Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2016, Blaðsíða 30

22 Fólk Helgarblað 1.–4. apríl 2016
FYRIR
BETRI
BORGARA
LANDSINS
Prófaðu hamborgarasósuna
frá E. Finnsson og gerðu gott betra.
31
18
-V
O
G
–
V
E
R
T.
IS
Ég tiplaði á tánum í kringum sam­
býliskonu mína og fannst ég stöð­
ugt þurfa að passa upp á að valda
henni ekki vonbrigðum. Mig lang­
aði ekki að líða svona, og það var
ekki henni að kenna. Frá haustinu
2013 og fram á vor 2015 fór allt úr­
skeiðis sem gat farið úrskeiðis.“
Það sem gerði útslagið tengdist
fjármálum Einars. „Ég hljóma
kannski eins og rispuð plata, en
afneitunin, meðvirknin og höfn­
unaróttinn voru þarna komin á
það stig að ég þorði ekki fyrir mitt
litla líf að impra á því við konuna
að ég væri í vanda með afborg­
anir.“ Þegar sambýliskona Einars
komst að sannleikanum endaði
hún sambandið með hvelli. „Hún
kom heim, barði í borðið og sleit
trúlofun okkar. Nánast daginn eftir
var hún búin að setja húsið okkar á
sölu. Þetta var súrrealísk upplifun,
hvað þetta gat gerst hratt. Ég var
orðið eitt flak og steinþagði með
samviskubit og skömm.“
Martröðin 2015
Tímabilinu frá mars til ágúst í fyrra
lýsir Einar sem algjörri martröð.
„Fram að þessu hafði ég virkað
sæmilega á flestum vígstöðvum í
lífinu. Sem er mér óskiljanlegt, því
núna sé ég hversu veikur ég var
orðinn. Ég er alls ekki að hæla mér
fyrir þetta, þvert á móti. Að þola
mikið og vera harður er alls ekki já­
kvætt í þessum aðstæðum.“
Eftir sambúðarslitin versnaði
ástand Einars hratt. Ofsakvíðinn og
óttaköstin urðu tíðari. Bakmeiðslin
tóku sig upp, hann var þjáður af
verkjum, vonleysi og sorg. „Það var
líkt og lögmál Murphys færi í gang.
Hvert nýtt áfallið eða mótlætið tók
við af öðru þetta tímabil sem brutu
mig enn meira niður. Mér fannst
komin álög á mér. Samt þjösnaðist
ég áfram í villu og svíma allt sum­
arið. Vissi ekki hvað eða hvort eitt­
hvað væri að mér. Var um leið auð­
velt skotmark því eftir kulnunina
var varnarkerfi líkamans hrunið.“
Í lok ágúst 2015 hafði Einar
misst vinnuna, sambýliskonan
hafði slitið sambúð og trúlofun,
hann var húsnæðislaus, bíllaus og
peningalaus. „Ég var fárveikur og
sjálfsvirðingin var horfin. Ég var
vonleysið uppmálað. Áður en ein­
kenni veikindana hófust var ég bú­
inn að vinna vel í mér andlega og
líkamlega. Í toppformi. Fjármálin
mín voru stöðug, ég stóð vel í skil­
um, með eigin íbúð og bíl, tók glað­
ur á móti börnunum og gat veitt
þeim ást, öryggi og skjól. Leið vel
og sjálfsvirðing og traust í meðal­
lagi gott. Lífið gat varla verið mikið
betra. Ég velti oft fyrir mér hvað í
andskotanum gerðist?“
Dagurinn sem Einar ætlaði
að deyja
Daginn örlagaríka í ágúst, þegar
Einar ákvað að kveðja, var hann
staddur í lánsíbúð á Völlunum í
Hafnarfirði. „Ég hafði misst leigu­
herbergi með nánast engum fyrir­
vara og var svo ljónheppinn að
gömul skólasystir mín lánaði mér
þessa íbúð. Í nokkra daga á und­
an hafði ég alveg lokað á umheim­
inn, og það er svo undarlegt að ég
fann einhvers konar nautn í þessari
miklu vanlíðan.“
Ofsakvíða­ og óttaköstin voru
