Morgunblaðið - 16.02.2017, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Varnarmála-ráðherrarAtlants-
hafsbandalags-
ríkjanna hittust í
gær til þess að
ræða stöðu
bandalagsins á komandi
misserum. Var það eflaust
mjög þörf og góð umræða,
enda margt sem þarf að bæta
þar úr. Er það ekki síst hið
sífellda vandamál, ekki síst
frá sjónarhóli Bandaríkja-
manna, að sum bandalags-
ríkjanna leggja minna af
mörkum til varnarmála en
þau hafa samþykkt. Hefur
þar gjarnan verið rætt um
2% af vergri landsfram-
leiðslu sem viðmið.
Nú, þegar Trump Banda-
ríkjaforseti er tekinn við,
verður enn brýnna að leysa
þennan vanda en áður var,
þar sem Trump hefur lagt
mikið upp úr því að Banda-
ríkin séu ekki að sinna erind-
um annarra ríkja án þess að
nokkuð komi til á móti.
Digurbarkalegar yfirlýs-
ingar Trumps um stöðu
bandalagsins við upphaf for-
setatíðar sinnar voru heldur
ekki til þess fallnar að róa
taugar bandamanna, en hann
sagði bandalagið vera úrelt
og að það þyrfti að einbeita
sér að aðgerðum gegn
hryðjuverkum.
Síðan þá hafa bæði Trump
og James Mattis, varnar-
málaráðherra og þraut-
reyndur hershöfðingi, dregið
í land með þær yfirlýsingar
og lagt á það áherslu að Atl-
antshafsbandalagið sé og
verði áfram einn helsti horn-
steinninn í utanríkisstefnu
Bandaríkjanna. En hversu
lengi endist sú afstaða ef hin
ríkin halda áfram að leggja
lítið af mörkum á móti?
Það er svo sem engin ný-
lunda að Bandaríkin kvarti
undan ójafnvægi í útgjöldum
ríkja bandalagsins. Slíkt hef-
ur nánast verið daglegt
brauð allar götur síðan
bandalagið var stofnað árið
1949. Raunar var það svo á
tímum kalda stríðsins að í
sumum fræðiritum um
varnarmál var Ísland nefnt
sem skýrasta dæmið um
bandalagsríki sem legði ekk-
ert af mörkum til eigin varna
en ætlaðist til þess að Banda-
ríkin sinntu því hlutverki
nánast í einu og öllu.
Þeir fræðimenn sem þar
héldu á penna gættu þá lítt
eða ekkert að sögulegu sam-
hengi hérlendis
og þeirri stað-
reynd að Ísland
er ekki með her,
en samlíkingin
var þó ekki í einu
og öllu út í hött.
Mörg önnur Evrópuríki, sem
höfðu herlið, gátu hins vegar
ekki skýrt lág framlög sín
með sömu rökum þegar spurt
var hvers vegna þau legðu
ekki jafnmikið til bandalags-
ins og þeim bar.
Og hverju geta þau svarað
nú, þegar þörfin á frekari út-
gjöldum til varnarmála knýr
aftur dyra? Sú þörf var til-
komin löngu áður en Trump
tók við í Hvíta húsinu. Árið
2014 samþykktu öll aðildar-
ríki Atlantshafsbandalagsins
2%-viðmiðið. Það takmark
hefur síðan verið ítrekað á
tveimur fundum bandalags-
ins til viðbótar.
Fátt hefur hins vegar verið
um efndir. Það eru einungis
Bandaríkin, Grikkland, Bret-
land, Eistland og Pólland
sem hafa náð að uppfylla
þetta loforð. Þá vekur það
sérstaka athygli að hvorki
Frakkland né Þýskaland
hafa náð markmiðinu.
Frakkar eru þó á réttri leið
en Þjóðverjar þyrftu að nán-
ast tvöfalda útgjöld sín til
varnarmála ætluðu þeir að
standa við skuldbindingar
sínar gagnvart Atlantshafs-
bandalaginu.
Ef þessi tvö ríki og þá sér-
staklega Þjóðverjar tækju
sig á myndi það muna miklu
fyrir bandalagið í heild sinni
og heildarsvip þess, nú þegar
þýðing Atlantshafsbanda-
lagsins fer vaxandi á nýjan
leik. Aukin framlög þessara
stóru ríkja til varnarmála, en
einnig annarra ríkja banda-
lagsins, stórra og smárra,
myndu auka mjög stöðug-
leika á Vesturlöndum og í
næsta nágrenni Vesturlanda.
Það skiptir miklu að enginn
velkist í vafa um afl Atlants-
hafsbandalagsins, og trú-
verðugur varnarmáttur
minnkar mjög líkur og ólgu
og ófriði, einkum í næsta ná-
grenni bandalagsins.
Ef Atlantshafsbandalagið,
sem tryggt hefur friðinn í
Evrópu í nærri sjötíu ár, get-
ur ekki fengið þann stuðning
bandalagsríkjanna sem lofað
hefur verið er hætt við að
ólga í nágrenni þess fari vax-
andi og enn erfiðara verði að
tryggja friðinn en verið hef-
ur.
