Norðurslóð - 18.12.2002, Qupperneq 11
Norðurslóð -11
Skipverjar þurftu að berja ís upp á líf og dauða í meira en tvo sólarhringa.
lega skeyti um hvernig við skyldum haga
okkur varðandi slysið. Til þess að deyfa
kvalir Sigurðar áttum við að gefa honum
ákveðinn skammt af ópíum en ekkert
slíkt var í meðalakistunni. En eftir þessa
veiðiferð var ópíum alltaf í innsigluðum
kassa í meðalakistunni, en hvort það var
nokkurn tíma notað veit ég ekki.
Ég var í stöðugu sambandi við skipin
allan daginn og laust fyrir hádegi fékk ég
nýjustu veðurspá hjá Oddgeiri Karlssyni
loftskeytamanni á togaranum Júní sem
send var út frá Washington Radio. Nýj-
asta veðurspá segir: Veðurhorfur óbreytt-
ar. Klukkan 1100 slitnar stjórnborðsloft-
netið og hluti af bakborðsloftnetinu. Fór
ég upp á brúarþak í fylgd þriggja háseta.
Þeim var ætlað að halda mér föstum á
meðan ég reyndi að lagfæra hin slitnu
loftnet svo við gæturn haldið bakborðs-
loftnetinu, því án loftneta værum við illa
staddir. Radarinn var orðinn yfirísaður en
með gætni tókst okkur að hreinsa allan ís
af radarskyggninu og eftir það héldum
við honum gangandi allan tímann. Ekki
var slökkt á radarnum fyrr en á ytrihöfn-
inni í Reykjavík.
Davíðurnar fjiika Iíka
Um hádegi á sunnudag hafði ég samband
við Bjarna riddara en þeir sjá ekkert í
radarnum hjá sér og á Júní er radar-
skyggnið frosið fast. Klukkan 1130 reyndu
báðir loftskeytamennirnir á Mars og
Bjarna riddara að miða okkur út og ég þá
en án árangurs. Mér tókst að lesa af Lor-
an 1L3 með sæmilegum árangri en lóran-
stöðin sýndi 2842. Bjarni riddari og Mars
ná einnig Loran 1L3 = 2925 og sjá þeir
hvor til annars. Eftir þessa staðsetningu
gátum við með nokkuð öruggum hætti
reiknað út fjarlægð og stefnu. Þeir ætluðu
báðir að reyna að stíma í áttina til okkar.
Klukkan 1430 hélt Mars af stað með 3/4
ferð í átt til okkar og um svipað leyti einn-
ig Bjarni riddari en síðar varð hann að
hætta við tilraun til áframhalds vegna
veðurs. Um þetta leyti hafði ástandið enn
versnað hjá okkur. I hvers konar veðravíti
vorum við komnir?
Skipverjar stóðu í stanslausum klaka-
barningi og skipið lagðist sitt á hvora hlið
með miklum halla. Klukkan 1520 miðar
Gísli Hjartarson loftskeytamaður á Mars
okkur út með sæmilegum árangri. Þeim
sækist hægt.
Veður er NV 10-12 vindstig, hauga-
brim og frost. Hjá okkur er þrotlaust
unnið við klakabarning og öllu lauslegu
hent fyrir borð. Skipstjóri, 1. stýrimaður
og 1. vélstjóri ræddu um það hvað helst
væri hægt að gera. Kom þeim saman um
að reyna að logskera allar fjórar bátadav-
íðurnar af. Það var mjög erfitt og hættu-
legt verk sem unnið var af Þórði Guð-
laugssyni 1. vélstjóra. Með honum var
Magnús Friðriksson bátsmaður og einn
háseti. Þórður var aðeins 25 ára gamall og
var óbundinn meðan hann vann þetta erf-
iða verk. Eftir að búið var að koma báta-
davíðunum fyrir borð varð skipið ofurlít-
ið líflegra að minnsta kosti næstu klukku-
stundirnar.