svo tíð að ég treysti mér ekki lengur
á meðal fólks af ótta við að ég fengi
kast í margmenni. Ég hafði ekki
einu sinni farið á Facebook í rúm­
lega viku og svaraði engum skila­
boðum, sem var mjög ólíkt mér. Af
einhverri rælni ákvað ég að skoða
skilaboð sem bárust mér á síman­
um, þau voru frá vinkonu minni
sem átti íbúðina. Þessi skilaboð, og
að ég skyldi ákveða að skoða þau,
björguðu lífi mínu. Ég mun aldrei
geta útskýrt þetta, en eitthvað eða
einhver greip óvænt inn í atburða­
rásina. Í skilaboðunum talaði vin­
kona mín tæpitungulaust, hún
hafði greinilega fengið einhvers
konar hugboð. Ég brotnaði saman
við lesturinn en náði einhvers kon­
ar áttum. Hafði vit á að senda sál­
fræðingnum mínum sms og bað
um tíma. Hann sá strax að ástandið
var alvarlegt og ég fékk strax tíma.“
Fótbrotinn á báðum
Einar fór til sálfræðingsins næsta
dag. „Ég var hjá honum í tvo klukku­
tíma, titrandi og óðamála. Hann
var fljótur að greina stöðuna sem
ég var kominn í. Hann sagði mér að
ímynda mér að ég væri fótbrotinn
á báðum fótum, nú þyrfti ég algjöra
ró til að geta hafið batann. Hann
sagði líklegt að ástand mitt væri
krónískt og það kom honum á óvart
að ég hefði þraukað þetta lengi. Það
mátti eiginlega ekki tæpara standa
að fá hjálp. Mér varð aðeins létt,
eygði þarna von um að það væri
hægt að endurheimta heilsuna
að einhverju leyti. Loksins fékk ég
skýringu á því sem hafði verið að
hrjá mig, af hverju ég var eins og ég
var. Þetta var ekki aumingjaskapur
heldur krónísk áfallastreituröskun,
kulnun, meðvirkni og höfnunarótti.
Allt afleiðingar barnæskunnar.“
Eftir fyrsta tímann spurði Einar
sálfræðinginn „hvað gerði ég af
mér?“ „Ekkert“ svaraði hann.
„Hvað í andskotanum gerðist þá? Er
ég svona mikill skíthæll?“ hélt Ein­
ar áfram. „Ég hafði því miður fengið
of oft að heyra að ég væri óheiðar­
legur, lyginn og ýmislegt fleira.“ Sál­
fræðingurinn svaraði: „Þú veiktist
og ert fárveikur.“ Einar spurði hver
myndi eiginlega trúa því, þar sem
það sæist ekkert á honum. „Auka­
atriði“ sagði sálfræðingurinn, „þú
ert lífshættulega veikur og verður
að sætta þig við það, ef ég á að geta
hjálpað þér.“
Batinn byrjar
Í samvinnu við sálfræðinginn setti
Einar upp bataplan sem hófst í
september í fyrra. Síðan þá hefur
ofsakvíða­ og óttaköstum farið
fækkandi jafnt og þétt. Hann fékk
síðast kast í október.
Frá því þá hefur Einar eingöngu
einbeitt sér að batanum. Varnar­ og
orkukerfi líkamans var hrunið og
hann þoldi ekkert álag né streitu.
„Fyrstu tvo mánuðina átti ég ekkert
að gera nema að ná ró. Forðast alla
spennu og samskipti við fólk sem
gæti valdið mér spennu. Þetta varð
mér meiri háttar erfitt enda er ég
kraftmikill, ör og drífandi að eðlis­
fari. Ég ætlaði fyrst að taka einn dag
í einu, eins og kennt er í 12 spora
kerfinu, en sá fljótlega að það hent­
aði mér betur að skipta deginum í
þrennt, morgun, eftirmiðdegi og
kvöld. Daglega fer ég í gönguferðir
og hugleiði, og hvern dag byrja ég
á að spila á gítar. Ég er líka dugleg­
ur að skrifa og hef birt nokkra pistla
um reynslu mína. Ég tók meðvitaða
ákvörðun um að vera opinn um
mín veikindi.
