Morgunblaðið - 13.04.2018, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er skýrtnúna að viðgerðum
ekki nóg,“ sagði
Mark Zuckerberg,
stofnandi og
stjórnandi sam-
félagsmiðilsins Facebook, fyr-
ir framan þingnefnd Banda-
ríkjaþings. Zuckerberg sat
lengi fyrir svörum og meðal
þess sem hann var spurður að
var hvernig síðan nálgaðist þá
ábyrgð sem fylgdi því að á
henni væru geymdar persónu-
upplýsingar milljóna manna,
en Cambridge Analytica-málið
hefur leitt í ljós að þær lágu
nánast á glámbekk.
Og jafnvel sú lýsing nægir
ekki til þess að ná utan um það
hversu skeytingarlaust fyrir-
tækið var um þessar upplýs-
ingar, því að raunin á bak við
starfsemi Facebook og ann-
arra áþekkra miðla er að per-
sónuupplýsingar þær sem not-
endur veita miðlunum sjálf-
viljugir í té, en án þess endi-
lega að vita hvernig þær verða
notaðar, verða þá þegar um
leið hálfgerð eign og söluvara
fyrirtækisins. Enda er raunin
sú að þessir miðlar soga til sín
umtalsvert magn auglýsinga,
jafnt hérlendis sem erlendis.
Reynsla síðustu ára sýnir að
full ástæða er fyrir fólk að
gæta sín í samskiptum við
slíka miðla, en um leið þarf að
setja þeim skorður um með-
ferð persónuupplýsinga. Ekki
síst er brýnt að notendur átti
sig á því hvað felist
í raun í því þegar
þeir ákveða að
skrá sig á slíkan
miðil.
Fjölmargir hafa
nýtt sér þessa
miðla til þess að kynnast öðru
fólki eða komast á ný í kynni
við gamla félaga og vini sem
árin höfðu skilið í sundur. Enn
aðrir nota miðlana til þess að
tjá sig og koma upplýsingum á
framfæri. Og það er þetta hlut-
verk, sem Zuckerberg lagði
áherslu á þegar hann var að
verja sig og hlutverk Face-
book.
En dökku hliðarnar eru til
staðar. Algrími þau sem
stjórna síðunum hafa sýnt að
þau eru býsna fljót að sigta út
hvaða skoðanir fólk umber og
hvað það vill sjá minna af, með
þeim afleiðingum að fólk nær
að einangra sig furðufljótt frá
þeim skoðunum sem því mis-
líkar. Um leið ýta samfélags-
miðlarnir óhjákvæmilega und-
ir aukna sundrung í sam-
félaginu.
Og Faceboook gengur
lengra, því að Zuckerberg við-
urkenndi að þeir starfsmenn
Facebook sem velja og hafna
efni væru með vinstri slagsíðu,
sem hljómar ekki vel þegar yf-
irlýst markmið stofnandans og
stjórnandans er að tengja fólk
og bæta samfélagið en ekki að
einangra fólk í eigin skoðunum
og einhliða áróðri.
Zuckerberg sat
fyrir svörum, en
þau voru sum
sérkennileg}
Facebook á þingi
Núverandi for-seti er númer
45 í þeirra röð.
Hann er 3. forset-
inn ef miðað er við
lengd, á eftir
Abraham Lincoln og Lyndon
Johnson. Hann er númer 1 ef
miðað er við eignir forseta.
John Kennedy er talinn hafa
átt 1 milljarð dollara á núvirði
á andlátsstund (en Trump er
talinn eiga þrefalt það. Sjálfur
segist hann eiga 6 milljarða).
John Kennedy er þó talinn
hafa verið með meira persónu-
legt fjármagn á bak við sig sé
horft til fjölskylduauðsins sem
Joseph faðir hans hafði nurlað
saman og ekki alltaf eftir bók-
inni.
Það kemur á óvart að fyrsti
forsetinn var með auðugustu
mönnum sinnar samtíðar, því
að eignir George Washingtons
eru metnar á 525 milljónir
dollara á núvirði. Thomas Jeff-
erson átti 212 milljónir dollara.
Það liggur ekki fyrir skrá um
hvaða forseti teljist gáfaðastur
en líklega er Trump ekki í
vandræðum með svarið. Kenn-
edy hélt eitt sinn
veislu í Hvíta hús-
inu fyrir þáverandi
bandaríska nóbels-
verðlaunahafa.
Hann sagði í borð-
ræðu að sennilega mætti full-
yrða að í annan tíma hefðu
ekki meiri gáfur verið til stað-
ar í Hvíta húsinu, nema þá
þegar Thomas Jefferson gekk
þar einn um ganga.
Ýmsir forsetanna hafa verið
kvensamir og jafnvel úr hófi.
En máli skiptir hvort litið er til
forsetatíðar eða fyrra lífs við-
komandi. Enginn forseti virt-
ist jafn óseðjandi í þeim efnum
og Kennedy. En engan fóru
fjölmiðlar betur með en hann.