Hver klukkustund var lengi að líða og
sérstaklega liðu næturnar hægt. Það næsta
sem yfirmenn skipsins ræddu um var
hvort reynandi væri að logskera af skip-
inu afturmastrið. Allt skyldi gert sem
hægt væri til þess að bjarga skipi og skips-
höfn. Frá því var horfið sökum þess að við
töldum að það yrði okkur erfitt verk að
koma mastrinu fyrir borð og ef illa tækist
til gætum við skemmt bæði stýrið og
skrúfuna. Allan sunnudagseftirmiðdaginn
var ég í stöðugu sambandi við togarann
Mars. Klukkan 1830 lætur Mars okkur
vita að þeir haldi ekki lengur áfram að
svo stöddu, þeir verði að andæfa og taka
til við klakabarning hjá sér. En tveim tím-
um seinna láta þeir okkur vita að þeir séu
komnir á stefnuna á ný. Þegar við höfðum
fregnað á sunnudagskvöld að skipin Júní
og Gerpir hefðu haldið í suðurátt og væru
komnir í hlýrri sjó tók Marteinn þá
ákvörðun að reyna að stíma í suðurátt.
Marandi í kafí á hliðinni
Ekki höfð'um við haldið lengi áfram þeg-
ar hvert brotið eftir annað reið yfir skipið
aftanvert og færði það gjörsamlega í kaf.
Skipið lagðist á brúarvæng á bakborðs-
hliðina svo sjór frussaðist inn með hurð-
inni. Þarna vóg skipið salt. Enginn veit
með vissu hve lengi skipið lá svona á hlið-
inni marandi í hálfu kafi því á svona
stundu er hver mínúta sem heil eilífð. Um
Þorkell máni í Reykjavtkurhöfn eftirferðina á Nýfundnalandsmið. Þar sést að björg-
unarbátarnir og davíðurnar sem þeir héngu í eru farin.
stundarsakir greip óttinn hvern og einn
heljartökum.
I vélarrúminu var hallamælir sem sýndi
að 60 gráðu halli hafði komið á skipið. Af
miklu hugrekki tók skipstjórinn rétta
ákvörðun. Hann hringdi niður í vélarrúm
og bað Þórð 1. vélstjóra að vera sjálfur við
stjórn vélarinnar og nota alla orku sem
hægt væri. Venjulegur snúningshraði var
84 snúningar á öxul á mínútu en í neyðar-
tilvikum var hægt að nota 105 snúninga
og það var gert í þessu tilviki. Þessi vélar-
orka var notuð bæði áfrarn og aftur á bak
og hægt og hægt kom skipið upp úr öldu-
dalnum og hristist stafnanna á milli, svo
mikil voru átökin við hafið. Síðan var
haldið upp í veður og vind með minnstu
ferð sem hægt var að nota svo skipið léti
að stjórn. En því lengra sem við héldum í
NV-átt þeim mun meira herti frostið.
Urn miðnætti talast þeir við skipstjór-
arnir Marteinn Jónasson og Sigurgeir
Pétursson á Mars. Við sjáurn skip í rad-
arnum 5 sjómílur 90 gráður á stjórnborða.
Skömmu síðar rofar til og sjáum við þá að
þetta er stór rússneskur togari, yfir tvö
þúsund tonn að stærð með einkennisstaf-
ina PT 240. Við rússneska togarann bund-
um við miklar vonir um björgun en
skömmu síðar hvarf hann í suðurátt og sá-
um við ekki meira af ferðum hans.
Um kl. 0400 aðfaranótt mánudags álíta
þeir á Marsinum að þeir séu komnir á
sömu breiddargráðu og Þorkell máni.
