Feykir - 18.02.2016, Blaðsíða 8

8 07/2016
Mannlíf og náttúra
Grænlands með augum
Rannveigar Líndal
Áhugaverð skjöl og handrit varðveitt í Héraðsskjalasafni
Vestur-Húnavatnssýslu á Hvammstanga
Á Héraðsskjalasafni Vestur-
Húnavatnssýslu eru varðveitt
mörg áhugaverð skjöl og
handrit, m.a. bréfasafn
Rannveigar Hansdóttur Líndal
(1883-1955) og ýmsar
dagbækur úr hennar fórum.
Rannveig lifði fremur
óhefðbundnu lífi. Árið 1921
fékk Rannveig óvænt boð um
að fara til Grænlands til þess
að kenna heimamönnum
„íslenska ullarvinnu.“ Í
dagbókum hennar má finna
lýsingar á því helsta sem fyrir
augu bar í mannlífi og náttúru
Grænlands, og um leið á
samskiptum nýlenduherra og
innfæddra og því hugarfari
sem í þeim speglast.
Sólveig Hulda Benjamínsdóttir
forstöðumaður safna í Húna-
þingi vestra segir vonir standa til
að opna sýningu um Rann-
veigu og Grænlandsdvöl henn-
ar. Jafnframt er fyrirhuguð
rannsókn og útgáfa á dagbók-
inni sjálfri þegar fram líða
stundir.
„Á bryggjunum úði
og grúði af fólki, stúlkum
í alla vega litum fötum“
Rannveig er fædd og uppalin í
Blönduhlíð í Skagafirði. Rúm-
lega tvítug var hún farin að starfa
við barnakennslu og tók
kennslupróf árið 1909. Komin á
fertugsaldur söðlaði hún um og
gekk í lýðháskóla í Voss í
Hörðalandi í Vestur-Noregi þar
sem hún lærði m.a. garðyrkju og
sérhæfði sig í handavinnu-
kennslu.
Grænlendingar hófu tilraun-
ir við að endurvekja sauðfjár-
búskap þar í landi í byrjun 20.
aldar og nutu til þess stuðnings
nýlendustjórnar Dana. Árið
1915 voru 170 kindur fluttar frá
Íslandi til Grænlands af Linde-
mann Walsøe, athafnamanni
sem gegndi forstjórastöðu fyrir
sauðfjárræktunarstöð á vegum
danskra stjórnvalda. Hann hafði
ásamt landstjóra Grænlands
farið þess á leit að við Búnaðar-
félag Íslands að útvega kennara
til að kenna Grænlendingum
hefðbundna úrvinnslu á afurð-
um íslensks sauðfés. Sigurður
Sigurðsson forseti Búnaðar-
félagsins fór þess á leit við
Rannveigu að hún tæki að sér
þetta starf er þau hittust fyrir
tilviljun er hún var í heimsókn í
Reykjavík. Svo fór að Rannveig
fór utan haustið 1921 og bjó og
starfaði í Julianehaab (Qaqortoq)
í Grænlandi um tveggja ára
tímabil. Þar starfaði hún við að
kenna úrvinnslu á sauðfjár-
afurðum. Þar að auki tók hún
virkan þátt í félagslífi bæjarins.
Feykir hefur fengið góðfús-
legt leyfi skjalasafnsins til að
birta dagbókarfærslur Rannveig-
ar en hún lagði af stað frá
Lækjarmóti til Grænlands 25.
ágúst 1921.
21. október 1921
Eftir langa siglingu yfir nóttina
inn eftir mjóum firði komum
við um sólaruppkomu inn í
Júlíanehoobsfjord. Strendurnar
auðar og graslausar ekkert annað
en steinn og berar klappirnar
að sjá. Það hefir aðeins sjóað
lítið eitt og veður hið indælasta,
glaðasólskin og hlýtt mót sólu. Ég
svaf vel út og þegar ég kom upp
á dekkið var grænlenski lóðsinn
að koma um borð, það var fyrsti
Grænlendingurinn sem ég sá.
Mér datt í hug Kínverjinn sem var
UMFJÖLLUN
Berglind Þorsteinsdóttir
Rannveig lengst til hægri. MYND: HVH
Gamli barnaskólinn
á Sauðárkróki til sölu
www.skagafjordur.is
Sveitarfélagið Skagafjörður leitar eftir kaupendum að „gamla barnaskólahúsinu“
við Freyjugötu á Sauðárkróki. Húsið, sem byggt er árið 1946, er um 910 fermetrar
að stærð að meðtöldum leikfimisal sem er um 150 fermetrar að grunnfleti. Lóðin
sem húsið stendur á er um 4.500 fermetrar.
