Fréttablaðið - 02.01.2018, Blaðsíða 10

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Kjartan Hreinn
Njálsson
kjartanh@frettabladid.is
„Mennskan“
í samhengi
fjórðu iðn-
byltingarinn-
ar er heppi-
legt leiðarstef.
Samskipti,
sköpun og
gagnrýnin
hugsun eru
eiginleikar
sem vélarnar
munu seint
tileinka sér.
Allt það helsta úr
heimi TÍSKUNNAR
á einum stað
.is
GLAMOUR.IS
Hin svokallaða fjórða iðnbylting var á allra vörum á árinu sem var að líða. Þessi torkennilegi frasi, sem áður var aðallega að finna í vísindaskáldskap og skrifum framtíðarfræðinga, hefur nú rutt sér til rúms í þjóðmálaumræðunni
vítt og breitt um heiminn. Forsætisráðherra minntist á
þessar miklu breytingar í áramótaávarpi sínu: „Gagn-
vart þessari byltingu dugar ekkert minna en þverpólitísk
framtíðarsýn um það hvernig á að takast á við sívaxandi
sjálfvirkni sem mun breyta öllu umhverfi okkar.“
Fyrsta iðnbyltingin snerist um vatn og gufu, önnur
um rafmagn og fjöldaframleiðslu og sú þriðja um upp-
lýsingatækni. Fjórða iðnbyltingin er þegar hafin og
tekur til gífurlegra framfara á tiltölulega stuttum tíma
í gervigreind, líftækni, efnisfræði, tölvunarfræði og
fleiru. Saman munu þessar framfarir umbreyta heim-
sefnahagnum og samfélagi mannanna.
Ekki er hægt að segja annað en að það sé fagnaðar-
efni að heyra forsætisráðherra undirstrika mikilvægi
þess að íslenskt samfélag undirbúi sig fyrir þessar
miklu breytingar. Því þessar breytingar eru ekki nátt-
úruhamfarir eða einhver önnur utanaðkomandi ógn.
Við þurfum ekki að „aðlagast“ þessum breytingum
og taka þar með upp orðræðu félagslegs darwinisma.
Þvert á móti eiga þessar breytingar að grundvallast á
forsjárhyggju þeirra sem fara með löggjafarvaldið, á
árvekni eftirlitsaðila og, vonandi, á beinni aðkomu
almennings að ákvarðanatöku.
Það er ekki órökrétt að óttast þessar framfarir. Inn-
reið gervigreindar mun þurrka út störf og ólíkt því
sem gerðist í fyrri iðnbyltingum færast þessi störf ekki
ofar eða til hliðar í framleiðslukeðjunni. Um leið og
örfá stórfyrirtæki efnast á þessari þróun neyðumst við
til að endurhugsa hvað felst í hugtakinu „vinna“. Því í
þessum breytingum er ein grundvallarsviðsmynd sem
fáir deila um; auður mun safnast á færri hendur sem
aldrei fyrr og gríðarlegur fjöldi fólks mun glata lífs-
viðurværi sínu.
„Þarna þurfum við að standa vaktina fyrir mennsk-
una,“ sagði forsætisráðherra á gamlárskvöld. „Fyrir
fólkið, og tryggja að tæknin verði okkur til góðs [...] Það
er hægt en allt það sem við gerum nú um mundir getur
skipt máli til að tryggja að þessi framtíð verði björt.“
„Mennskan“ í samhengi fjórðu iðnbyltingarinnar
er heppilegt leiðarstef. Samskipti, sköpun og gagn-
rýnin hugsun eru eiginleikar sem vélarnar munu seint
tileinka sér. Þannig má líta á þessar miklu breytingar
sem tækifæri fyrir upphafningu hins mannlega, þar
sem framtíðin er ekki ómennsk dystópía heldur tíma-
bil nýrrar siðvitundar.
Að vissu leyti er ákveðin þversögn fólgin í þessum
hugmyndum. Enda eru það einmitt störf eins og þau
sem við finnum í skólum, öldrunarheimilum og víðar
sem ekki eru launuð í samhengi við mikilvægi þar sem
framtíð hins mannlega er að finna í veröld algrímsins
og gervigreindar.
Mennskan
Vigdís ryksugaði
Í viðtali við breska ríkisútvarpið
BBC segir Vigdís Finnbogadóttir
að hún hafi gert það sem aðeins
konur myndu gera þegar hún
íhugaði að bjóða sig fram til
forseta Íslands. Hún hafi vakað
alla nóttina og ryksugað íbúðina
sína. Vigdís og forsetaferill hennar
eru til upprifjunar hjá BBC í til­
efni þess að 100 ár eru liðin síðan
breskar konur fengu kosningarétt.
