Morgunblaðið - 28.04.2018, Side 29

»Markmið sam-
vinnu okkar er
að styrkja norrænt
rannsóknarstarf og
sameiginlega stefnu.
Lilja
Alfreðsdóttir
Við getum verið stolt af mörgu á
Norðurlöndum. Samfélagslegar
áskoranir aukast ekki bara í öðrum
heimshlutum heldur einnig í nær-
umhverfi okkar og þörf er á meiri
samvinnu og þekkingu til að takast á
við þær. Á fundi norrænna mennta-
og vísindaráðherra í Stokkhólmi á
dögunum var lagður mikilvægur
grunnur að áframhaldandi samvinnu
á sviði menntamála á Norðurlönd-
unum.
Tengsl okkar hvíla á sterkri
menningu lýðræðis og grasrótarafla;
gildum jafnræðis, jafnréttis og sam-
vinnu. Á óróleikatímum þurfum við
að treysta þau og jafnframt efla það
sem gerir Norðurlöndin og sjálf-
stjórnarsvæðin bæði sterk og skap-
andi. Við sjáum neikvæð teikn á lofti,
ekki einungis í fjarlægum heims-
hlutum heldur einnig hér heima, til
dæmis með hatursorðræðu og dreif-
ingu falsfrétta. Á slíkum tímum er
mikilvægt að standa vörð um hlut-
verk þekkingar og vísinda. Háskóla-
og vísindakerfi Norðurlanda byggja
á sterkum grunngildum þar sem
akademískt frelsi er tryggt. Háskól-
arnir eru gangverkið í þróun sam-
félagsins að betri framtíð, aukinni
velsæld og sterku lýðræði.
Háskólasamfélagið
Þekking veitir fólki öryggi. Við
munum vinna áfram að því að
styrkja menntun og rannsóknir
þannig að þeir sem búa á Norð-
urlöndunum geti menntað sig alla
ævi. Norðurlandasamningur um að-
gengi að háskólum hefur verið fram-
lengdur til næstu þriggja ára og um-
sækjendur um háskólavist í öðru
norrænu landi geta áfram fengið
skólavist á sömu forsendum og íbúar
viðkomandi lands. Fyrr á þessu ári
var einnig settur af stað hópur sem
vinnur að samræmdri viðurkenningu
háskólagráða á Norðurlöndum. Með
þessum tveimur aðgerðum getum
við tryggt aðgengi að háskóla-
menntun fyrir alla á Norðurlöndum
og aukið hreyfanleika innan land-
anna, sem aftur leiðir að bættum
sameiginlegum vinnumarkaði og
betri menntun á svæðinu. Jafnframt
þurfum við að sjá til þess að háskólar
geti tekist á við áskoranir samtímans
og halda í það sem hefur tryggt ár-
angursríkan framgang norrænna
samfélaga. Við eigum að varðveita
það sem gerir okkur einstök án þess
að hræðast framþróun. Þróttmikið
og skapandi vísindastarf getur svar-
að þeim miklu samfélagslegu áskor-
unum sem við stöndum frammi fyrir,
s.s. örri stafrænni þróun, breyttum
þörfum innan heilbrigðisgeirans og
loftslagsbreytingum svo fátt eitt sé
nefnt.
Tungumálið
Kunnátta í tungumálum verður æ
mikilvægari í hnattvæddu samfélagi
og flest Norðurlönd eiga það sam-
eiginlegt að vera með marga nem-
endur sem fleiri en eitt tungumál.
Tungumálakunnátta er auðlind sem
ætti að nýta betur. Þær áskoranir og
tækifæri sem felast í fjöltyngdu
samfélagi nútímans eru okkur sam-
eiginlegar og við getum lært margt
hvert af öðru, ekki síst um hvernig
þróa megi það fjöltyngi sem er til
staðar.
Lykillinn er samvinna
Markmið samvinnu okkar er að
styrkja norrænt rannsóknarstarf og
sameiginlega stefnu. Til að halda
stöðu okkar sem leiðandi þekking-
arsvæði þurfum við meta og þróa þá
samvinnu í takt við tíðarandann.
Markmið okkar er að Norðurlöndin
verði áfram leiðandi á sviði þekk-
ingar og hæfni. Til að ná því mark-
miði þurfum við að vinna saman
þvert á landamæri. Í sameiningu
geta Norðurlöndin, Færeyjar,
Grænland og Álandseyjar haldið
áfram að vera hnattræn fyrirmynd
þekkingar og velferðar.
Eftir norrænu mennta- og
vísindaráðherrana
Norðurlöndin mæta
samfélagslegum áskorunum
með þekkingu og samvinnu
Søren
Pind
Jan Tore
Sanner
Iselin
Nybø
Helene Hellmark
Knutsson
Sanni
Grahn-Laasone
Lilja Alfreðsdóttir er mennta- og
menningarmálaráðherra Íslands.
Helene Hellmark Knutsson er ráð-
herra háskólamenntunar og rann-
sókna í Svíþjóð. Sanni Grahn-
Laasonen er menntamálaráðherra
Finnlands. Søren Pind er ráðherra
háskólamenntunar og rannsókna í
Danmörku. Iselin Nybø er ráðherra
háskólamenntunar og rannsókna í
Noregi. Jan Tore Sanner er ráðherra
menntamála og aðlögunar í Noregi
29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. APRÍL 2018
Á toppnum Hvort félagana greini á um meistaraefnin í íslenska fótbolt-
anum í haust skal ósagt látið en það breytir ekki stöðu þeirra í miðborginni.
