Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1996, Blaðsíða 26

þætti þarf endurskoðandinn að líta þá faglega. Hann
þarf að hafa varúðarráðstafanirnar sem hér fylgja á eft-
ir í huga, en þeim er ædað að aðstoða hann við að gæta
hludægni.
3.6 Hluthegni
Fjallað er nánar um sérstaka þætti sem vega að hlut-
lægni í siðareglum aðildarfélaga Samtaka evrópskra
endurskoðenda, og þá í ljósi viðskiptalegra og menn-
ingarlegra aðstæðna í hverju landi um sig. I þessari
álitsgerð eru nefnd nokkur almenn atriði sem skipta
máli þegar menn leiða hugann að áhættuþáttum.
3.7 Ahættuþættir em ttieðal annars:
1. Eiginhagsmunir. Hludægni endurskoðenda getur
verið hætta búin af fjárhagsástæðum eða öðrum
eiginhagsmunum. Þetta gætí tíl dæmis stafað af:
• einhverjum beinum eða óbeinum fjárhagslegum
ábata af viðskiptavini (dæmi uin þetta eru rædd hér
á eftir í greinum um hagsmuni í tengslum við við-
skiptavin, fjárhagslega eða annars konar)
• óviðeigandi ásókn eftir hærra endurgjaldi eða frek-
ari störfum fyrir viðskiptavininn
• ótta við að missa viðskiptavin (vegna þess að rnenn
eiga of mikið undir honum)
• eða hvaða öðrum áhrifaþætti sem gæti valdið því
að endurskoðandi slægi af ýtrustu kröfum um ná-
kvæmni í störfum sínum í von um velþóknun þess
sem endurskoðun er gerð fyrir.
2. Sjálfskoðun. Hér er átt við þann vanda sem virð
ist geta komið upp við að halda hlutlægni þegar
fengist er við það sem er nánast endurskoðun á
eigin gjörðum, svo sem þegar mat eða niðurstöður
fyrri endurskoðunarverks eða annars verks er
dregið í efa eða þarfnast endurmats áður en hægt
er að ganga frá ársreikningum. I þessum flokki er í
raun algengasti og erfiðasti vandi endurskoðand-
ans sá að horfast í augu við möguleikann á að hans
eigið mat í fyrri reikningsskilum fyrir viðskiptavin-
inn hafi verið rangt, einkum þegar það er skoðað
eftir á.
3. Umboð. Hlutlægni endurskoðanda getur verið
hætta búin ef hann gerist talsmaður fyrir (eða á
móti) málstað viðsldptavinar síns eða umboðsmað-
ur hans í klögumáli af einhverju tagi. Málaferli eru
augljósasta dærnið, en hvaða aðstæður sem eru, þar
sem endurskoðandi kemur fram sem fulltrúi við-
skiptavinar, geta valdið því að hann verði afar vil-
hallur og stofni hlutlægni sinni í hættu.
4. Kunningsskapur. Verið getur að endurskoðandi
24
láti hrífast um of af persónuleika viðskiptavinarins
og eiginleikum og beri þess vegna hag hans of mik-
ið fyrir brjóstí, oftreysti því sem hann segir eða
slaki á kröfum sínum um að sannreyna fullyrðing-
ar hans - vegna þess að hann þekkir viðskiptavin-
inn eða málefnið of vel eða af öðrum ámóta ástæð-
um.
5. Undanlátssemi. Hér er átt við möguleikann á því
að endurskoðandinn láti kúgast af hótunum, ráð-
ríki eða öðrum þvingunum, raunverulegum eða
ímynduðum, af hálfu viðskiptavinarins, félaga hans
eða einhvers annars.
Ymsir fleiri áhættuþættir hafa komið til tals, en of-
angreindir eru þeir flokkar sem sennilega skipta mestu
máli fyrir tilgang þessara leiðbeininga - sem er að
benda á bestu varúðarráðstafanirnar.
3.8 Hugsanlegar vaniðairáðstafanir gegn nokkrum
áhættuþáttum
Þar sem áhættuþættir eru til staðar ættu endurskoð-
endur ávallt að huga að öryggisráðstöfunum og starfs-
háttum sem geta rutt þeim úr vegi eða dregið úr þeim.
I sumum löndum eru varnaglar slegnir í lögum eða
siðareglum stéttarinnar. I slíkum tilvikum þarf endur-
skoðandinn líka að gæta þess að fara að gildandi regl-
um. Eftirtalið mætti hafa til viðmiðunar:
Endurskoðunarstofur geta sett innanhússreglur til
að tryggja að menn komi auga á hættu á árekstrum,
taki á henni og dragi þar með úr henni. Þessar reglur
ætti aðeins láta uppi við utanaðkomandi aðila ef
stjórnunarlegt eða reglugerðarbundið eftirlit bjóða
svo. Eftirfarandi eru dæmi um innanhússreglur sem
setja mætti til þess að reyna að tryggja að hlutlægni sé
gætt í endurskoðun:
1. Ráðstafanir sem tryggja að starfsmenn hafi full-
nægjandi þjálfun og leyfi til þess að ræða öll mál
sem snerta hlutlægni og þá varða við annan endur-
skoðanda á sömu stofu.
2. Aðild annars endurskoðanda á sömu stofu (hæfs
starfssystkinis, séu rnenn einir á báti) til þess að
fara yfir mál eða gefa ráð.
3. Starfsmenn flytjist milli verkefna eða samstarfs-
hópa.
4. Aðild þriðja aðila, t. d. endurskoðunarneíndar,
stjórnar eða annars endurskoðanda.
5. Ráðstafanir til þess að minnka hættu á árekstrum
með því að takmarka þekkingu, svo sent ineð því
að banna að deildir skiptist á upplýsingum. Þetta á
betur við þegar endurskoðunarstofan sinnir ráð-
gjöf til viðskiptavina fremur en endurskoðun. (Það