Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.2017, Blaðsíða 24

Helgarblað 31. mars–3. apríl 201724 Fólk Viðtal
E
f ég ætti að lýsa þessum
tíma í lífi mínu í einu orði
þá væri það ótti. Ótti við að
gera eitthvað sem er ekki
ekki rétt, gera eitthvað sem
ég má ekki. Óttinn við afleiðing­
arnar. Þetta fylgir manni nefni­
lega alltaf, þessi hugsun að maður
sér að gera eitthvað rangt gagnvart
söfnuðinum,“ segir Lilja Torfadóttir
sem sagði skilið við Votta Jehóva
árið 2004, eftir að hafa alist upp
innan safnaðarins og lengi vel haft
lítil kynni af heiminum utan hans.
Eftir að hafa komið út úr skápnum
var henni útskúfað og gert ljóst að
hún væri ekki lengur velkomin.
Hún fer ekki dult með þá staðreynd
að andlegt ofbeldi, heilaþvottur og
þöggun viðgangist innan veggja
Vottanna. Hún er þó hvorki bitur
né reið.
Lilja viðurkennir í byrjun sam­
talsins að hún hafi verið hrædd við
að tjá sig um reynslu sína af söfn­
uðinum. Hún hafi óttast viðbrögð
öldunganna, þeirra sem eru hæst
settir innan Vottanna. „Ég hugsaði
í gær að öldungarnir yrðu brjálaðir
ef það birtist viðtal við mig í DV.
Þegar það er búið að beita mann
trúarofbeldi í öll þessi ár þá fer
maður auðvitað að spila með of­
beldismönnunum. Það er alltaf
meðvirkni gagnvart þeim sem
fremur ofbeldið. Málið er nú samt
það að ég er að fara í viðtal sem
brottræk manneskja og hef ná­
kvæmlega engu að tapa við að segja
hvernig ég upplifði hlutina. Margir
vinir mínir sem eru brottrækir eiga
hins fjölskyldumeðlimi innan safn­
aðarins sem þeir vilja ekki særa.“
Móðir Lilju, Hulda Fríða Bernd­
sen, hefur áður tjáð sig opinberlega
um reynslu sína af söfnuðinum. Í
bókinni Týnd í Paradís sem kom út
árið 2015 lýsti bróðir Lilju, Mikael
Torfason, einnig upplifun sinni af
söfnuðinum. Blóðfaðir Lilju gekk
til liðs við söfnuðinn í upphafi átt­
unda áratugarins og móðir hennar
nokkrum árum síðar, árið 1975.
Þau hröktust úr söfnuðinum í kjöl­
far skilnaðar árið 1979, rúmlega
tveimur árum eftir að Lilja fæddist.
Blóðfaðir hennar hafði kynnst nýrri
konu og það féll ekki í góðan jarð­
veg meðal Vottanna. Í kjölfarið bjó
Lilja hjá móður sinni en eldri bræð­
ur hennar tveir hjá föður þeirra.
Lítið var minnst á söfnuðinn og
hversdagslífið var eins og hjá hverj­
um öðrum. Móðir Lilju gekk að
eiga uppeldisföður hennar þegar
Lilja var sex ára.
12 ára trúboði
Svo kom árið 1986. Framundan var
sögulegur leiðtogafundur Reagan
og Gorbatsjev í Höfða. Móðir Lilju
sá frétt í sjónvarpinu og var sann­
færð um að heimurinn væri að far­
ast.
„Eftir að hafa séð fréttina kom
hún til mín og sagði mér að við
þyrftum að byrja aftur að sækja
samkomur, af því að það væri að
koma heimsendir. Harmageddon.
Við þurftum að fara á samkomur til
að geta fengið að lifa í Paradís. Ég
trúði því heilshugar og tók þessu
mjög alvarlega.“
Móðir Huldu fékk að mæta aftur
á samkomur ásamt dóttur sinni en
þurfti að lúta ströngum skilyrðum.
Mæðgurnar fengu ekki að setjast
inn á samkomur fyrr en allir voru
sestir. Þær máttu aðeins sitja á
aftasta bekk. „Ég man óljóst eftir
þessum tíma. Það mátti enginn tala
við mömmu og við urðum alltaf að
fara áður en samkoman var búin.
