Morgunblaðið - 12.08.2017, Qupperneq 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2017
Fiskidagurinn á Dalvík Gunnar Reimarsson, Geir Jón Þórisson, Ásgeir Páll Matthíasson, Auður Helgadóttir og Arna Hafsteinsdóttir gáfu gestum súpu í gærkvöldi og skemmtu sér vel.
Atli Rúnar Halldórsson
Mér er það minn-
isstætt að sá merki
maður Kristleifur Þor-
steinsson í Húsafelli
sagði í viðtali haustið
1981 að margir, ekki
síst bændur, „gera sér
ekki ljóst hve ferða-
málin gætu orðið ótrú-
lega mikill þáttur í af-
komu bænda og
landsmanna allra, ef
rétt er á málum haldið.“ Hann hafði
þá ferðast markvisst um landið til
þess að hitta bændur og ræða þessi
mál. Um þetta leyti var efnt til sam-
taka meðal bænda um faglega
áherslu í ferðamálum og hægt og
bítandi þróaðist ferðaþjónusta
bænda í blómlega nýsköpun.
Sagan geymir samofinn arf ferða-
þjónustu og landbúnaðar. Löngu áð-
ur en orðið ferðaþjónusta varð okk-
ur tamt var móttaka
gesta ríkur þáttur í líf-
inu til sveita. Greiða-
sala við vegamót og
brúarsporða varð einn
fyrsti vísirinn að al-
mennri ferðaþjónustu í
sveitum. Tengslin milli
ferðaþjónustu og land-
búnaðar eru því byggð
á langri sögu. Ullin,
lambið, hesturinn og
sveitabærinn verða að
mikilvægum tákn-
myndum í ferðaþjón-
ustu á sokkabandsárum. Í þessum
mánuði stendur Heimsmeistaramót
íslenska hestsins og eru keppn-
ishestar frá 16 löndum. Engum
blöðum er um það að fletta að ófáir
ferðamenn hafa komið til landsins
vegna mynda og umfjöllunar um ís-
lenska hestinn.
Rétt á haldið
Greiðasala í sveitum hefur þróast
í einn helsta sprota íslenskrar ferða-
þjónustu. Á nærri 200 stöðum um
allt land hafa þróast ferðaþjónustu-
fyrirtæki á bújörðum. Flest hafa
þau dafnað með hægum og örugg-
um vexti og náð að falla inn í það
menningarlandslag sem fyrir er og
mikilvægt er að hafa í huga við alla
uppbyggingu. Búgreinin ferðaþjón-
usta í sinni fjölbreytilegu mynd er
sú grein sem helst hefur komið í
stað fækkunar búa í heðfbundnum
landbúnaði. Þannig má segja að
Kristleifi heitnum hafi orðið að ósk
sinni.
Umfram allar aðrar atvinnugrein-
ar er ferðaþjónustan að breyta
sveitum landsins nú um stundir. Það
er ævintýri líkast að fylgjast með
því hvernig mörg byggðarlög og
sveitir eru á nýjan leik að vaxa og
dafna. Nýtt uppbyggingarskeið er
hafið og þar leikur ferðaþjónustan
lykilhlutverk. Það er styrkleiki
ferðaþjónustu bænda að byggt er á
traustum grunni. Tækifærin felast í
þeim arfi sem sveitin og landbún-
aðurinn geyma. Fólkið í byggðunum
sem hefur þekkingu á landslagi,
þjóð- og staðháttum og kann að
vinna úr arfleifðinni gerir landið eft-
irsóknarvert að ferðast um. Áhrifa-
maður í íslenskri ferðaþjónustu
ávarpaði búnaðarþing fyrir um 20
árum og sagði að ef ekki væri fyrir
landbúnað hefði Ísland lítið fram að
færa sem ferðamannaland.
Ekki sundur slitið
Stórbrotið landslag er að sjálf-
sögðu mikilfenglegt en oft leynast
einnig tækifæri í hinu smáa. Í lönd-
um verksmiðjubúskapar er ekki
lengur sjálfgefið að sjá skepnur
ganga frjálsar um haga. Það er
sannarlega upplifun að sjá kúahóp í
haga þótt okkur bændum þyki það
ekki merkilegt. Sjá alla lita-
fjölbreytnina sem íslenski kúastofn-
inn hefur að geyma. Þetta eru mikil
verðmæti og vekja spurn í augum
ferðamanna sem eiga þessu ekki að
venjast.
Landbúnaður og ferðaþjónusta
vinna saman að því að gera dvöl
ferðamannsins innihaldsríka og
þjónustuna verðmæta þannig að
landið okkar haldi áfram að verða
ferðamanninum ógleymanlegt æv-
intýr. Þar eru margir snertifletir og
sameiginleg viðfangsefni. Það eru
því hagsmunir landbúnaðarins að
ferðaþjónustan fái að dafna á eðli-
legum og fyrirsjáanlegum for-
sendum og hagsmunir ferðaþjónust-
unnar að íslenskur landbúnaður og
athafnalíf um allt land geti fengið
forsendur til vaxtar. Vel má færa
rök fyrir því að hagsmunir beggja
greina verði ekki sundur slitnir.