Nefnast þættirnir Her Story Made
History. Eru fimm kvenfrumkvöðl­
ar í alþjóðasamfélaginu teknir tali
og er þátturinn um Vigdísi frum­
fluttur á morgun.
Tíu góðir
Guðni Th. Jóhannesson, forseti
Íslands, vitnaði í rithöfunda, prest,
lagahöfunda og rappara í ára­
mótaávarpi sínu. Guðni vitnaði
oftast í rithöfunda, meðal annars í
nóbelsskáldið Halldór Laxness en
einnig í þau Guðmund Brynjólfs­
son, Auði Övu Ólafsdóttur og
Vigdísi Grímsdóttur um að það
eina sem skipti í rauninni virkilegu
máli sé að vera góður við börn.
Þá gekk frétt Jóhanns Bjarna Kol­
beinssonar á RÚV um borðplötur
og dýrari eldhús í endurnýjun
lífdaga. Guðni vitnaði einnig í laga­
höfundana Góða úlfinn og Rúnar
Júlíusson sem og séra Vigfús Bjarna
Albertsson og sjálfan Martin
Luther King um að sönn umhyggja
yrði að lokum allri illsku yfirsterk­
ari. Amen.
benediktboas@frettabladid.is
Góð geðheilsa er undirstaða lífsgæða. Samkvæmt upplýsingum frá landlækni frá því í september 2017 hefur geðheilsu ungs fólks hrakað á undan-
förnum árum. Geðheilbrigðisþjónustu við ungt fólk þarf
því að efla og styrkja sérstaklega, til að stemma stigu við
þeirri þróun. Ég mun leggja ríka áherslu á eflingu geð-
heilbrigðisþjónustu í embætti mínu sem heilbrigðisráð-
herra, með það meginmarkmið að leiðarljósi að tryggja
skuli öllum jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu, óháð
efnahag og búsetu. Sérstök áhersla er lögð á að efla geð-
heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ársins 2018.
Efla þarf geðheilbrigðisþjónustu á heilsugæslu-
stöðvum og sjúkrahúsum, bæði á höfuðborgarsvæðinu
og á landsbyggðinni, og í fjárlögum ársins 2018 eru stigin
skref í átt að þeirri eflingu. Fjárveiting til sjúkrahús-
þjónustu hækkar um 200 milljónir króna samkvæmt
fjárlögum ársins 2018. Því framlagi er ætlað að efla geð-
heilbrigðisþjónustu innan Landspítala sérstaklega svo
mögulegt sé að bjóða upp á góða geðheilbrigðisþjónustu
á deildum spítalans. Barna- og unglingageðdeild Land-
spítalans fær 45 milljóna viðbótarframlag, sem er ætlað
til þess að stytta biðtíma eftir þjónustu á deildum BUGL,
sem er verkefni sem sérstaklega brýnt er að ráðast í.
Gagnsemi sálfræðiþjónustu er gríðarmikil. Aukið
aðgengi almennings að sálfræðiþjónustu er mikil-
vægur liður í góðri geðheilbrigðisþjónustu og auka þarf
fjárframlög til þessa málaflokks. Samkvæmt fjárlögum
fyrir árið 2018 rennur 60 milljóna króna framlag til
heilsugæslunnar, sem er sérstaklega ætlað til að fjölga
sálfræðingum og þverfaglegum geðheilsuteymum innan
heilsugæslunnar og auka aðgengi fólks að hugrænni
atferlismeðferð.
Ég mun einnig leggja ríka áherslu á að geðheilbrigðis-
áætlun til ársins 2020 verði hrint í framkvæmd og hún
fjármögnuð til fulls. Einnig mun ég leggja áherslu á að
heilbrigðisráðuneytið styðji eins og kostur er við frjáls
félagasamtök sem starfa á sviði geðheilbrigðisþjónustu,
enda gegna frjáls félagasamtök lykilhlutverki á ýmsum
sviðum heilbrigðisþjónustu.
Eflum
geðheilbrigðisþjónustuna
Ég mun leggja
ríka áherslu á
eflingu
geðheil-
brigðisþjón-
ustu.
Svandís
Svavarsdóttir
heilbrigðis­
ráðherra
2 . j a n ú a r 2 0 1 8 Þ r I Ð j U D a G U r10 s k o Ð U n ∙ F r É T T a B L a Ð I Ð
SKOÐUN
0
2
-0
1
-2
0
1
8

0
4
:5
0
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
A
0
-1
8
2
0
1
E
A
0
-1
6
E
4
1
E
A
0
-1
5
A
8
1
E
A
0
-1
4
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
0
s
_
1
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K