Morgunblaðið - 15.03.2017, Blaðsíða 32

32 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. MARS 2017
Börnin streymdu
til Katrínar Norð-
mann, móður Jór-
unnar Viðar, frá hinum ýmsu
heimilum bæjarins, prúðbúin,
með vandlega burstaðar neglur, í
stroknum kjólum og í pressuðum
buxum til að læra að leika á píanó.
„Nú, þetta var þá kannski leiðin að
píanóinu hjá mömmu,“ spyr Jór-
unn sig, þá þriggja ára gömul.
Sjálfstæðið var þegar komið í ljós,
sjálfstæði sem síðar átti eftir að
einkenna persónuna hinnar ungu
stúlku í listsköpun sinni. Hún
klæddist síðkjól, fór í jólaskóna,
greiddi ljósa fallega hárið og stillti
sér upp á ganginum fyrir framan
dyrnar sem mynduðu skilrúm
tveggja heima – hins daglega og
hins listræna; dyrnar að herberg-
inu þar sem móðir hennar kenndi
á píanó. „Nú á ég að koma,“ sagði
hún við móður sína – þannig hófst
píanónámið. Engir fastir tímar,
heldur mátti hún koma þegar ein-
hver boðaði afföll. Brautin var
lögð á breiðvang listarinnar. „Það
hefur aldrei verið um neitt annað
að ræða fyrir mig. Það er bara mín
lífsins braut. Ég geng bara eins og
mér er eðlilegt,“ sagði Jórunn eitt
sinn í útvarpsviðtali.
Yfir heimilinu og fjölskyldunni
allri, mann fram af manni, sveif
listgyðjan og þar var líka fólk með
skoðanir – söngvarar, dansara,
rithöfundar, málarar, brúarsmiðir
og þjóðfrelsishetjur svo eitthvað
sé nefnt. Í því umhverfi mótaðist
göngulagið.
Þegar Jórunn var orðin átta
ára, þá búin að vera eins konar
„skiptinemi“ hjá móður sinni frá
þriggja ára aldri, var komið að því
að fá annan kennara. Páll Ísólfs-
son dómorganisti fékk hlutverkið
að leiðbeina næstu tvö árin – stop-
ul kennsla vegna anna Páls. Það
var ekki fyrr en hún hóf nám hjá
Árna Kristjánssyni að umskiptin
urðu fyrir alvöru. Síðar tók við
framhaldsnám í Þýskalandi og
Bandaríkjunum.
En listin er ekki aðeins bundin
við tónskáldskap og píanóleik –
Jórunn var flinkur málari, hún
lærði dans, lék á fiðlu og gítar. Hið
bókmenntalega kom ekki síst frá
afa – Indriða Einarssyni sem bauð
börnunum með sér í Iðnó til að
kynnast leiklistinni. Hún samdi
sönglög, útsetti þjóðlög, til urðu
kammer- og hljómsveitarverk auk
kvikmyndatónlistar. Jórunn Viðar
var um 20 ára skeið eina kventón-
skáldið sem var meðlimur Tón-
skáldafélagsins. Það segir
ákveðna sögu.
Fyrir mér er sú tónlist sem Jór-
unn skilur eftir sig fögur málverk,
máluð í tónum. Sönglögin hennar
eru ekki hljómsettar laglínur
heldur órofa heild innihalds ljóðs-
Jórunn Viðar
✝ Jórunn Viðarvar fædd í
Reykjavík 7. des-
ember 1918. Hún
lést 27. febrúar
2017.
Útför Jórunnar
fór fram 13. mars
2017.
ins og tónlistarinnar.
Í „Júnímorgun“
drýpur úðinn í gegn-
um allt lagið, bæði í
textanum og tónlist-
inni. Í „Unglingur-
inn í skóginum“ eys
unglingurinn vatni í
lófa sér og þeytir því
upp í loft og segir:
Eyjavatn, Eyjaperl-
ur. Í undirleiknum
streymir vatnið yfir
hljómborðið, hríslast um allt
hljóðfærið. Svona mætti tala um
fleiri verk eftir Jórunni Viðar.
