Fréttablaðið - 26.01.2018, Blaðsíða 11

Þórlindur
Kjartansson
Í dag
S k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 11F Ö S T u d a g u R 2 6 . j a n ú a R 2 0 1 8
Fyrir skömmu var mér sögð smellin saga af kostulegum afglöpum nokkurra íslenskra emb-ættismanna. Sagan væri virkilega fyndin ef hún
væri ekki sönn—eða kannski væri
hún einmitt ekkert fyndin nema af
því að hún er sönn. Annars væri hún
of fjarstæðukennd til þess að hægt
væri að hlæja að henni.
Það eina sem gæti spillt fyrir
skemmtigildinu er að í hana bland-
ast fórnarlamb, sem reyndar er
ekki embættismaður heldur ósköp
venjulegur almennur borgari.
Þess vegna er lesendum ráðlagt
að láta það smáatriði ekki trufla
sig að raunveruleg manneskja sé
fórnarlamb í málinu öllu. Það er
miklu skemmtilegra að láta eins
og fórnarlambið skipti alls engu
máli, sé í raun ekki beinlínis mann-
eskja, heldur eins konar leikmunur
í ærslakenndum farsa um furðu-
lega embættismenn. Eins og Sverrir
Kristjánsson orðaði það forðum
þá hafa íslenskir sagnamenn „ekki
ætlað öðrum rúm á spjöldum sög-
unnar en mönnum mikilla emb-
ætta eða mikilla örlaga,“ og með þá
huggulegu venju í heiðri er langbest
að vera ekki að gera of mikið úr hlut
þeirra einstaklinga sem málin raun-
verulega snúast um.
Handleggsbrot
Maður handleggsbrotnar og fer
á sjúkrahús. Læknirinn í bænum
skoðar hann og segir: „Þú ert ekkert
handleggsbrotinn.“ Maður fer af
sjúkrahúsi. Höndin neitar að hlýða
lækninum, bólgnar upp og blánar
út í svart.
Maðurinn með höndina fer til
annars læknis, nú í borginni. „Þú ert
handleggsbrotinn,“ segir læknirinn í
borginni og læknar hann með gifsi.
Höndin læknast og maðurinn með
höndina í gifsinu fer til læknisins í
bænum og biður hann um að fjar-
lægja fyrir sig gifsið.
„Ég sagði þér að þú værir ekkert
handleggsbrotinn og ég tek ekki
gifsið,“ segir læknirinn í bænum
þá. „En læknirinn í borginni sagði
að ég væri handleggsbrotinn,“ segir
maðurinn með höndina í gifsinu.
„Læknirinn í borginni veit ekkert
um beinbrot og er fyllibytta,“ segir
læknirinn í bænum.
Maðurinn með höndina í gifs-
inu fer til læknisins í borginni. „Af
hverju er ekki búið að taka af þér
gifsið?“ spyr læknirinn í borginni.
Maðurinn með höndina svarar því
skömmustulegur að læknirinn í
bænum hafi ekki viljað taka það.
„Af hverju ekki?“ spyr læknirinn
í borginni. „Af því að læknirinn í
bænum segir að þú sért fyllibytta
og vitir ekkert um beinbrot,“ segir
maðurinn með höndina í gifsinu.
Læknirinn í borginni reiðist mjög
og hermir upp á lækninn í bænum
þessi ummæli. Læknirinn í bænum
maldar í móinn. Læknirinn í borg-
inni kærir lækninn í bænum til siða-
nefndar lækna.
Gruflað í læknaskýrslum
Nú eru góð ráð dýr fyrir lækninn
í bænum. Þar sem hann undirbýr
málsvörn sína gruflar hann í raf-
rænum sjúkraskýrslum og finnur í
þeim upplýsingar um manninn með
höndina. „Aha!“ hugsar læknirinn í
bænum þegar hann kemst á snoðir
um þetta og hitt sem gæti dregið
úr trúverðugleika vitnisins. Hann
sendir svo þær upplýsingar til siða-
nefndarinnar. Siðanefndin er ekki
tilbúin að taka allan vitnisburð
mannsins með höndina gildan, en
finnur að því að læknirinn í bænum
hafi notað trúnaðarupplýsingar úr
sjúkraskýrslum til þess að grafa
undan vitninu. Læknarnir skrifa
úrskurð og birta hann í blaðinu
sínu, og þar á meðal ýmsar upplýs-
ingar úr sjúkraskýrslum mannsins
með höndina, til þess að undirstrika
að það hafi alls ekki mátt nota þær
gegn honum. Nú var maðurinn með
höndina kominn í blöðin og sjúkra-
sagan hans líka.
Læknaskýrslur birtar
Þetta líst manninum með höndina
ekki vel á. Læknirinn í bænum
braut á honum með því að misnota
sjúkraskýrslur og siðanefndin braut
á honum með því að birta þær upp-
lýsingar opinberlega. Maðurinn
með höndina höfðar mál gegn siða-
nefndinni fyrir birtinguna.