Við að opna mig fékk ég ómæld­
an stuðning frá vinum og vanda­
mönnum sem ég hafði ekki heyrt
í í mörg ár. Guð blessi þetta fólk.
Æskuvinur minn hringdi sérstak­
lega í mig og hann nefndi setningu
sem ég gleymi aldrei. „Það vill svo
til, Einar, að þú hefur sáð góðum
fræjum hér og þar í gegnum tíðina
og núna ertu að uppskera í formi
stuðnings.
Ég skrifa bæði texta og ljóð og
er virkur á stuðningssíðum á Face­
book, eins og Geðsjúk og #éger­
ekkitabú. Þar var ég skyndilega
kominn inn í heim fólks með
ýmiss konar geðræn vandamál.
Þakklátara og elskulegra fólki hef ég
ekki kynnst fyrr. Ég er mjög þakklát­
ur fyrir jákvæð viðbrögð sem skrifin
mín hafa fengið. Þau hafa mjög góð
áhrif á sjálfsmynd mína og gefa
mér mikið. Ef mín reynsla getur
hjálpað öðrum er ég mjög sáttur.
Það var samt átak að stíga inn í ótt­
ann og opna mig á þennan hátt.
En ég er hægt og rólega að byggja
ofan á grunninn. Bataferlið er lang­
hlaup og krefst mikillar þolinmæði.
Ástæðan fyrir að mér hefur gengið
ágætlega er að ég hef farið algjör­
lega eftir leiðsögn.“
Næstu skref
Einari finnst vanta íslenskar
reynslusögur og ætlar að leggja sitt
lóð á vogarskálarnar til að opna um­
ræðuna. „Ég skil vel að fólk sé hik­
andi við að opna sig, enda eru þetta
viðkvæm mál. Ég ætla að nota tím­
ann fram á sumarið til að rita mína
lífsreynslusögu og kafa dýpra. Mér
finnst mikilvægt að koma þessu frá
mér til þess að geta sett endanlegan
punkt aftan við fortíðina.“
Einar vonast líka til að með vor­
inu verði starfsorkan komin í lag,
svo að hann geti tekist á við fleiri
verkefni. „Ég hef aldrei gefist upp
þó að ég bogni illa. Ég lít alls ekki
svo á að leikurinn sé búinn, seinni
hálfleikur lífsins er eftir, en áður en
hann hefst mun ég leikgreina fyrri
hálfleik.
Ég hef aldrei verið eins þakk­
látur í lífinu og nú. Ég er ekki bitur
eða reiður. Ég hef í 6 mánuði unnið
markvisst í að fyrirgefa öðrum en
ekki síst sjálfum mér. Ég lít á að ég
eigi bara einn möguleika. Að nýta
þessa reynslu til að verða betri
manneskja. Löngunin til að verða
betri manneskja er svo mikil, það
er sársaukans virði. Þegar maður er
búinn að missa allt og nærri sjálfan
sig fyllist maður auðmýkt og gildis­
matið verður annað í kjölfarið. Þess
vegna þakka ég fyrir á hverjum
morgni og kvöldi. Það er ekki sjálf­
sagt að vera til og geta þó gert það
sem ég get gert í dag.“
Að lokum spyr ég Einar hvort
hann eigi einhver ráð handa þeim
sem ef til vill finna sig í frásögn
hans. Það stendur ekki á svarinu:
„Gefast upp og hafa auðmýkt til að
biðja um hjálp. Það er ekki tabú að
biðja um hjálp. Það er ekki merki
um veikleika heldur styrkleika
manneskjunnar.“ n
Þakklátur við hafið
Hluti af bata Einars felst
í daglegri hugleiðslu við
hafið. MyND Sigtryggur Ari
„Ég var vakinn og
sofinn með áhyggjur
og tók hlutverkið mjög
alvarlega, jafnvel þó að
enginn hafi beðið mig um
það eða sett mér það fyrir.
Ég er alltaf einn í minning-
unni, hræddur og kvíðinn.