Við áttum nokkrar stundir
saman. Ræddum lífshlaupið, tón-
smíðarnar, tónlistina, hið daglega
líf, hlustuðum á tónlist. „Mikið
assgoti er þetta gott,“ sagði hún
stundum og hló – við hlógum bæði.
Ég votta aðstandendum inni-
legustu samúð.
Blessuð sé minning hennar.
Bjarki Sveinbjörnsson.
Elsku Jórunn mín er látin. Hún
var píanókennarinn minn. Hún
kenndi mér á þeim árum þegar ég
var viðkvæmur, tilfinningaríkur
og feiminn unglingur. Undir leið-
sögn hennar leyfði ég tónlistinni
að opna fyrir rásir, þannig að lífið
varð mér litríkara og yndislegra,
ég fann útrás fyrir tilfinningar
mínar og varð öruggari mann-
eskja. Það er erfitt að benda á
einn eiginleika sem gerði hana að
góðum kennara, því ég held ein-
mitt að það hafi verið hennar fjöl-
breyttu eiginleikar sem gerðu
hana að þeim góða kennara sem
hún var mér og höfðu svo mikil
áhrif á mig. Fyrst er að nefna
húmorinn. Jórunn var mikill húm-
oristi í bestu merkingu þess orðs.
Húmor sem alltaf gladdi en líka
styrkti mann og lyfti óörugga
unglingnum á annað plan. Hún
kunni einnig svo vel listina að
örva. Það gerði hún með skemmti-
legum verkefnum, erfiðum verk-
efnum, léttum verkefnum, falleg-
um verkefnum og ögrandi
verkefnum allt sem við átti á
hverjum tíma, því það var eins og
hún læsi mig eins og opna bók. Og
mér fór svo fram, sjálfstraustið
jókst, þökk sé henni. Hún örvaði
einnig með orðum, með hrósi og
gagnrýni. Gagnrýni hennar var
ómetanleg, því það sem hún sagði,
fann ég að var sagt í þeim eina til-
gangi að gera mig betri, að styrkja
mig. Því gat ég alltaf treyst. Og
það gerði ég. Þó ég ætti síðar eftir
að fara til annarra kennara, fyrir
hennar atbeina, þá var gagnrýni
hennar mér alltaf mikilvæg. Ég
fór því við og við til hennar til að
heyra hennar álit. Svo var það
frelsið. Að geta fundið persónu-
leika mínum leið inn í tónlistina,
varð mér æ mikilvægara. Jórunn
mín fann það og hjálpaði mér með
sínum góðu útskýringum, nær-
gætni, ákefð og húmor, að opna
fyrir persónulega túlkun, en um
leið hjálpaði hún mér að finna stíl-
tilfinningu verksins, þ.e. að bera
líka virðingu fyrir tónskáldinu.
Allt eru þetta eiginleikar sem
auðga mann og gera mann að
betri manneskju á lífsins braut.
Hún var og er mér enn líka mikil
og góð fyrirmynd í mínu starfi
sem píanókennari. Ég á Jórunni
svo mikið að þakka. Blessuð sé
minning hennar.
Brynja Guttormsdóttir.
Jórunn Viðar hefur verið uppá-
haldstónskáld mitt frá því að ég
hóf söngnám.
Frá fyrstu kynnum heilluðu
söngljóð hennar mig – þau skarta
kímnigáfu og fegurð auk þess sem
Jórunn bjó yfir eindæma hæfi-
leika til að túlka ljóð í tónum.
Seinna kynntist ég öðrum verkum
Jórunnar og er Slátta það allra
fallegasta verk sem ég get hugsað
mér.