Bandalagsríkin
þurfa að leggja
meira af mörkum
til eigin varna}
Atlantshafsbandalagið
á tímamótum
S
amkvæmt íslenskum banka er nú
runninn upp svokallaður Meistara-
mánuður. Ég læt ekki bankann
segja mér það tvisvar, en rétt eins
og fjármálasnillingarnir í bank-
anum er ég mjög samfélagslega meðvitaður.
Nú geri ég ráð fyrir því að lesendur séu
komnir fram á sætisbrúnina af spennu yfir því
hvað ég mun takast á við í mánuðinum. Ég hef
sem sagt ákveðið að auka rauðvínsneyslu um
allan helming í Meistaramánuði. Enda er það
alveg meinhollt. Til að slá öllum öðrum við í
þessari keppni, ef þetta skyldi vera keppni,
mun ég jafnvel hafa rauðvínsdrykkjuna á
kostnað bjórsins. Maður verður eitthvað svo
gasalega mjúkur af svona rauðvíni.
Hér greinir hins vegar mig og fjármálasnill-
inga meistaramánaðarbankans á. Á vef átaks-
ins segir orðrétt: „Við mælum með því að fólk sleppi áfengi
alfarið.“
Ekki er víst að fjármálasnillingarnir í bankanum átti sig
á því upp í hvaða dans þeir bjóða ríkisvaldinu ef viðskiptin
í áfengiseinokunarverslun ríkisins skyldu dragast saman.
Þá minnka svokallaðir „tekjustofnar ríkisins“, sem mér
heyrist á mörgum stjórnmálamönnum vera upphaf að
endalokum heimsins. Systurstofnun áfengiseinokunar-
verslunar ríkisins, Landlæknisembætti ríkisins, hefur
lagst á árarnar með systurstofnun sinni til að berjast gegn
því að áfengiseinokunarverslunin missi einokunarleyfi sitt.
Ríkislandlæknirinn hefur einnig haft furðu lítinn áhuga á
því hvernig ríkiseinokunarverslunin hagar sér
í tóbaksmálum. Eina neftóbakið sem er leyft
er svo gott sem ekkert rannsakað og kannski
þess vegna rukkar ríkið nú um það bil einbýlis-
hús fyrir eina dós af efninu. Ekki varð ég held-
ur var við að Landlæknisembætti ríkisins
gerði mál úr auglýsingaherferð áfengisein-
okunarverslunar ríkisins. Sú herferð var garg-
andi snilld. Þar var einungis minnt á persónu-
skilríkin, sem auðvitað brýtur ekki í bága við
lög um bann við auglýsingum á áfengi. Af
hverju í koníakslegnum ósköpunum ætti
áfengi að koma upp í hugann þegar vínbúðir
senda frá sér auglýsingu?
Ef hið fallega bandalag þessara stofnana
tórir gæti sú staða komið upp að Landlæknis-
embætti ríkisins beitti sér gegn lýðheilsu-
hvatningunni hjá meistaramánaðarbankanum
til að minnka högg systurstofnunarinnar. Þá værum við
komin í afar athyglisverðan hring og tilefni til að draga
fram örbylgjupoppið hans Paul Newman, ef einhverjir
sérfræðingar að sunnan hafa ekki ákveðið að það sé bráð-
drepandi eins og allt sem smakkast þolanlega.
Ég hef heyrt að læknar séu hver um annan þveran að
leggja til rauðvínsdrykkju af heilsufarsástæðum. Ég þekki
ágætan mann sem fékk ráðleggingar frá hjartalækni um
að drekka eitt rauðvínsglas á kvöldi. Kunningi minn var
ekki viss um hvort hann gæti haldið slíku plani og freistaði
þess að semja um að fá að drekka öll sjö glösin á einu
kvöldi í hverri viku. Því var hafnað.
Kristján
Jónsson
Pistill
Minn Meistaramánuður
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Reykjavíkurborg og Knatt-spyrnufélagið Framfunda þessa dagana vegnadeilu er snýr að flutningi
félagsins úr Safamýri í Úlfarsárdal
og uppbyggingu íþróttamannvirkja.
Fram hafði gefið borginni tímafrest
til 15. febrúar til þess að efna það
sem sagt er í yfirlýsingu „vanefndir
samnings“ sem gerður var árið 2008,
ellegar verði málinu skotið til gerðar-
dóms.
Dagur B. Eggertsson borgar-
stjóri fundaði með forsvarsmönnum
Fram fyrir helgi og hefur því frestur-
inn sem félagið gaf verið fram-
lengdur að sinni að sögn Guðmundar
B. Ólafssonar, fyrrverandi formanns
félagsins, sem situr við samninga-
borðið fyrir hönd Fram. „Þar var far-
ið í ákveðna talnagreiningu sem ver-
ið er að fara yfir núna,“ segir
Guðmundur. Að sögn hans snúa um-
leitanir nú m.a. að því að á svæðinu
verði byggt knatthús sem ekki var
inni í samningi sem gerður var árið
2008, gegn því að aðrir hlutar samn-
ingsins verði viðaminni.