Það fékk enginn Bandaríkja-
maður að heyra eða lesa annað
í „markátakandi“ fjölmiðlum
en að Jacqueline fagra ætti
tryggasta maka í veröldinni.
En eitt met á Donald Trump
örugglega til viðbótar við
aurametið. Hann er forseti
fyrirsagnanna. Og drýgstan
hluta þeirra býr hann til sjálf-
ur. Þess vegna er hann hafður
þar núna.
Samanburður „við
hina“ er fremur til
gamans en gagns}
Donald Trump
Í
stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Vinstri
grænna, Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknar koma fram áherslur í sam-
göngu- og umhverfismálum. Þar segj-
ast stjórnarflokkarnir vilja gera betur
en Parísarsamkomulagið um losun kolefnis gerir
ráð fyrir og stefna að kolefnishlutlausu Íslandi í
síðasta lagi árið 2040. Kolefnishlutleysi verður
aðeins náð með varanlegum samdrætti í losun
gróðurhúsalofttegunda. Segjast stjórnarflokkar
ætla að meta allar stærri áætlanir í ríkisrekstri
út frá loftslagsmarkmiðum. Loks má lesa í
stjórnarsáttmálanum að áfram þurfi að byggja
upp almenningssamgöngur um land allt og að
stutt verði við borgarlínu í samstarfi við Samtök
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu.
Þessi stjórnarsáttmáli var kynntur síðasta dag
nóvembermánaðar sl. eða fyrir um fjórum mán-
uðum. Vekur það því furðu að í mikilvægasta plaggi sömu
stjórnar, fjármálaáætlun næstu fimm ára, sem rædd er á Al-
þingi þessa daga, er ekki gert ráð fyrir neinu viðbótar-
framlagi til almenningssamgangna. Eingöngu er minnst
einu sinni á hið mikilvæga verkefni Borgarlínu, með þeim
orðum að vilji sé til að eiga samstarf við sveitarfélög á höf-
uðborgarsvæðinu um Borgarlínu og verði ráðist í viðræður
á árinu um það. Ræða skal málið núna, en fyrir fjórum mán-
uðum ætlaði sama stjórn að styðja við Borgarlínu. Að efla
almenningssamgöngur um allt land er algjört grundvallar-
atriði ef draga á úr losun gróðurhúsalofttegunda. Þetta er
stærsta áskorun nútímans, stærsta verkefni nútímastjórn-
málamanna og þar, þrátt fyrir fögur fyrirheit, er
stærsti einstaki orsakavaldurinn, sjálfur einka-
bíllinn, enn í lykilhlutverki hjá ríkisstjórninni.
Varanlegur og verulegur samdráttur á losun
gróðurhúsalofttegunda verður ekki af sjálfu sér
heldur með fullri meðvitund og ákvörðun stjórn-
valda. Það verður að fara í markvissar aðgerðir
vegna þessa og því veldur það einnig verulegum
vonbrigðum að sjá hvernig þessi sama ríkis-
stjórn hefur tekið ákvörðun um að draga úr
fyrri áformum um hækkun kolefnisgjalds.
Rannsóknir sýna að hækkun kolefnisgjalds
virðist vera áhrifamesta leiðin til að minnka los-
un kolefnis. Þannig var á fjármálaáætlun síð-
ustu ríkisstjórnar kynnt að kolefnisgjald skyldi
hækkað um 100% frá 1. janúar 2018. Núverandi
ríkisstjórn með Vinstrihreyfinguna – grænt
framboð í broddi fylkingar féll hins vegar frá
þessum nauðsynlegu grænu sköttum og hækkunin varð því
aðeins 50% og áætluð hækkun er rétt um 20% á næstu fimm
árum.
Viðbrögð við loftslagsvá eru ekki gæluverkefni heldur
eitt brýnasta verkefni hverrar ríkisstjórnar. Við lifum á
þannig tímum að ef við Íslendingar tökum ekki ákveðnari
skref í baráttu okkar gegn losun kolefnis þá getum við
gleymt öllum skuldbindingum okkar um kolefnishlutleysi
árið 2040.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Græn stefna óskast
Höfundur er þingman Samfylkingarinnar.
Helgavala@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Hjörtur J. Guðmundsson
hjortur@mbl.is
Fullt var út að dyrum á há-degisfundi Varðbergs umutanríkisstefnu Rúss-lands, áhrif á norður-
slóðum og stöðu Íslands sem fram fór
í gær þar sem Albert Jónsson, fyrr-
verandi sendiherra í Bandaríkjunum
og Rússlandi, flutti erindi. Þar kom
meðal annars fram að viðskipta-
þvinganir vestrænna ríkja gegn
Rússum hefðu ekki haft tilætluð
áhrif og myndu ekki hafa þau. Meðal
annars vegna þess að þau væru notuð
heimafyrir af rússneskum stjórn-
völdum í áróðursskyni.