Eins og vill verða með persónur
sem maður lítur upp til, og setur
nánast í guða tölu, fannst mér Jór-
unn lengi vera ósnertanleg. Síð-
ustu árin hef ég orðið þeirrar
gæfu aðnjótandi að eiga yndisleg
samskipti við Lovísu, dóttur Jór-
unnar, varðandi flutning á söng-
ljóðum hennar og fékk svo loks
þann langþráða draum uppfylltan
að flytja lög Jórunnar fyrir hana
sjálfa þegar við Eva Þyri Hilm-
arsdóttir fluttum dagskrá ein-
göngu með lögum Jórunnar á tón-
leikum í sumartónleikaröð
Listasafns Sigurjóns Ólafssonar
2015. Það var yndisleg upplifun að
hitta þessa undraverðu konu og
syngja fyrir hana.
Ég verð ævinlega þakklát fyrir
Jórunni Viðar og verkin sem hún
skilur eftir sig eru ómetanleg gull.
Erla Dóra Vogler.
Reykjavík, árið er 1976. Í stof-
unni á Laufásvegi 35 hjá tónskáld-
inu og píanóleikaranum Jórunni
Viðar stíg ég fyrstu skref mín á
tónlistarbrautinni.
Minningarnar eru sveipaðar
hlýju hennar og góðri nærveru,
glettni, djúpstæðri virðingu fyrir
tónlistinni, flyglinum auðvitað og
tónbókmenntunum sem þöktu
veggina.
Fyrir mig sex ára gamla var
þetta farvegur sem harmóneraði
vel við þann farveg sem ég kom úr
heiman frá mér og var mér ein-
stakt veganesti.
Þessar góðu minningar, nálgun
hennar og yfirbragð allt, varða
leið mína enn þann dag í dag.
Berlín, árið er 2017. Ég hugsa
til Jórunnar héðan frá Berlín þar
sem ég er stödd í dag og þangað
sem hún hélt ung til framhalds-
náms í tónlist við Hochschule der
Musik árið 1937.
Jórunn Viðar varðaði svo sann-
arlega leiðina fyrir komandi tón-
listarkonur og var mikilvægur
hlekkur í uppbyggingu tónlistar á
Íslandi.
Hún er fyrirmynd, hvatning og
leiðarljós.
Ég votta fjölskyldu hennar
samúð mína.
Sif Margrét Tulinius.
✝ Gunnar Magn-ús Jónsson
fæddist 8. sept-
ember 1938.
Hann lést 12.
janúar 2017.
Magnús fæddist
á Brekku í Hval-
firði, þar sem faðir
hans, Jón Magn-
ússon, var fæddur.
Magnús var sonur
þeirra Jóns og Sig-
ríðar Beinteinsdóttur frá Drag-
hálsi, en yngri tvíburabróðir
hans er Grétar, bóndi á Háv-
arsstöðum. Jón og Sigríður
eignuðust þrjá syni, yngstur er
Georg Pétur, fæddur árið 1946,
búsettur í Reykjavík. Tveggja
ára gamall flutti Magnús frá
Brekku ásamt fjölskyldu sinni
og að Litla-Lambhaga í Skil-
mannahreppi þar sem þau
bjuggu í þrjú ár en því næst að
Draghálsi, þar sem þau Jón og
Sigríður önnuðust bú foreldra
hennar um eins árs skeið.
Magnús var því rétt um sex ára
þegar hann árið 1944 fluttist að
Hávarsstöðum, þar sem heimili
fjölskyldunnar átti eftir að
standa upp frá því. Það kom
snemma fram hve bráðlaginn
og útsjónarsamur Magnús var
Österbro þann 26. apríl 1966
og í því hverfi stóð heimili
þeirra lengst af. Þeim Magnúsi
og Önnu Maríu varð tveggja
barna auðið, Gísla, sem er
fæddur árið 1972, og Ingibjarg-
ar, sem er fædd árið 1973. Gísli
hefur verið starfandi hér á Ís-
landi undanfarin tvö og hálft ár
sem lektor í dönsku við Há-
skóla Íslands, en hann er dokt-
or í þýskum bókmenntum og á
hann soninn Jóhannes Birk-
lund, sem er 12 ára. Ingibjörg
er aftur á móti búsett í Dan-
mörku, og er hún doktor í
stærðfræðikennslu. Sonur
hennar er Magnús Jarl, 16 ára.