Breytingin er ævintýri líkast
Eftir Harald
Benediktsson »Umfram allar aðrar
atvinnugreinar er
ferðaþjónustan að
breyta sveitum landsins
nú um stundir. Það er
ævintýri líkast að fylgj-
ast með því hvernig
mörg byggðarlög og
sveitir eru á nýjan leik
að vaxa og dafna.Haraldur Benediktsson
Höfundur er alþingismaður.
Nú þegar halla tek-
ur á Lúthers-árið
mikla 2017, er rétt að
benda áhugasömum
lesendum um kristna
menningu á bók séra
Gunnars Kristjáns-
sonar, fyrrv. prófasts á
Reynivöllum í Kjós.
Árið 2017 miðast við
atburði ársins 1517,
þegar Marteinn Lúth-
er negldi 95 greinar
sínar á dyr Hallarkirkjunnar í Wit-
tenberg og hratt af stað atburðarás,
sem á vissan hátt markaði endalok
miðalda og upphaf nýaldar.
Bók séra Gunnars, Marteinn
Lúther. Svipmyndir úr
siðbótarsögu, sem kom
út hjá Hinu íslenska
bókmenntafélagi 2014,
er viðamesta verk sem
birst hefur á íslensku
um siðbótarmanninn.
Höfundur einblínir
ekki aðeins á ævisögu
Lúthers, heldur gerir
hann því pólitíska og
menningarlega sam-
hengi, sem hann er
sprottinn upp úr, góð
skil. Séra Gunnar gerir
og grein fyrir áhrifum
Lúthers á siðbreytt kristnihald og
mótun þeirrar menningar, sem þró-
aðist á þeim svæðum, sem siðbót
hans og samherja hans festi rætur.
Að sjálfsögðu ræðir höfundur áhrif
Lúthers á pólitíska þróun Þýska-
lands, áhrif hans á kirkjuskipan og
stjórnskipan hinna siðbreyttu kon-
ungs- og furstadæma. Sú tæknibylt-
ing, sem prentlistin var, gerði Mar-
tein Lúther að „poppstjörnu“ sinna
tíma og kom í veg fyrir að þaggað
væri niður í honum
Persónuleiki Marteins Lúthers
var „á mörgum hæðum“, ef svo má
að orði kveða. Hann var guðfræð-
ingur og prestur, textarýnir, rithöf-
undur, snjall og skapandi þýðandi,
enda talinn hafa lagt grundvöllinn að
þýsku ritmáli með biblíuþýðingum
sínum. Þá var hann skáld og söng-
maður og hafði einnig mótandi áhrif
á myndlist sinnar samtíðar. Og ekki
má gleyma heimilsföðurnum Lúth-
er. Hann hóf hjónabandið til vegs og
virðingar. Hann giftist nunnunni
Katrínu af Bora og þau hjónin gáfu
heimilislífinu og barnauppeldinu
aukið vægi og virðingu. Katrín var
hinn mikli máttarstólpi í lífi siðbót-
armannsins. Kjarni og nýjungin í
guðfræði Lúthers er kenning hans
um hinn „almenna prestdóm“, þar
sem hver og einn er með lífi sínu og
breytni kallaður til prestdóms.
Öllu þessu gerir sér Gunnar skil af
mikilli þekkingu og alúð. Hann hefur
siðbótarmanninn ekki á stall og
dregur ekki fjöður yfir galla hans og
krankleika, sem hrjáðu hann á síðari
hluta ævinnar. Í þessum texta liggur
geysimikil vinna. Bókina prýðir mik-
ill fjöldi sjaldgæfra mynda, en
ómæld vinna liggur í að smala sam-
an slíku myndaefni. Þessa vinnu ber
að þakka séra Gunnari. Þess bera að
geta að eiginkona hans, Anna M.
Höskuldsdóttir, aðstoðaði mann sinn
á ýmsan hátt við þetta viðamikla
verk.
Það er því mikill fengur að þessari
bók og ástæða til þess að hvetja alla
þá, sem láta sig kirkju- og menning-
arsögu nokkru skipta að lesa hana.
Bókmenntaverk, kirkjutónlist og
myndlist, sem spruttu upp í Þýska-
landi eftir daga Lúthers, er kennd
við barokk. Með Hallgrími Péturs-
syni eignuðust Íslendingar sinn bar-
okkmeistara. Hins vegar urðu þeir –
vegna krappra kjara – að bíða fram
á 20. öld til þess að geta flutt og hlýtt
á verk barokkmeistaranna Bachs og
Händels.
Svipmyndir úr siðbótarsögu
Eftir Vilborgu Auði
Ísleifsdóttur » Sú tæknibylting,
sem prentlistin var,
gerði Martein Lúther að
„poppstjörnu“ sinna
tíma og kom í veg fyrir
að þaggað væri niður í
honum.
Vilborg Auður
Ísleifsdóttur
Höfundur er sagnfræðingur.