Og viti menn. Dómaranum fannst
ekki sanngjarnt að maðurinn með
höndina hafi þurft að sæta þessari
meðferð, hann vinnur málið og fær
greiddar miskabætur upp á 300
þúsund krónur.
„Til hamingju með það,“ segir
dómarinn og skammar siðanefnd-
ina fyrir að birta opinberlega við-
kvæmu upplýsingarnar um mann-
inn með höndina. Í dómnum sem er
birtur opinberlega á netinu skrifar
dómarinn svo allar viðkvæmu upp-
lýsingarnar aftur til þess að undir-
strika að það hafi alls ekki mátt
birta þær opinberlega.
Sagan heldur áfram og Persónu-
vernd ávítar dómstóla fyrir kæru-
leysið. Alls staðar komast yfirvöld
að því að embættismenn hafi í stöð-
ugri viðleitni sinni til þess að bæta
manninum með höndina tjónið
lítið annað gert heldur en að magna
hörmungarnar upp af eintómum
klaufaskap og fyrirhyggjuleysi.
Viðvarandi virðingarleysi
Saga mannsins með höndina sýnir
ekki aðeins þær hættur og brota-
lamir sem verið geta á meðferð per-
sónuupplýsinga. Hún sýnir líka að
á öllum stigum málsins er mann-
helgi hans lítils virt. Ef læknirinn í
bænum hefði borið virðingu fyrir
manninum þá hefði hann aldrei
misnotað aðstöðu sína með upp-
flettingu í sjúkrasögu, ef læknarnir
í siðanefndinni hefðu borið virð-
ingu fyrir honum þá hefðu þeir
ekki álpast til þess að birta sömu
upplýsingar í Læknablaðinu; og ef
dómstólar hefðu í eitt augnablik
litið á fórnarlamb sögunnar sem
jafningja þá hefði þeim aldrei orðið
á sú skyssa að endurprenta hinar
meiðandi upplýsingar í dómum
sínum, og þeir hefðu líklega metið
miska hans að minnsta kosti til
meira en sem svarar verðmæti
sæmilegrar fartölvu.
Maðurinn
með höndina
Saga mannsins með höndina
sýnir ekki aðeins þær hættur
og brotalamir sem verið
geta á meðferð persónuupp-
lýsinga. Hún sýnir líka að
á öllum stigum málsins er
mannhelgi hans lítils virt.
Hvernig viljum við hafa Reykja-vík í framtíðinni? Ef ég fengi því ráðið væri Reykjavík
spennandi borg með nægu rými fyrir
fjölskyldur en jafnframt eftirsóttur
ferðamannastaður. Borg sem væri
fyrsti búsetukostur ungs fólks, borg
sem stæðist samanburð við aðrar
borgir í Evrópu hvað varðar menntun
og atvinnutækifæri. Reykjavík besta
sveitarfélagið til að búa í á Íslandi.
Hvernig komumst við á þennan stað?
Hvað getur Reykjavík gert?
Hvað á Reykjavík að verða?
Í fyrsta lagi þarf skólakerfið, allt
frá leikskóla, að búa nemendur
undir framtíð sem tekur örum
breytingum. Skapandi hugsun fái
að þroskast og nemendur séu færir
um að taka að sér krefjandi verkefni
einir eða í hóp. Í öðru lagi þarf að
tryggja nægt framboð á húsnæði
og lóðum svo ungt fólk geti eignast
sitt eigið húsnæði í öllum hlutum
borgarinnar, bæði í Austur- og
Vesturborginni. Í þriðja lagi þarf að
tryggja góðar samgöngur bæði fyrir
fjölskyldubíla og strætisvagna. Það
verður aðeins gert með því að hafa
gatnakerfi sem stenst kröfur um
öryggi og skilvirkni. Reykjavík á að
vera í fararbroddi í að nýta tækni
í samgöngum líkt og gerðist í fjar-
skiptum. Borgin á að auðvelda eldri
borgurum að búa í eigin húsnæði
með lægri álögum og virkja þá sem
eldri eru til áframhaldandi þátttöku
í samfélaginu. Ein stærsta áskorun
framtíðarinnar er fólgin í hækk-
andi aldri þjóðarinnar en jafnframt
er það eitt stærsta tækifæri okkar
að virkja fólk á efri árum. Loks sé ég
fyrir mér að stjórnkerfi borgarinnar
verði skilvirkt með stuttum boðleið-
um og lágum kostnaði. Þannig borg
vil ég búa til og breyta áherslum til
móts við nýja framtíð.
Framtíðarborgin Reykjavík
Eyþór Arnalds
frambjóðandi
í leiðtogakjöri
Sjálfstæðis-
flokksins
í borginni
2
6
-0
1
-2
0
1
8
0
4
:2
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
8
K
_
N
Y
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
D
5
-F
9
0
8
1
E
D
5
-F
7
C
C
1
E
D
5
-F
6
9
0
1
E
D
5
-F
5
5
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
4
8
s
_
2
5
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K