Magnús og Anna María skildu
árið 1975. Um það leyti sem
náminu í tæknifræðinni lauk,
var hann ráðinn til tölvurisans
UNIVAC og var þar í áratug.
Eftir heimkomu starfaði hann í
um þrjú ár sem vélstjóri á skip-
um, en síðan tók við kennsla
við Iðnskólann í Keflavík. Þá
vann hann hjá RARIK um
nokkurt skeið, þar sem hann sá
um viðhald á rafbúnaði í virkj-
unum og einnig starfaði hann
við Háskóla Íslands, þar sem
hann sá um viðhald á tækjum,
auk þess að koma aðeins að
kennslu. Síðustu ár starfs-
ævinnar vann hann sem vél-
stjóri hjá Þvottahúsi Ríkisspít-
alanna.
Gunnar var jarðsunginn frá
Hallgrímskirkju í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd 21. janúar
2017.
þegar vélar og
tæki voru annars
vegar, en hann var
fljótur að átta sig á
eðli þeirra og hvað
það var sem þurfti
til að halda þeim
gangandi. Lauk
hann prófi í vél-
virkjun á Akranesi.
Að því búnu fór
hann í Vélskólann
á Akranesi og náði
sér í vélstjórnarréttindi. Þá í
nám í rafmagnsdeild vélskól-
ans, þegar því lauk var hann
kominn með full réttindi sem
vélstjóri á öll skip, var hann
m.a. til sjós á Hamrafellinu í
kringum 1960, en Hamrafellið
var þá stærsta skip íslenska
flotans. Þegar námi lauk hér
heima fór hann í framhaldsnám
til útlanda, en 24 ára gamall
hélt hann til náms í tæknifræði
í Danmörku. Námið tók fjögur
ár og þar kynntist hann eig-
inkonu sinni til nærri 10 ára,
Önnu Maríu Skjøldager, sem
var honum 8 árum yngri, fædd
12. ágúst 1946. Foreldrar henn-
ar voru Grethe Jensine og Ed-
mund Borge Skjøldager. Þau
Magnús og Anna María giftu
sig í kirkju Heilags Jakobs við
Minningarorð þessi um góðan
dreng eru sem sönnun á hend-
ingu þjóðskáldsins: „Við lifum
sem blaktandi strá“. Áreitið er
alls staðar, gott og illt. En hver
var þessi skólabróðir minn með
spjald með nafni mínu og síma-
númeri í vasanum?
Stórslasaður og engin með-
vitund eða skilríki, sagði lög-
reglan og spurði hvort ég þekkti
mann með nafn mitt í vasanum.
Eina sem ég vissi var að sá átti
fjölskyldu að Hávarðsstöðum.
Svo lögreglan lagði til að þar
sem við mörlandar hefðum sagt
skilið við kónginn væri senni-
lega komið sendiráð og þeirra
væri að aðstoða íslenskar sálir í
vanda.
Er þangað kom sagði ég full-
trúa að erindi mitt væri að fá
sendiráðið til að ná sambandi
við fjölskyldu að Hávarðsstöð-
um og segja frá stöðu landa
okkar eftir slys á grundvelli fyr-
irliggjandi upplýsinga.
Móttökurnar voru mikil von-
brigði, beinlínis var sagt að ég
skyldi skunda á símstöð og
panta þar símtal við Háv-
arðsstaði. Það braust út mikill
hávaði með afneitun fulltrúans á
að eftirgrennslan væri hlutverk
sendiráðsins. Hávaðinn var
magnaður og fyrrverandi for-
sætisráðherra Íslands mætti í
sal og ákvað að strax skyldi haft
samband við símakerfi Íslands
og Hávarðsstöðum greint frá
málavöxtum, en ég yrði boðber-
inn.
