Morgunblaðið - 16.01.2018, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 2018
KRINGLU OG SMÁRALIND
SKECHERS BOULDER VATNSHELDIR DÖMUSKÓR
MEÐ LOÐFÓÐRI OG MEMORY FOAM INNLEGGI.
STÆRÐIR 36-41. KOMA EINNIG HVÍTIR.
DÖMUSKÓR
VERÐ ÁÐUR 14.995
NÚ 10.496
30%
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Næring á meðgöngu – þarf að
huga að fleiru en fólati og D-vít-
amíni? er yfirskrift fyrirlestrarað-
ar sem er haldin fyrir hádegi í dag
á Læknadögum sem fara fram í
Hörpu þessa viku. Fundarstjóri er
Ingibjörg Gunnarsdóttir, prófessor
við matvæla- og næringarfræði-
deild Háskóla Íslands. Hún segir
næringarástand
barnshafandi
kvenna á Íslandi
ekki hafa verið
rannsakað nógu
ýtarlega ennþá.
Nóg sé þó vitað í
dag um að um-
hverfi fósturs í
móðurkviði geti
haft áhrif á
heilsu barnsins
til að unnt sé að
hagnýta þekkinguna í klínísku
starfi.
„Í sambandi við íslenskar konur
höfum við einhverjar hugmyndir
um hvað þær eru að borða og mið-
að við þær upplýsingar eru líkur á
að neysla á völdum næringarefn-
um sé mjög lág a.m.k hjá hluta
kvenna. Til að bæta úr þessu erum
við núna með rannsókn í gangi á
Landspítalanum í samstarfi við
göngudeild fósturskimunar til að
fá betri mynd af næringarástandi
mæðranna. Við höfum líka verið að
hanna skimunarlista sem getur
spáð fyrir um óhóflega þyngdar-
aukningu á meðgöngu, þungbura-
fæðingar og sykursýki,“ segir
Ingibjörg.
Hefur áhrif á þroska og hegðun
Rannsóknir síðustu ára hafa af-
sannað þær kenningar að það
skipti ekki máli hvað móðirin borð-
ar á meðgöngu. „Það gerist mjög
margt í móðurkviðnum. Við vitum
t.d að næring móður á meðgöngu
hefur áhrif á vöxt barnanna,
þroska, getu þeirra til að læra og
hegðun og fleira síðar á lífsleið-
inni. Stærsta rannsókn sinnar
tegundar í heiminum um þetta
var gerð í Noreg en fyrstu nið-
urstöður úr henni fóru að berast
2012. Sú rannsókn sýndi meðal
annars að börn þeirra kvenna
sem borðuðu lítið joð á með-
göngu, lítinn fisk og lítið af mjólk,
voru ólíklegri til að standa sig vel
á ýmsum þroska- og hegðunar-
prófum. Það eru fleiri einstök
næringarefni sem slík tengsl hafa
sést við. Heildargæðin á þeim
mat sem er borðaður skiptir þó
höfuðmáli, það hefur áhrif að
hann sé næringaríkur og í sam-
ræmi við ráðleggingar um fæðu-
val.“
Ingibjörg segir mataræði á
meðgöngu og fyrstu tveimur ævi-
árunum skipta miklu máli. Þá sé
margt í gangi í þroska og lífeðl-
isfræðilegum ferlum barnsins.
„Mataræði á þessu tímabili getur
haft mjög mikið að segja um
heilsufar og hversu vel einstak-
lingurinn er undirbúinn að takast
á við áskoranir í lífinu,“ segir
Ingibjörg.
Fábreyttur matur vondur
Mataræði þjóðarinnar hefur
verið að þokast í rétta átt á síð-
ustu árum, að sögn Ingibjargar,
en enn eru ákveðnir hópar sem
borða mjög fábreyttan mat, t.d.
mikið af unnum matvörum, gos-
drykkjum og öðru sem vitað er að
er vont fyrir fóstur. „Það er verið
að endurskoða næringarráðlegg-
ingar til barnshafandi kvenna.
Við viljum ganga skrefinu lengra
og koma skimun á óheilsusam-
legu mataræði inn í mæðravernd,
þannig að það sé hægt að bjóða
þeim konum sem á því þurfa að
halda ráðleggingar um fæðuval.
Það er mikilvægt að allir sem
koma að heilbrigðisþjónustu
barnshafandi kvenna hafi þekk-
ingu á mikilvægi mataræðis á
meðgöngu á heilsu barnsins til
frambúðar.“
Margt gerist í móðurkviðnum
 Mataræði móður á meðgöngu hefur áhrif á vöxt barnsins, þroska, námsgetu og hegðun  Hvað barn-
ið borðar á fyrstu tveimur æviárunum skiptir líka máli  Verið að endurskoða næringarráðleggingar
Morgunblaðið/Ásdís
Næring Mataræði á meðgöngu og fyrstu tveimur æviárunum skiptir miklu máli, að sögn Ingibjargar Gunnarsdóttur.