Málið á rætur sínar að rekja til
ársins 2008 þegar Fram og Reykja-
víkurborg skrifuðu undir samning
þess efnis að félagið flytti starfsemi
sína í Úlfarsárdal þar sem það myndi
þjónusta 15-16 þúsund manna byggð
í Úlfarsárdal og Grafarholti. Síðan
þá hefur aðalskipulagi verið breytt
og verður sameiginlegur íbúafjöldi
hverfanna um 9.600 manns, að því er
fram kemur í greinargerð frá borg-
inni vegna málsins.
Vendipunktur varð í málinu
þegar Reykjavíkurborg tilkynnti
áform um uppbyggingu í Úlfarsárdal
skömmu fyrir síðustu jól. Forsvars-
menn Fram könnuðust ekki við að
sátt hefði orðið um þessi áform og
sendu frá sér yfirlýsingu í janúar þar
sem þessu var mótmælt.
Er þar farið yfir það sem sagt er
vera vanefndir samningsins frá árinu
2008 í sex liðum og auk þess er yfir-
lýsing borgarinnar sögð einhliða.
Kemur þar m.a. fram að hluti
vanefnda snúi að því að möguleg
íbúðarbyggð verði að hámarki um 9
þúsund manns í stað 15 þúsund
manna byggðar, en íbúafjöldi er
sagður ein helsta forsenda samnings-
ins frá 2008. Þá sé umfang mann-
virkja minna og grasvellir færri en
kveðið hafi verið á um í samningi.
Þá hafi sú breyting orðið að fé-
lagið verði ekki eigandi að landsvæð-
inu, heldur Reykjavíkurborg.
Var borgaryfirvöldum gefinn
kostur á að bregðast við málinu til 15.
febrúar ellegar færi það fyrir dóm.
Frestur hefur verið framlengdur.
Ekki nýtt uppsagnarákvæði
Í greinargerð sem lögð var fram
á fundi borgarstjórnar 2. febrúar síð-
astliðinn segir m.a. að ástæðu þess
að félagið muni ekki eiga svæðið
megi rekja til breytinga á sveitar-
stjórnarlögum frá árinu 2011 þar
sem krafa er gerð um að sveitarfé-
lagið eigi landið. Þess í stað verði
svæðið leigt endurgjaldslaust til 99
ára. Þá er sagt frá því að vissulega
séu sum áform minni í sniðum en
gert var ráð fyrir, en bent er á að
mannvirkin séu í takti við niðurstöðu
samkeppni um uppbyggingu á svæð-
inu. Fram átti þar fulltrúa í dóm-
nefnd. Eins segir að Fram hafi verið
með umleitanir um byggingu flóð-
lýsts gervigrasvallar í stað grasvallar
á aðalleikvangi félagsins. Engin
áform séu um að fækka grasvöllum
annars staðar á svæðinu en þeir
verði þó háðir þarfagreiningu. Þá
segir að lokum að Fram hafi ekki
nýtt sér uppsagnarákvæði á samn-
ingnum í kjölfar þess að ákveðið var
að minnka byggð í Úlfarsárdal, held-
ur haldið flutningsáformum áfram
eftir að breyting á aðalskipulagi lá
fyrir.
Fresta því að draga
borgina fyrir dóm
Morgunblaðið/Ómar
Úlfarsárdalur Fram heldur úti starfsemi á tveimur stöðum í borginni. Í
Safamýri hefur félagið starfað lengi en stefnir að flutningi í Úlfarsárdal.
„Þetta er grafalvarlegt mál. Það
eru heilu kynslóðirnar sem hafa
alist þarna upp svo til án þess
að nein þjónusta sé í hverfinu,“
segir Kristinn Steinn Trausta-
son, formaður íbúasamtakanna
í Úlfarsárdal. „Við hvetjum báða
aðila til þess að klára þetta sem
fyrst. Ljóst er að borgin hefur
því skapað þessa stöðu sem
málið er komið í með því að
minnka hverfið svona mikið.
Auðvitað viljum við líka pressa
á félagið að sinna þessum
samningamálum af fullum
krafti. Fólk sem býr þarna er
orðið langþreytt og kurr í því.
Maður skilur einnig vel að fólk
sem býr í Safamýri hafi áhyggj-
ur. Sumir vilja kannski ekki taka
fullan þátt í félagsstarfinu þar
því þeir vita ekki hvort og hve-
nær félagið fer. Á sama tíma er
fólk í Úlfarsárdal sem ekki tekur
þátt í starfinu þar sem félagið
er ekki almennilega flutt hing-
að. Svona hlutir geta gengið af
félagsstarfinu dauðu, “ segir
Kristinn.
Kynslóðir
án þjónustu
ÍBÚASAMTÖKIN