Auðvitað var erfitt að verða
boðberi slæmra frétta, en Jón
bóndi virtist sterkur og fór þess
á leit við mig að ég annaðist
þarfir sonar síns Gunnars eins
og ég teldi þörf á þar til vænt-
anleg meðvitund hans væri
tryggð og þar eftir fyndi ég best
hvað gera skyldi.
Allt fór á betri vegu og ég
gerði það sem gera þurfti og
kynntist Gunnari vel. Hann stóð
upp af danskri sjúkrasæng, með
báða fætur upp að nára í gifsi,
eftir slys við að stytta sér leið
yfir hraðbraut í austurbæ
Kaupmannahafnar til að kaupa
sér mjólk.
Sveitaruppeldið og ákveðni
bjargaði honum. Hann var há-
menntaður ungur maður, meist-
ari í vélsmíði, og með hæstu ein-
kunn frá Vélskóla Íslands og
hafði starfsreynslu sem vélstjóri
á Hamrafelli, stærsta farmskipi
Íslendinga. Nú var það raf-
eindafræði og tölvutækni í Kö-
ben þótt aðeins tvær tölvur
væru aðgengilegar þar þá.
Gunnar sá lengra inn í framtíð-
ina en við hin. Hann starfaði
eftir nám hjá SAS um árabil,
síðan við vélstjórn á skipum og
við að lagfæra og endurstilla
rafeindabúnað í virkjunum. Við
voru heppnir virkjanastjórar að
fá að njóta hans miklu þekk-
ingar í vél- og rafeindafræði.
Hann kynntist yndislegum
kennaranema, Önnu Maríu
Skjöldager í Köben, og þau
urðu þeirrar gleði aðnjótandi að
eignast tvö börn, þau eru Gísli,
fæddur 1972, og Ingibjörg Sif,
sem er fædd 1973, bæði dokt-
orsmenntaðir fræðimenn. Gísli
er nú kennari við Háskóla Ís-
lands en Sif doktor í stærðfræði
við störf í Danmörku. Síðustu ár
tókst Gunnar á við meinvarp
andlegs myrkurs og á þeim tíma
höfðum við lítil samskipti og
nánar skoðað brást ég þá Gunn-
ari vini mínum sem ég harma
mjög mikið. Ég vissi ekki þá og
veit ekki enn hvernig á því stóð.
Samúðarkveðjur til þess góða
fólks sem var honum nánast og
barnabarna hans. Huggun mín
er að drengur góður gaf mér
margar innihaldsríkar samveru-
stundir. Guð blessi minningu
hans.
Erling Garðar Jónasson,
tæknifræðingur.
Meira: mbl.is/minningar
Gunnar Magnús
Jónsson
Elsku amma.
Ég man ennþá
eftir þegar ég kom
til þín og afa á sumr-
in. Ég man þegar ég
var svo spenntur að sjá þig eftir
bílferðina norður að ég skreið út
um gluggann á bílnum til að kom-
ast hjá barnalæsingunni á bílhurð-
inni til að geta faðmað. Ég man
þegar þú sýndir mér allar fallegu
bækurnar þínar, um Goð, menn og
meinvætti og sögurnar um Ara
fróða, og ég sat í stólnum hans afa
las þær þar til þú kallaðir í mig í
Fjóla
Björgvinsdóttir
✝ Fjóla Björg-vinsdóttir
fæddist 15. febrúar
1937. Hún lést 6.
mars 2017.
Fjóla var jarð-
sungin 11. mars
2017.
kaffi. Ég man hvern-
ig þú bannaðir mér
að leggjast á sort í
kökunum, og þurfti
að fá mér smá af öll-
um. Ég man þegar
þú söngst fyrir mig,
þegar þú kenndir
mér Faðir vorið þó
að það hafi nýst mér
lítið. Ferðunum
norður fækkaði eftir
því sem ég varð eldri.