Skilyrði er að kauptilboði fylgi greinargerð um fyrirhugaða framtíðarnotkun kaupanda ásamt tímasettri
framkvæmda- og fjárhagsáætlun.
Sveitarfélagið mun setja sem skilyrði í kaupsamningi að vinnu við frágang húss að utan s.s. við þak,
veggjaklæðningu, glugga, gler, útihurðir og lóð verði lokið innan tveggja ára frá undirritun kaupsamnings.
Afsal verður gefið út eftir að fullnaðarfrágangi lóðar og hússins að utan er lokið.
Sveitarfélagið áskilur sér rétt til að taka hvaða tilboði sem er eða hafna öllum.
Frestur til að skila inn tilboðum er til 31. mars 2016
Nánari upplýsingar gefa:
Ingvar Páll Ingvarsson ipi@skagafjordur.is
Jón Örn Berndsen jobygg@skagafjordur.is
Skriflegum tilboðum skal skilað á skrifstofu Sveitarfélagsins Skagafjarðar
Skagfirðingabraut 17–21, 550 Sauðárkróki.
Ásta Pálmadóttir, sveitarstjóri
N
Ý
PR
EN
T
eh
f
með Íslandi á leið til Danmerkur.
Svo komu fleiri Grænlendingar á
bátum sínum allir líkir hver öðrum.
Formaður nýlendurnar kom og
heilsaði okkur öllum farþegunum.
Ég hitti Norðmanninn að máli, sem
var með skipinu. Hann hafði verið
lasinn nærri alla leiðina og kom nú
í fyrsta skipti upp á dekkið. Hann
verður ekki í Júlíanehoobsfjord
en vinnur við blýantsnámu lengra
suður frá og fer þangað með
mótorbát. Hvalsöen kemur um
borð og heilsar okkur, við fáum að
vita að við verðum að búa hér um
borð nokkra daga vegna þess að
hús Hvals. er ótilbúið enn þá og
við verðum líklega fyrst um sinn
að búa annarsstaðar. Ég fer ekki
í land. Sit lengi við að fullgera
tvær myndir, sem ég byrjaði að
teikna í gær. Kona læknisins og
hjúkrunarkona staðarins komu
um borð, annað kvenfólk ekki, en
uppi á bryggjunum úði og grúði
af fólki, stúlkum í alla vega litum
fötum, mest bar á rauða litnum. Allt
þetta fólk er miklu minna er það
skandinavíska, svona að sjá yfirleitt.
22. október 1921
Ekki eins bjart veður, þokuloft,
snjóalegt útlit um morguninn þó
kyrrt á sjóinn. Fyrir hádegi komu
sjómenn með veiði sína og seldu
skipsmönnum. Það var þorskur og
fugl, alveg eins og Drangeyjarfugl
heima. Sjómenn komu í kajökum
sínum, glaðlegir í bragði. Þeir
höfðu skinnbelti, eins og umgjörð í
kring um sætið. Seinnipart dagsins
rauk upp með storm og hríðaveður.
Ég fór ekki heldur í land, en sat og
teiknaði nærri allan daginn.

29. október 1921 - laugardagur
Þokuloft og hlýtt. Ég kom í fyrsta
sinni inn í grænlenskt hús. Ég
fór með frk. Nilsen. Þar var mjög
þrifalegt og fínt inni. Dóttirin í
húsinu fer til Danmerkur með
„Hans Egedi“ til frú Hvalsöen.
Foreldrar hennar eru að hjálpa
henni að pakka niður. Við fengum
indælasta kaffi, rétt eins og það
væri heima á Íslandi. Bara að
maður skildi þetta dæmalausa
mál.
30. október 1921 - sunnudagur
Klukkan sjö um morguninn fór
„Hans Egedi“ á leið norður um
Vestur strönd. Ég vakti lengi
frameftir og nennti ekki á fætur til
að fylgja frk. Nilsen um borð. Ég
hafði og kvatt skipshöfnina daginn
áður, og verið lengi um borð. Öll
flögg staðarins voru uppi, og íbúar
þorpsins hópuðust niður bryggjuna
til að kveðja skipið og veifa og
hrópa húrra er skipið lyfti akkerum
og lagði af stað. Það er yfirleitt
hátíð þá sjaldan stór skip koma
og fara héðan. Sem skiljanlegt er.
Ég fór seint á fætur og eftir að ég
hafði verið uppi hjá Hvals. tók mér
göngutúr inn að Vatninu og þaðan
yfir hæðina og niður að firðinum
hinu megin. Það var heiðríkt loft og
glaðasólskin, ég gleymdi að taka
teiknibókina mína með mér, en
annars hefði ég vel getað teiknað,
það var hiti í móti sól.