Morgunblaðið - 02.01.2018, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. JANÚAR 2018
HVAÐ HENTAR
ÞÍNU STARFSFÓLKI?
Hjá okkur færðu ljúffengan mat
úr fyrsta flokks hráefni.
• Fjölbreytta rétti úr fiski, kjöti og grænmeti.
• llmandi og nýbökuð brauð, rík af korni og fræjum.
• Gómsætar súpur, lagaðar með hollustu að leiðarljósi.
• Brakandi fersk salöt og ávexti.
• Við komum til móts við ykkar óskir
kryddogkaviar.is
kryddogkaviar@kryddogkaviar.is
Sími 515 0702 og 515 0701
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
Árið sem var að líða er stærsta bíla-
söluár frá upphafi. 26.226 ökutæki
voru nýskráð á árinu 2017 en fyrra
met var frá árinu 2007 þegar fjöldi ný-
skráðra ökutækja var 25.715.
Langstærsti hluti nýskráðra bif-
reiða voru fólksbílar, eða 21.287, og
nam söluaukningin í þeim flokki 15%
á milli áranna 2016 og 2017.
Miklar breytingar hafa orðið á sölu
bifreiða eftir orkugjöfum. Sala á svo-
kölluðum tengiltvinnbifreiðum, eða
Plugin-hybrid, hefur tífaldast á að-
eins tveimur árum, úr 139 seldum bíl-
um árið 2015 upp í 1.390 árið 2017.
Sala á hreinum rafbílum jókst um
86% milli ára 2016 og 2017 og sala á
Hybrid-bifreiðum jókst um 51% milli
ára.
Athygli vekur að sala á metanbílum
dróst saman um 11 prósent milli ára
en Jón Trausti Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Öskju og formaður Bíl-
greinasambandsins, segir skýringuna
á því liggja í aukinni áherslu bílafram-
leiðendanna á Hybrid- og rafmagns-
bíla. „Sú tækni virðist ætla að verða
ofan á hjá bílaframleiðendum og
framboðið er orðið mun meira af slík-
um bílum en metan“ segir Jón
Trausti.
Dísil- og bensínbílar vinsælastir
Sala á dísil- eða bensínbílum jókst
sömuleiðis, eða um átta til níu prósent
á milli ára. „Þessir bílar eru stærsti
hluti markaðarins, eða um 85 prósent,
og þessir bílar menga miklu minna en
þeir gerðu fyrir einhverjum árum síð-
an,“ segir Jón Trausti.
„Eyðsla bensín- og dísilbíla hefur
meira en helmingast á áratug. Nýj-
ustu bílarnir eru miklu hreinni en þeir
voru áður og alveg ósamanburðar-
hæfir við gömlu bílana,“ segir Jón
Trausti.
Jón Trausti segir markaðinn hafa
náð ákveðnu hámarki, og gerir hann
þess vegna ekki ráð fyrir mikilli sölu-
aukningu á komandi ári.
Samdráttur hjá bílaleigum
„Bílaleigumarkaðurinn hefur vaxið
hratt undanfarin ár, við horfum á
breytt umhverfi þar vegna breytinga
á vörugjöldum um þessi áramót, en
breytingar á ívilnunum munu hugs-
anlega draga úr endurnýjun bíla-
leigubíla,“ segir Jón Trausti. „En það
er enn gríðarlega mikið af gömlum
bílum í umferð, sem voru keyptir á ár-
unum 2005, 2006 og 2007,“ segir Jón
Trausti en á þessu þriggja ára tíma-
bili voru nýskráðir bílar 75.700 tals-
ins.
2017 er stærsta árið
í bílasölu frá upphafi
 Mest söluaukning í öðrum orkugjöfum en dísil og bensín
Seldir fólksbílar 2015-1017
Eldsneytisgjafi 2015 2016 2017 Aukning 2016-17
Bensín 6.476 8.395 9.188 9%
Dísel 6.673 8.221 8.869 8%
Plug in hybrid 139 566 1.391 146%
Bensín/rafmagn 259 696 1.050 51%
Rafmagn 268 227 415 83%
Bensín/metan 211 339 301 -11%
Metan 7 18 16 -11%
Annað 0 37 57 54%
Alls 14.033 18.499 21.287 15%
Morgunblaðið/Kristinn
Kaup Bílar landsmanna hafa yngst.