Ég man hvernig þú
vildir að mér gengi vel í skólanum,
og ég varð hálfhræddur að koma
til þín þegar ég flosnaði upp úr
námi. Ég man að ég hugsaði þegar
ég byrjaði aftur þessa önn að ég
þyrfti að standa mig vel, og að
mamma sagði mér hvað þú værir
stolt af mér. Ég man hvernig ég
gat ekki komið til þín vegna vinnu
og verkefna þegar þér fór að
hraka, ég man þegar ég hafði ekki
tíma til að æfa lögin sem við sung-
um í afmælinu þínu nógu vel, og
hvernig þú varðst smá sár að ég
mundi ekki allan textann við Yes-
terday. Ég kom ekki helgina áður
en þú lést út af verkefnum. Ég hélt
að ég gæti alltaf bætt þetta upp
síðar.
Ég man þegar ég skildi allt í
einu að það yrði ekkert næst.
Ég man hvað ég var sár að geta
ekki verið hjá þér þegar þú fórst –
eins þegar afi fór.
Ég man þegar afi fór, og ég sá
hvað þú varst illa haldin þegar þú
sast með mér hjá honum, og ég
ætlaði að reyna að passa upp á þig
og gleðja þig og koma hvert ein-
asta sumar eftir það að hjálpa þér.
Ég man að ég gerði það ekki.
Bless, elsku amma mín, ég man
alltaf hvað ég elska þig.
Hjalti Hilmarsson.
Það var fallegan vetrardag,
núna í febrúar sem við komum
saman í Ólafsfirði til að fagna stór-
afmæli Fjólu frænku. Nokkrum
dögum síðar komum við aftur sam-
an í Ólafsfirði, núna til að kveðja
Fjólu frænku.
Fyrir um fimmtíu árum síðan
fékk ég, þá ungur drengur, að fara
árlega á sumrin til Fjólu frænku
og Jóa frænda en þau voru þá
bændur í Kálfsárkoti, Ólafsfirði.
Þau gleymast aldrei, þessi sex
sumur hjá Fjólu og Jóa og börn-
um þeirra, frændsystkinum mínu í
Kálfsárkoti, Jóhannesi, Önnu Rós
og Hugrúnu. Það var Fjóla
frænka sem sá um að halda aga á
hópnum. Það var hlustað þegar
Fjóla frænka tók til máls, og það
var farið eftir því sem hún sagði,
hún var við stjórn, traust og áreið-
anleg og hafði reglu á hlutunum.
Fjóla sá um heimilið og að allir
fengu nægju sína að borða og ef ég
man rétt þá var hún einnig við
stjórn í fjósinu á mjaltatímum.
Þó samverustundir okkar síð-
astliðin ár og áratugi hafi ekki
verði margar þá voru þær og eru
verðmætar og munu endast.
Jóhannes, Anna Rós og Hug-
rún, takk fyrir að fá að hafa átt
hluta í Fjólu og hlut í hennar
hjarta.
Jón Björgvin Guðnason.
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar,
tengdamóðir, amma og langamma,
EDDA SIGRÚN ÓLAFSDÓTTIR
lögmaður,
Klapparstíg 1, Reykjavík,
sem lést á Hrafnistu í Reykjavík mánu-
daginn 13. mars, verður jarðsungin
föstudaginn 17. mars kl. 13.00 frá Hallgrímskirkju í Reykjavík.
Sérstakar þakkir frá aðstandendum til starfsfólks Hrafnistu fyrir
einstaka umönnun.
Helgi H. Sigurðsson
Sigurður Helgason Rannveig G. Halldórsdóttir
Erla Jónsdóttir
Helgi Hafsteinn Helgason Fjóla Grétarsdóttir
Edda Júlía Helgadóttir
Sigrún Gréta Helgadóttir
og barnabörn