Klukkan 0600 um morguninn miðaði ég
Mars út með góðum árangri og gerði þeim
grein fyrir því að betur hefði farið á skip-
inu um nóttina. Klukkan 0700 sjáum við
skip í radarnum 3,2 sjómílur í 80 gráður á
stjórnborða og álítum við að hér sé Mars
kominn. Kalla ég þá í Mars og kl. 0800
sjáum við ljós og þegar rofar til í bylnum
kemur í ljós að hér er Mars kominn. Oft
og mörgum sinnum komu þreyttir skip-
verjar inn í brúna til að hvílast í nokkrar
mínútur og í hvert sinn var spurt um veð-
urútlit og hvernig Marsinum gengi að
komast til okkar. Fá voru þau svör sem
hægt var að gefa með góðri samvisku.
Rætt um björgun
Ekki verður því með orðum lýst hversu
mikinn styrk áhöfn okkar öðlaðist við
það að sjá skipið nálgast. Skipið okkar var
orðið yfirísað á nýjan leik og lagðist sitt á
hvora hliðina á víxl. Ég læt Mars vita að
útlitið sé slæmt. Skipstjórarnir ræðast við
um hvaða möguleikar séu fyrir hendi að
bjarga áhöfninni, hvort hægt væri að setja
alla í einn gúmmíbát á dekkinu og freista
þess að láta hann fljóta fyrir borð ef skip-
ið færi á hliðina. Einnig var það rætt hvort
hægt væri að skjóta línu yfir til okkar og
freista þess að draga mannskapinn á milli
skipanna. Álitið var að hvorug þessara
björgunaraðferða myndi takast og í raun
og veru vissi enginn til hvaða úrræða væri
hægt að grípa, svo slæmt var útlitið þá.
Um hádegi hafði skipshöfninni tekist
að brjóta mikið af klaka í burtu. Meðal
annars tókst Þórði 1. vélstjóra að hreyfa
togvinduna og þannig náðist mikill klaki í
burtu. Einnig voru einn eða fleiri skip-
verjar bundnir og hífðir upp í kaðalreipi
sem dregið var inn um opinn brúarglugga
og það svo fest í vélsímann. Þannig tókst
að losa mikið af klaka af brúnni framan-
verðri. Þegar þessi afrek voru að baki fór
skipið að verða heldur líflegra. Skipin
lónuðu saman og á báðum skipum var
unnið stöðugt við að berja klaka. Heldur
slotaði veðrinu um nóttina og um kl. 0500
á þriðjudagsmorgun þann 9. febrúar var
lagt af stað heimleiðis. Þá höfðu allir skip-
verjar staðið samfleytt frá því á laugar-
dagsmorgni. Allir vorum við hvíldinni
fegnir.
Sigurgeir Pétursson skipstjóri á Mars
og skipverjar hans lögðu skip sitt og eigið
líf að veði í baráttu við ofsafengnar nátt-
úruhamfarir. Með þrautseigju og hörku
tókst þeim að sigrast á erfiðleikunum og
komast heilu og höldnu nauðstöddum fé-
lögum sínum til aðstoðar. Sú aðstoð var
eingöngu fólgin í andlegum styrk að hafa
skipið í nágrenni við sig. Skipin höfðu
samflot alla leið heim. Við komum til
Reykjavíkur mánudaginn 15. febrúar kl.
0325 um nóttina og var bryggjan þá full af
fólki. Það þótti okkur rnjög undarlegt.
Gert var við skipið í Grimsby og í staðinn
fyrir tvo björgunarbáta var settur einn og
krani til sjósetningar á honum. Ég fór í land
14. desember 1965 og hætti þá alveg til sjós.
Þorkell máni var seldur í brotajárn til Skot-
lands í október 1973 og svo einkennilega
vildi til að ég fór þar með mína síðustu ferð
sem loftskeytamaður. Var síðastur frá
borði, hífður í land í fiskikeri upp í fjöru í
botni Forthfjarðar í Skotlandi 9. október
1973.
(Millifyrirsagnir eru blaðsins)
S
Oskum viðskiptavinum vorum
gleðilegra jóla
og farsœldar á komandi ári.
Þökkum viðskiptin á líðandi ári
Landsbanki
íslands
Strandgötu 1,Akureyri
Brekkuafgreiðslan, Kaupangi