Kominn tími á hluta flotans
„Það er kominn tími á endurnýjun
á stórum hluta þessara bíla sem eru
dýrir í rekstri og bjóða ekki upp á
sama öryggisbúnað og er í bílum
dagsins í dag,“ segir Jón Trausti.
„Stjórnvöld hafa nýlega hækkað
gjöld á eldsneyti og við hjá Bílgreina-
sambandinu teljum það snjalla mót-
vægisaðgerð til að flýta fyrir endur-
nýjun flotans að hækka
endurgreiðslu fyrir förgun á eldri bíl-
um,“ segir Jón Trausti. „Hækkun
eldsneytisverðs leggst helst á þá sem
eiga elstu bílana,“ bætir Jón Trausti
við.
Vilja hærri endurgreiðslur
Bílgreinasambandið telur að hækk-
un endurgreiðslunnar úr 20 þúsund
krónum upp í 100 þúsund krónur á
hverja bifreið yrði hagkvæm aðgerð
fyrir ríkissjóð þar sem greiðslan yrði
nýtt til kaupa á nýrri bifreið sem skil-
aði sér aftur í formi vörugjalda og
virðisaukaskatts.
„Þetta myndi flýta fyrir okkur Ís-
lendingum að ná markmiði Parísar-
sáttmálans og draga úr útblæstri og
auka um leið verulega á öryggi ís-
lenska bílaflotans,“ segir Jón Trausti.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Skyggni frá húsi Veðurstofu Íslands
við Bústaðaveg í Reykjavík mældist
frá miðnætti fram til klukkan tvö á
nýársnótt aðeins um 700 metrar. Því
ræður að reykur frá flugeldum og
áramótabrennum
barst yfir og
byrgði fólki sýn.
Ekki bætti úr
skák að áttleysa
var og varla
hreyfði vind svo
mökkurinn stóð
nánast kyrr í loft-
inu. Þegar líða fór
á nóttina brotnaði
þetta meng-
unarmystur upp
en fram eftir degi í gær lá meng-
unarský yfir borginni. Úr efri byggð-
um Reykjavíkur að sjá, þegar litið var
úr Grafarholti til Esjunnar, var blá-
gul slikja í loftinu, mengunarhlaðið
mistur. Þetta ætti þó að hreinsast út í
dag í austan hvassviðri, með stormi
syðst á landinu og hlýindum syðra.
Svifryksmengun vegna flugelda-
reyks var einnig mjög mikil, Heilsu-
verndarmörk fyrir svifryk eru 50
míkrógrömm á rúmmetra en á gaml-
árskvöld fóru gildin upp í allt að 4.500
míkrógrömm á rúmmetra, við Dal-
smára í Kópavogi. Á fyrstu klukku-
stund ársins mældist mengun á mæl-
ingarstöð á horni Grensásvegar og
Miklubrautar í Reykjavík 1.457
míkrógrömm á rúmmetra.
Ungt fólk er ónæmt
Þorsteinn Jóhannsson, sérfræð-
ingur hjá Umhverfisstofnun, telur að
sjaldan hafi jafnmikil svifryksmegn-
un mælst um áramót á höfuðborg-
arsvæðinu. Fyrra met hafi verið 3.000
míkrógrömm á nýársnótt fyrir ári,
það er í Smárahverfinu í Kópavogi.
Mesta mengun svifryks á landinu
sem vitað sé um hafi verið 14.000 mík-
rógrömm á rúmmetra í Vík í Mýrdal í
Eyjafjallagosinu 2010.
„Fólk með undirliggjandi sjúk-
dóma í öndunarfærum eða sem er
viðkvæmt fyrir finnur í flestum til-
vikum fyrir óþægindum og einkenn-
um þegar mengunin er jafnmikil og
nú hefur mælst. Ungt fólk og heilsu-
hraust ætti hins vegar að vera alveg
ónæmt þegar mengunin er aðeins í
skamman tíma,“ segir Þorsteinn.
Hann bætir við að blágrátt mistrið í
borginni hafi verið svipað að sjá og
stundum brá fyrir í iðnaðarborgum
Evrópu fyrir 40 árum og fyrr, það er
löngu áður en fólki varð ljós hættan
af heilsuspillandi lofti og litlar ráð-
stafanir voru því gerðar.
