Morgunblaðið - 28.04.2018, Page 21

FRÉTTIR 21Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. APRÍL 2018
SVIÐSLJÓS
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Heilsugæslan á landsbyggðinni
glímir við margþættan vanda, eins
og þann hve illa heilbrigðisstofnun-
um gengur að ráða til sín lækna með
fasta búsetu á staðnum og í miklu
vaktaálagi lækna sem leiðir af sér
mikinn frítökurétt. Þetta kemur
fram í nýrri
skýrslu Ríkisend-
urskoðunar til Al-
þingis um heilsu-
gæsluna á
landsbyggðinni.
Því hafi víða
reynst erfitt að
tryggja almenn-
ingi fastan heim-
ilislækni og bið-
tími eftir
þjónustu heimilis-
læknis á dagtíma geti orðið langur.
Ríkisendurskoðun telur mikilvægt
að heilbrigðisráðherra leggi fram
heildstæða heilbrigðisstefnu þar
sem m.a. séu skilgreind viðmið
heilsugæslunnar um þjónustu og
mönnun heilbrigðisstétta með hlið-
sjón af íbúafjölda, aldursdreifingu
þeirra og þéttleika byggðar. Slík
stefna er að mati Ríkisendurskoðun-
ar grunnforsenda árangursríkrar
heilsugæslu á landsbyggðinni.
Margt bendir til gerviverktöku
Ríkisendurskoðun telur kosti og
galla fylgja verktöku lækna á lands-
byggðinni, sem í vissum tilvikum
geti verið óhjákvæmileg. Verktaka
geti valdið hagsmunaárekstrum.
„Margt bendir til þess að verktaka
lækna geti í vissum tilvikum fallið
undir svokallaða gerviverktöku,
einkum þegar gerðir eru langtíma-
samningar við lækna um fullt starf
og fasta viðveru á tiltekinni starfs-
stöð. Efni sumra þessara samninga
gefur sterklega til kynna að um eig-
inlegt launþegasamband sé að ræða,
t.d. ákvæði um að heilbrigðisstofn-
anir hafi boðvald yfir læknum og
sömu ábyrgð gagnvart notendum
þjónustunnar og ef launþegar eiga í
hlut. Þá eru dæmi um að læknar á
verktakasamningi fái greidd laun í
veikindum, auk ferða- og dvalar-
kostnaðar. Allt þetta vekur spurn-
ingar um skattalega meðferð verk-
takagreiðslnanna,“ segir orðrétt í
skýrslunni.
Þar segir ennfremur: „Að mati
Ríkisendurskoðunar þurfa samning-
ar sem ríkisstofnanir gera við lækna
og aðra að vera annaðhvort verk-
takasamningar eða launþegasamn-
ingar. Verktakasamningur sem
kveður á um launagreiðslur og fast-
ráðningu skapar lagalega óvissu um
hvort um sé að
ræða verktakasamning eða laun-
þegasamband.“
Ríkisendurskoðun beinir því til
velferðarráðuneytisins að það bregð-
ist við mikilli verktöku lækna á
landsbyggðinni til að koma í veg fyr-
ir hagsmunaárekstra, gerviverktöku
og að stofnanirnar yfirbjóði hver
aðra. Mikilvægt sé að heilbrigðis-
stofnanir afli sér faglegra leiðbein-
inga um hvernig standa
beri að verktakasamningum við
lækna, séu slíkir samningar taldir
nauðsynlegir. Skýrt
þurfi að vera að samningar upp-
fylli þær kröfur sem t.d. skattyfir-
völd gera til þeirra.
Viðbrögð ráðuneytisins við ofan-
greindri ábendingu Ríkisendurskoð-
unar eru þau að tekið er undir at-
hugasemdirnar, án þess að
ráðuneytið hyggist bregðast við.
Orðrétt segir í viðbrögðum ráðu-
neytisins: „Ráðuneytið ber ekki
ábyrgð á mönnun einstakra heil-
brigðisstétta á einstökum stofnunum
og er ekki kaupandi að heilbrigðis-
þjónustu. Hið síðarnefnda er hlut-
verk Sjúkratrygginga Íslands.
Ráðuneytið mun því ekki setja við-
mið um verktöku lækna en hefur
hvatt forstjóra heilbrigðisstofnan-
anna til þess að þeir hafi samráð sín í
milli um fyrirkomulag og greiðslur
til þeirra lækna sem kjósa að sinna
þjónustunni í verktöku fremur en
sem launþegar.“
Gerviverktaka lækna er vandamál
 Ríkisendurskoðun segir heilsugæsluna á landsbyggðinni eiga við margþættan vanda að stríða
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
Heilsugæsla St. Fransiskusspítalinn í Stykkishólmi er hluti af Heilbrigð-
isstofnun Vesturlands eftir að átta heilbrigðisstofnanir voru sameinaðar.
Svandís
Svavarsdóttir
Ríkisendurskoðun fjallar nokk-
uð ítarlega um meinta gervi-
verktöku lækna á landsbyggð-
inni og rekur nokkur dæmi:
„Í maí 2016 gerði t.d. Heil-
brigðisstofnun Vesturlands
ótímabundna verktakasamn-
inga við lækna eftir að læknar
sem voru launþegar létu af
störfum. Vaktir þeirra eru þær
sömu og launþeganna, þeir
hafa aðgang að mötuneyti eins
og starfsmenn stofnunarinnar
og fá læknisbústaði til afnota
án endurgjalds.“
Og um verktakasamning sem
Heilbrigðisstofnun Austurlands
gerði við tiltekinn lækni árið
2015 með þriggja ára gild-
istíma, segir Ríkisendurskoðun
m.a. í skýrslu sinni: „ Á heima-
síðu stofnunarinnar kemur
fram að læknirinn sé fastráð-
inn. Gerður var nýr ótímabund-
inn samningur við hann 18.
nóvember 2016 ... Í þessum
samningi kemur m.a. fram að
„heildar launagreiðslan“ fyrir
hvern sólarhring sé alls 150
þús.kr.“
150 þúsund
á sólarhring
VERKTAKI EÐA LAUNÞEGI
VÍKURVAGNAR EHF.
STYRKUR, ÞJÓNUSTA OG ÁREIÐANLEIKI
Víkurvagnar ehf. - Hyrjarhöfði 8. - 110 Reykjavík -
Sími 577-1090 - www.vikurvagnar.is - sala@vikurvagnar.is
Hjólastandar á bíla og í bílskúrinn.
Hver standur er fyrir 2-3 hjól.
Vönduð evrópsk framleiðsla.
Dráttabeisli á allar gerðir bíla ásamt ásetningu.
Fastar kúlur, smellukúlur og prófílbeisli.
Ásetning á staðnum. nnanmál
YFIR 30 ÁRA REYNSLA Í AÐ ÞJÓNUSTA VIÐSKIPAVINI
- MIKIL ÞEKKINGOGVÖNDUÐVINNUBRÖGÐ - farangursbox á allar gerðir bíla.Stærðir 360 - 500 lítra
Vönduð evrópsk framleiðsla.