Fjallaði Albert í því sambandi
um stöðu mála innan Rússlands þar
sem stefna stjórnvalda byggðist fyrst
og fremst á mikilvægi áhrifasvæðis-
ins og því að varðveita ríkisvaldið.
Sagði hann Rússland ekki vera stór-
veldi í raun. Einkum og sér í lagi ekki
efnahagslega. Nema þá aðeins svæð-
isbundið og að einhverju leyti í ljósi
þeirrar staðreyndar að þeir byggju
yfir kjarnorkuvopnum. Rússland
stæði hins vegar veikum fótum efna-
hagslega.
Réðst af óánægju Rússa
„Hernaðaríhlutun Rússa í átök-
unum í Sýrlandi, sem hófst haustið
2015, hún réðst að miklu leyti af sýn
Rússlandsstjórnar á alþjóðamálin og
alþjóðakerfið og hvernig Vesturlönd,
einkum Bandaríkin, reyndu að hafa
yfirburðastöðu í alþjóðakerfinu og þá
fyrst og fremst til þess að skáka
Rússlandi,“ sagði Albert. Málið hafi í
grunninn snúist um óánægju Rússa
með ráðandi stöðu Bandaríkjanna í
alþjóðakerfinu og ítrekuð afskipti
Vesturlanda af innanlandsmálum
ríkja. Þannig hafi staðan horft við
Rússum.
Afskipti Rússa af stríðinu í Sýr-
landi hafi komið mörgum á óvart.
Talið var að rússneski herinn hefði
ekki burði til þess að starfa svo langt
frá heimalandinu. Hins vegar hafi
Rússar sýnt að hann gæti það. Að
vísu með takmörkuðum hætti. Akki-
lesarhæll rússneska hersins væri
flutningageta. Engu að síður hafi
þetta vakið athygli og styrkt stöðu
Rússlands í Miðausturlöndum og
ljóst væri að engin lausn yrði á mál-
um í Sýrlandi án samþykkis stjórn-
valda í Moskvu. Þannig hefði það ver-
ið lengi.
Þetta hefði enn aukið á aðdáun-
ina heimafyrir á Vladimír Pútín, for-
seta Rússlands. Ljóst væri að rúss-
nesk stjórnvöld væru reiðubúin að
beita hervaldi í Sýrlandi án tillits til
mannfalls sem væri eitthvað sem
vestrænar ríkisstjórnir ættu miklu
erfiðara með. Rússland hefði hins
vegar enga burði til þess að verða
arftaki Sovétríkjanna.
„Þeir trúa þessu sjálfir“
Þrátt fyrir það væri Rússlandi
lýst í nýrri þjóðaröryggisstefnu
bandarískra stjórnvalda sem helsta
andstæðingi Bandaríkjanna ásamt
Kína. Ráðamenn í Moskvu litu hins
vegar í stuttu máli svo á að stefna
Bandaríkjamanna væri að skáka
Rússlandi, einangra landið, veikja
það efnahagslega og ná hernaðar-
legum yfirburðum gagnvart því og
þá væri reynt að skapa óánægju á
meðal Rússa með rússnesk stjórn-
völd í því augnamiði að koma þeim
frá völdum og koma í þeirra stað til
valda aðilum hliðhollum Bandaríkja-
mönnum. Valdhafarnir virtust þann-
ig raunverulega trúa því að setið
væri um Rússland og áhrifasvæði
þess. Hættan kæmi fyrst og fremst
utan frá. Þannig töluðu þeir í eigin
hópi. Þetta væri ekki bara áróður.
„Þeir trúa þessu sjálfir.“
Trúa því að setið
sé um Rússland
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Fundur Albert Jónsson fyrrverandi sendiherra ræddi um utanríkisstefnu
Rússlands á fundi Varðbergs í Þjóðminjasafninu í gær.
Meðal þess sem Albert Jóns-
son, fyrrverandi sendiherra,
kom inn á í ræðu sinni var að
greinilegt væri að áhugi
Bandaríkjanna á Íslandi hefði
aukist. Það sæist meðal ann-
ars á aukinni viðveru banda-
rískra herflugvéla á Keflavíkur-
flugvelli þó varanleg viðvera
væri ekki opinber stefna
Bandaríkjanna.
Hernaðarlegt mikilvægi Ís-
lands hefði aukist þó það væri
engu að síður mun minna en
var á tímum kalda stríðsins.
Bandaríski flotinn hefði mikinn
áhuga á að fylgjast með nýj-
ustu kafbátum Rússa. Ekki síst
til þess að uppfæra kerfi sitt
og gagnabanka. Hernaðarlegu
atriðin væru í meginatriðum
þau sömu og í kalda stríðinu
þó aðstæður hefðu að öðru
leyti breyst.
Mikilvægi
Íslands
hefur aukist
VARNARMÁLIN