Það var mjög einkennilegt að vera
barn í þessari aðstöðu, að upplifa
þessa útskúfun þegar maður var
bara krakki.“
Börnum allt niður í tveggja ára
var gert að sitja kyrr á samkomum,
sem stóðu gjarnan yfir í einn og
hálfan klukkutíma. Ef þau óhlýðn­
uðust voru þau iðulega beitt miklu
harðræði. „Ég sá foreldra rífa krakk­
ana sína upp ef þeir voru óþekkir
og henda þeim niður í stólinn, eða
fara með þá inn á klósett þar sem
maður heyrði öskrið og grátinn og
rassskellina fram á gang.“
Það leið talsverður tími þar til
móðir Lilju var tekin inn í söfn­
uðinn á ný. Hluti af starfi Vott­
anna er að stunda trúboð með því
að ganga hús úr húsi og boða fagn­
aðarerindið. Móðir Lilju tók starfið
alla leið, og Lilja fór ekki varhluta af
því.
„Ég og vinkonur mínar í söfn­
uðinum vorum 12 og 13 ára gamlar
að ganga á milli húsa og fórum nið­
ur í Mjódd með nýjustu tölublöð­
in af Vaknið! og Varðturninum. Ég
var í rauðri kápu og rósóttum kjól,
og pældi eiginlega afar lítið í við­
brögðum fólks.“
Allt leyst innan safnaðarins
Það var ekki vel séð ef börn innan
safnaðarins áttu vini þar utan. Lilja
minnist þess ekki að hafa saknað
jóla, páska og afmælisboða. „Ég
var allt öðruvísi en aðrir krakkar
en í raun angraði það mig ekkert.
Ég pældi í raun lítið í því hvað aðrir
voru að hugsa. Fyrir mér var þetta
allt saman svo rétt sem ég var að
gera. Og ég á líka góðar minningar
frá þessum árum. Ég átti fullt af
góðum vinum innan safnaðarins
og við fórum til dæmis öll saman í
sumarbústað á jólunum og það var
óskaplega gaman. Að mörgu leyti
var mjög vel hugsað um mann,
enda snýst þetta allt saman um að
halda samfélaginu saman og í sátt.
Það snýst allt um fjölskylduna. Ég
upplifði það líka eins og að vera
partur af einhverju. Ég var hluti af
heild.“
Hún man eftir atvikum þar sem
upp komst um kynferðisbrot inn­
an safnaðarins. Þau brot voru
þögguð niður enda náði æðsta
vald ekki út fyrir söfnuðinn. „Einn
níðingur var sendur í trúboðastarf
til Svíþjóðar þegar upp komst að
hann hefði brotið á ungum stelp­
um í söfnuðinum. Það fylgdu engin
gögn með honum sem greindu frá
því að hann væri kynferðisbrota­
maður. Í öðru tilviki var stelpa beitt
kynferðis ofbeldi af föður sínum og
málin voru leyst innan safnaðarins,
í einhvers konar samstarfi við föð­
urinn. Þetta eru svo sem bara tvö
dæmi af mörgum. Þessar stelpur
fengu aldrei neina hjálp við að tak­
ast á við ofbeldið.“
Lilja tekur fram að hún sé ekki
með staðreyndir um það hvernig
tekið er á þessum málum innan
safnaðarins í dag. „Ég vona inni­
lega að reglugerðinni hafi verið
breytt og þeir geri sér grein fyrir því
að fórnarlömb ofbeldis þurfa utan­
aðkomandi hjálp.“
Hún segir að þegar hún líti til
baka sé auðséð að það hafi verið
vitað innan safnaðarins að á sum­
um heimilunum var ekki allt með
felldu. „Þetta var svolítið eins og að
búa í smábæ þar sem allir þekkja
alla. Fólk kannski vissi af því að það
Ólst upp í Vottum Jehóva og var
útskúfað vegna samkynhneigðar
Lilja Torfadóttir sagði skilið við Votta Jehóva
árið 2004. Eftir að hafa komið út úr skápnum var
henni útskúfað og gert ljóst að hún væri ekki lengur
velkomin. Í viðtali við Auði Ösp Guðmundsdóttur
gerir Lilja upp árin hjá Vottum Jehóva.
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is
„Þetta var svolítið
eins og að búa
í smábæ þar sem allir
þekkja alla. Fólk kannski
vissi af því að það við-
gekkst ofbeldi á einhverju
heimili en var ekkert að
blanda sér inn í það.