Mistur og mikil mengun
 Svifryk á nýársnótt varð 4.500 míkrógrömm á rúmmetra
í Kópavogi  Fólk með sjúkdóma finnur fyrir einkennum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Nýársdagur Gráblá slikja lá í loftinu og var það mengun frá brennum og
flugeldum. Esjan var í mistri séð af Ártúnshöfða um hádegi í gærdag. Þorsteinn
Jóhannsson
Þorgrímur Kári Snævarr
thorgrimur@mbl.is
„Það var mikið að gera hjá okk-
ur,“ sagði Jón Magnús Krist-
jánsson, yfirlæknir bráðadeildar,
um fjölda slasaðra sem hafa kom-
ið á bráðamóttökuna yfir áramót-
in. „Það komu tæplega sextíu
manns frá miðnætti til kl. átta á
mánudagsmorgun á bráða-
móttökuna. Það er heldur meira
en við höfum venjulega séð á
gamlárskvöldum. Þar af voru um
sex slasaðir af völdum flugelda.
Töluvert hefur líka verið um
óhöpp í tengslum við ölvun og
slagsmál. Síðan hefur enn verið
mikið að gera í dag á bráða-
móttökunni; um 20 eða 25 pró-
sentum meiri umgangur hér í dag
heldur en á meðaldegi. Töluvert
mörgum með undirliggjandi
lungnasjúkdóma hefur hrakað svo
mjög að þeir koma hingað til okk-
ar vegna reykmengunarinnar í
tengslum við alla flugeldana.“
Flugeldar og
áfengi slæm blanda
Jón segir að þótt slysatíðni í ár
hafi verið ögn yfir meðallagi ára-
móta fari flugeldaslysum almennt
fækkandi. „Fyrst og fremst verða
slysin ef ekki er farið eftir leið-
beiningunum. Síðan reglugerðum
var breytt og takmörkun sett á
hvers konar flugelda megi selja á
Íslandi höfum við ekki haft mest-
ar áhyggjur af öryggissjónar-
miðum. Við höfum meiri áhyggjur
af heilbrigðissjónarmiðum og af
því að fólk sé enn ekki að fara eft-
ir fyrirmælum eða ráðleggingum í
notkun flugeldanna. Ekki er síður
áhyggjuefni að fólk sé að skjóta
upp flugeldum undir áhrifum
áfengis. Það fer mjög illa saman.“
Jón segist búast við fleiri slys-
um áður en komið er fram á
þrettándann. Í
fyrra voru flug-
eldaslysin alls
nítján og eftir er
að gera upp
lokatöluna fyrir
þetta áramóta-
tímabil. Jón seg-
ir loftmeng-
unina af
flugeldunum
hafa verið sér-
lega mikla að
þessu sinni vegna veðurfars sem
olli því að reyknum blés ekki
burt. „Þegar það er bæði mikið
logn og æ meiri sala á flugeldum
verður þetta sífellt erfiðara og
erfiðara fyrir fólk með lungna-
sjúkdóma. Þetta er ekki síður háð
veðuraðstæðum heldur en magni
flugelda sem er verið að skjóta
upp.“
Varð fyrir skoti úr tertu
Að minnsta kosti eitt alvarlegt
flugeldaslys varð um áramótin
þar sem líklegt er að maður hafi
fótbrotnað. Þríhyrningslaga flug-
eldaterta af Top Gun-gerð valt á
hliðina og skaut hleðslu í fótinn á
óheppnum manni á Selfossi sem
ætlaði þar að njóta litadýrðar-
innar ásamt mági sínum og börn-
um þeirra beggja. „Þetta var al-
veg ægilegt högg,“ sagði maður-
inn en þakkaði þó helst fyrir að
það hefði verið hann en ekki neitt
barnanna sem varð fyrir skotinu.
Maðurinn er nú í gifsi og fer í
röntgenskoðun í dag til að sjá
hvort fóturinn hafi brotnað í
högginu. Hann kveðst ekki ætla
að sækja mál vegna slyssins en
hann keypti flugeldinn af björg-
unarsveitinni. „Krafturinn er svo
gríðarlegur í þessu,“ sagði mað-
urinn. „Það er eins og bíll hafi
keyrt á mig. Maður trúir því varla
hvað er mikið afl í þessu.“
Fjórðungi meira
en á meðaldegi
 Bráðatilvik í hærri kantinum í ár
 Flugeldaslys olli líklega beinbroti
Jón Magnús
Kristjánsson