Ingibjörg
Gunnarsdóttir
„Tillagan felur í sér að nemendum
verði gefinn kostur á að taka ungl-
ingastigið, þ.e. 8. til 10. bekk, á
tveimur árum kjósi þeir það,“ segir
Marta Guðjóns-
dóttir, borgar-
fulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins, en
hún mun í dag,
þriðjudag, leggja
fram á fundi
borgarstjórnar
tillögu sjálfstæð-
ismanna um auk-
ið val um náms-
hraða í efri
bekkjum grunn-
skólans. Er tillagan sögð liður í því
að gera skólana sveigjanlegri og
auka samfellu milli grunn- og fram-
haldsskóla.
Eykur val og sveigjanleika
Tillaga sjálfstæðismanna í
Reykjavík gerir meðal annars ráð
fyrir að sviðsstjóra skóla- og frí-
stundasviðs verði falið að útfæra
hana í samráði við skólastjórnendur.
„Borgarstjórn samþykkir að reyk-
vískum nemendum gefist kostur á að
taka 8.-10. bekk grunnskólans á
tveimur árum til að stuðla að
sveigjanleika í skólastarfi og vali
nemenda um námshraða. Sviðs-
stjóra skóla- og frístundasviðs verði
falið að útfæra tillöguna í samráði við
skólastjórnendur, kennara og náms-
ráðgjafa. Auk þess verði sviðsstjóra
falið að hefja viðræður og samráð við
menntamálaráðuneytið um tillöguna
og hvernig best verði að henni stað-
ið,“ segir í áðurnefndri tillögu.
Þá segir í greinargerð að með
sveigjanleika um námshraða verði
hægt að koma betur til móts við þarf-
ir nemenda og einstaklingsmiðað
nám. „Sá valkostur að geta tekið 8.-
10. bekk á tveimur árum yrði liður í
því að taka fyrsta skrefið að aukinni
samfellu milli skólastiga,“ segir þar
enn fremur. khj@mbl.is
Vilja bjóða nem-
endum aukið val
 Ætlað að auka sveigjanleika í skólum
Marta
Guðjónsdóttir
Laufey Hrólfsdóttir rannsakaði
tengsl mataræðis á meðgöngu,
þyngdaraukningar og heilsu barna
síðar á ævinni í doktorsverkefni sínu
við matvæla- og næringarfræðideild
Háskóla Íslands. Niðurstöðurnar
benda til þess að næring kvenna á
meðgöngu og þyngdaraukning um-
fram ráðleggingar geti mögulega
haft áhrif á gildi bólguþátta á með-
göngu og efnaskiptaþætti barna snemma á fullorðins-
aldri. „Ég notaði dönsk gögn þar sem skráð var fæðuval
mæðra á meðgöngu, bakgrunnur og þyngdaraukning. 20
árum síðar var börnunum síðan boðið að taka þátt í
rannsókninni. Upplýsingum var þá safnað um líkams-
samsetningu, blóðþrýsting og lífvísa sem tengjast hjarta
og æðakerfinu.
Að þyngjast óhóflega mikið á meðgöngu var tengt við
hættu á að barnið væri í yfirþyngd. Einnig sáust tengsl
við hærri leptíngildi, sem er hormón sem gegnir mikil-
vægu hlutverki í orkujafnvægi og svengdarstýringu, og
insúlíngildi hjá barninu við 20 ára aldur.
Aukin orkuinntaka mæðra tengdist aukinni áhættu á
að þyngjast of mikið á meðgöngunni en síðan voru einn-
ig vísbendingar um að fæðumynstrið skipti miklu máli.
Aukinn hlutur plöntuprótína á kostnað dýraprótína í
fæðu var til að mynda tengdur við minni líkur á þyngd-
araukningu yfir viðmiðum. Gæði kolvetna geta líka skipt
máli í þessu sambandi.
Í íslenskri rannsókn, þar sem við notuðum mjög stutt-
an skimunarlista um fæðuval, sáum við að fæðumynstur
sem einkenndist af mikilli neyslu á gosdrykkjum, óhóf-
legri eða lítilli neyslu á mjólkurvörum, auk lítillar neyslu
á heilkornavörum, ávöxtum og grænmeti, tengdist auk-
inni hættu á þyngdaraukningu yfir viðmiðum eftir að
leiðrétt hafði verið fyrir mögulegum truflandi þáttum.
Þær konur sem voru með óheilbrigðasta fæðumynstrið
voru einnig í aukinni áhættu á að eignast þungbura.
Niðurstöðurnar sýna að skimun fyrir ófullnægjandi
mataræði meðal barnshafandi kvenna gæti mögulega
skilað sér í markvissari heilbrigðisþjónustu þar sem lífs-
stílsíhlutun yrði beint fyrst og fremst til þeirra kvenna
þar sem ófullnægjandi mataræði gæti mögulega ógnað
heilsu móður eða barns,“ segir Laufey og tekur fram að
rannsóknirnar undirstriki mikilvægi jafnvægis þegar
kemur að mataræði og þyngdaraukningu á meðgöngu í
tengslum við heilsufar, bæði til skemmri og lengri tíma.
Laufey heldur erindi á Læknadögum í dag.
Hætta á að barnið verði í yfirþyngd seinna meir
TENGSL FÆÐUVALS OG NÆRINGAR VIÐ ÞYNGDARAUKNINGU Á MEÐGÖNGU
Laufey Hrólfsdóttir
Morgunblaðið/Ófeigur
Miðborg Ráðhúsið er við Tjörnina.