Hraunkotsættinni.
Þrátt fyrir allt þetta varð ég þó á
endanum að einskonar Svarfdæl-
ingi af því ég var sendur þangað í
sveit í nokkur sumur og tel mig
hafa haft nokkuð gott af því þó
jafnan mætti ég þola nokkrar kár-
ínur ef ekki beinar ofsóknir í hvert
skipti sem ég mætti til leiks, vegna
móðurmáls míns. Það byrjaði með
því að ég var spurður hvemig ég
hefði komist norður. Svarið var
alltaf eins, ég sagðist hafa komið
með nædurrúdunni og fékk eftir
það yfirhalningu sem nægði til
þess að varla leið síðan nema hálf-
ur dagur þar til ég var orðinn harð-
mæltari en Þorsteinn Svörfuður
sjálfur. Gekk ég þó aldrei jafnlangt
og annar ungur Reykvíkingur sem
á öðmm degi sínum nyrðra heyrð-
ist segja: Sikrfþur, kemmér kraut.
Mörg undanfarin ár hef ég svo
verið nokkuð árviss sumargestur í
dalnum og nú er ég farinn að finna
það alltaf betur og betur að mig
langar til að muna hann. Því flyt ég
hér minni Svarfaðardals í fortíð
nútíð og framtíð, minni fjallanna
og gróðursins, minni fólksins og
búsmalans. Sérstaklega vil ég
flytja minni höfundar Svarfdæla
sögu, það veitir ekki af. Kemur þar
hvort tveggja til að enginn man nú
lengur hver hann var og eins hitt
að sjálfur var hann svo minnislaus,
að alltaf þegar hann byrjaði kafla í
sögu sinni var hann búinn að
gleyma hvert hann var kominn í
kaflanum á undan.
Einnig vil ég mæla fyrir minni
Ráðhússins í Reykjavík, en eins og
þið vitið hefur verið komið þar fyr-
ir risavöxnu íslandi sem sérstak-
lega er hugsað handa öllum sak-
bitnu aðfluttu dreifbýlingunum í
borginni. Nú geta þeir staðið þar
öllum stundum og horft á átthag-
ana sína. Kona sem vinnur þama
við skúringar hefur sagt mér að ör-
tröðin sé mest við Tröllaskagann.
Þar er ævinlega hópur fólks, frem-
ur lágvaxnir karlmenn, en þéttir á
velli og þéttir í lund og konur með
hvellari og meira klingjandi raddir
en annarsstaðar heyrast. Allt mæn-
ir fólk þetta með tár á hvörmum
ofan í óvenjudjúpstætt yfsilon sem
allt í einu verður í hásléttuna aust-
anverða, eins og almættið hafi
slegið þar niður heykvísl flatri. Og
skyndilega hljómar svo söngur út
um grísku súlnagöngin, út yfir
grunlausar endumar sem svamla í
brauðsúpunni: Dal einn vænan ég
veit...
HÆSTA VINNINGSHLUTFALLIÐ
Spilar þú ekki í besta
happdrœttinu?
HEILDARVINNINGASKRA 1993
EINFALDUR
TROMP
4 vinn. á kr. 5.000.000,- 24 vinn. á kr. 2.000.000,-
68 vinn.á kr. 1.000.000,- 208 vinn. á kr. 250.000,-
900 vinn.á kr. 75.000,- 7444 vinn. á kr. 25.000,-
42240 vinn. á kr. 14.000,- 69600 vinn. á kr. 2.400,-
192 aukavinn. á kr. 50.000,- Samtals 120680
vinn. á kr. 1.209.600.000,-
1 vinn. á kr. 25.000.000,- 6 vinn. á kr. 10.000.000,-
17 vinn. á kr. 5.000.000,- 52 vinn. á kr.1.250.000,-
225 vinn. á kr. 375.000,- 1861 vinn. á kr. 125.000,-
10560 vinn. á kr. 70.000,- 17400 vinn. á kr.
12.000,- 48 aukavinn. á kr. 250.000,- Samtals
30170 vinn. á kr. 1.512.000.000,-
HAPPDRÆTTI
HÁSKÓLA ÍSLANDS
vænlegast til vinnings
NÍA
1 vinn. á kr.45.000.000,- 6 vinn. á kr.18.000.000,-
17 vinn. á kr. 9.000.000,- 52 vinn. á kr. 2.250.000,-
225 vinn. á kr. 675.000,- 1861 vinn. á kr. 225.000,-
10560 vinn. á kr. 126.000,- 17400 vinn. á
kr.21.600,- 48 aukavinn. á kr. 450.000,- Samtals
30170 vinn. á kr, 2.721.600.000,-
0 G MESTU VINNINGSLÍKURNAR
ANNAR HVER MIÐI GETUR UNNIÐ!