Eggert
Jón Pétur Zimsen hefur náð
frábærum árangri sem skólastjóri
Réttarholtsskóla í Reykjavík og
nýtur virðingar meðal skóla-
stjórnenda, kennara og foreldra.
Á forsíðu Morgunblaðsins sl. mið-
vikudag er greint frá því að Jón
Pétur hafi ákveðið að hætta eftir
tuttugu ára farsælt starf í skól-
anum. Í viðtali Morgunblaðsins
við Jón Pétur kveður hann skort á
faglegu samtali og skeytingarleysi
skólayfirvalda í Reykjavík í garð
skólanna eiga þátt í því að hann ákvað að hætta
sem skólastjóri.
Ekki krafist grunnþekkingar
Gagnrýni Jóns Péturs beinist meðal annars
að því að í aðalnámskrá og menntastefnu
Reykjavíkurborgar sé ekki minnst á hugtakið
þekkingu: „Það er ekki talað um ákveðna
grunnþekkingu í þessum plöggum, þannig að
skólum er í sjálfsvald sett hvað þeir kenna og
fyrir vikið koma námsbækurnar til með að stýra
meira og minna því sem er kennt.“ Og Jón Pét-
ur heldur áfram: „Í staðinn er alltaf verið að
hamra á hugtökum eins og sköp-
un, gagnrýnni hugsun og frum-
kvæði en þau lifa ekki í tómarúmi.
Til að vera með gagnrýna hugsun
þarf að skilja hvað er verið að
fjalla um og til þess þarf þekk-
ingu.“ Jón Pétur kveðst hafa
reynt að ræða þetta við Helga
Grímsson, sviðsstjóra skóla- og
frístundasviðs, og Skúla Helga-
son, formann skóla- og frí-
stundaráðs, og spurt hvort þeir
héldu að hæfni byggðist ekki á
undirliggjandi þekkingu. Hann
hafi hins vegar afar fá svör fengið
og engin frá pólitíkinni.
„Misskilningur“ og „ofurtrú“
Þessi lýsing Jóns Péturs á samskiptum sínum
við Helga Grímsson og Skúla Helgason kemur
heim og saman við þau svör sem hann fékk frá
Skúla á borgarafundi um skólamál sem fram fór
12. apríl sl. Á fundinum vék Jón Pétur að tregðu
skólayfirvalda til að líta til niðurstaðna PISA-
kannana, en borgin hefur sem kunnugt er reynt
að koma í veg fyrir að greint sé opinberlega frá
niðurstöðunum. Kvaðst Jón Pétur hafa þurft að
ýta á að borgin aflaði upplýsinga um niðurstöð-
urnar og sjálfur þurft að fara til Mennta-
málastofnunar í því skyni. Svar Skúla var að
þetta væri „misskilningur“ hjá Jóni Pétri.
Jón Pétur benti jafnframt á að niðurstöð-
urnar væru nauðsynlegar fyrir skólastjórn-
endur til að þeir gætu áttað sig á því hvað væri
gert vel og hvað mætti gera betur. Því miður
væri rætt um niðurstöður PISA-kannana eins
og „dægurmál“ í menntastefnu borgarinnar.
Skúli kannaðist heldur ekki við þetta. Á fundi
borgarstjórnar 8. mars 2017 töldu Dagur B.
Eggertsson og Skúli engu að síður tilefni til að
bóka að ástæðulaust væri að hafa „ofurtrú“ á
gildi PISA-kannana. Engu virtist skipta þótt
skólastjórnendur bendi á að 20% nemenda geti
ekki lesið sér til gagns.
Grátbeðið um samtal
Viðbrögð skólayfirvalda við óskum skóla-
stjórnenda eru þyngri en tárum taki. Það er
ábyrgðarhluti að semja menntastefnu sem gerir
ekki kröfu um grunnþekkingu. Það er líka
ábyrgðarhluti að hlusta ekki þegar skólastjórn-
endur óska eftir faglegu samtali um slíka
menntastefnu. Og það er ábyrgðarhluti að
hlusta ekki þegar skólastjórnendur óska eftir
samtali til að finna betri lausnir á þeim við-
fangsefnum sem eru til komin vegna stefnunnar
um skóla án aðgreiningar. Það er síðan kjark-
leysi að hlusta ekki þegar skólastjórnendur
óska eftir samtali til að ræða agavandamál í
skólum og notkun nemenda á snjallsímum í
skólastofum.
Hvað má gera betur
Það er hlutverk skólayfirvalda að hlusta á
ábendingar skólastjórnenda og kennara og
finna lausnir með þeim. Það er hins vegar ekki
hlutverk skólayfirvalda að koma í veg fyrir að
upplýsingar um árangur í einstökum greinum,
sundurgreindar eftir skólum, séu birtar op-
inberlega. Hlustum á skólastjórnendur. Skoð-
um hvað er gert vel og hvað má gera betur. Og
tökum síðan á notkun nemenda á snjallsímum í
skólastofum. Tíminn sem börnin eru í skólanum
kemur aldrei aftur. Það er ábyrgðarhluti að láta
árin líða án þess að nokkuð sé að gert.
Eftir Sveinbjörgu Birnu
Sveinbjörnsdóttur »Því miður væri rætt um niðurstöður PISA-kannana
eins og „dægurmál“ í mennta-
stefnu borgarinnar. Skúli kann-
aðist heldur ekki við þetta.
Sveinbjörg Birna
Sveinbjörnsdóttir
Að stinga höfðinu í sandinn
Höfundur er borgarfulltrúi og oddviti
Borgarinnar okkar Reykjavíkur.