Morgunblaðið - 15.05.2018, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Rúmir tveirmánuðireru nú liðn-
ir frá því að kosið
var til ítalska
þingsins, en nið-
urstöður kosning-
anna gáfu engum flokki nægan
þingstyrk til þess að mynda
ríkisstjórn. Kosningabandalag
hægri flokkanna fékk sam-
anlagt flesta þingmenn, en af
einstökum flokkum fékk
Fimmstjörnuhreyfingin flesta
þingmenn. Demókrataflokk-
urinn, sem var við völd, tapaði
hins vegar miklu fylgi.
Þessi niðurstaða benti til
þess að erfitt gæti reynst að
mynda ríkisstjórn og má segja
að flestallir möguleikar hafi
verið reyndir þegar Sergio
Mattarella, forseti Ítalíu,
ákvað að veifa möguleikanum á
utanþingsstjórn framan í
stjórnmálaflokkana. Slík
stjórn hefði aðallega beitt sér
að því að fá fjárlög samþykkt
og að breyta kosningalöggjöf
landsins, en ljóst var einnig að
slík stjórn hefði ekki notið
stuðnings meirihluta þingsins.
Útspil forsetans virðist þó
hafa virkað að einhverju leyti,
því að á fimmtudag tilkynntu
leiðtogar Fimmstjörnuhreyf-
ingarinnar og Bandalagsins,
þess hægriflokks sem fékk
flest atkvæði, að viðræður
flokkanna um stjórnarmynd-
un, sem hófust á miðvikudag-
inn, væru komnar vel á veg og
að grundvöllur að mál-
efnasamningi lægi fyrir. Munu
flokkarnir nú vera komnir vel
á veg með myndun ríkisstjórn-
arinnar, þó að enn sé óvíst
hvenær hún tekur við störfum.
Þessi niðurstaða er enn eitt
áfallið fyrir Evr-
ópusambandið sem
hefur þurft að
horfa upp á það að
hinir hefðbundnu
stjórnmálaflokkar
sem byggðu upp
evrópskt samstarf hafa gefið
mikið eftir til flokka sem taldir
eru óhefðbundnari eða „utar“
á hægri-vinstri ásnum. Í tilfelli
Ítalíu eru flokkarnir taldir
vera nánast á andstæðum pól-
um en ná þó saman um að
vinna úr þeirri snúnu stöðu
sem komin var upp, þrátt fyrir
að eiga fátt sameiginlegt ann-
að en andúð á stefnu Evrópu-
sambandsins, bæði hvað varð-
ar stefnu sambandsins í
ríkisfjármálum og viðbrögð í
flóttamannamálum. Miðað við
fyrstu fregnir af væntanlegum
stjórnarsáttmála hafa flokk-
arnir tveir samþykkt að þeir
muni lækka skatta og einfalda
skattkerfið en um leið auka út-
gjöld ríkisins til velferðarkerf-
isins.
Ólíklegt er að stefna nýrrar
ríkisstjórnar Ítalíu falli í
kramið hjá Evrópusambandinu
sem gæti tekið upp á því að
reyna að bregða fæti fyrir
stjórnina eins og það gerir
gjarnan ef ríkisstjórnir ganga
ekki í takt við Brussel-valdið.
Það verður þó ólíkt snúnara í
þessu tilviki en gagnvart ýms-
um minni ríkjum og fróðlegt
verður að sjá hversu langt
Evrópusambandið mun ganga.
En svo er ekki útilokað að ný
stjórnvöld á Ítalíu reyni þrátt
fyrir allt að þóknast Evrópu-
sambandinu. Fari svo er þó
vissara fyrir stjórnarflokkana
að þurfa ekki að mæta kjós-
endum alveg á næstunni.
Ekki er líklegt að ný
ríkisstjórn Ítalíu
njóti velþóknunar
Evrópusambandsins}
Útlit fyrir ríkisstjórn
Rúmlega þrjú áreru liðin síðan
borgarastríðið í
Jemen braust út,
með tilheyrandi
hörmungum fyrir
almenna borgara
þar. Engu að síður hafa átökin
þar ekki beint verið í sviðsljósi
fjölmiðla á Vesturlöndum og
illa hefur gengið að stilla þar til
friðar. Átökin eru að ýmsu leyti
orðin að hálfgerðu „skuggastr-
íði“ á milli Sádi-Araba og Ír-
ana, sem hvorir um sig styðja
sinn aðila með ýmsum hætti.
Átökin hafa ekki síst bitnað á
þeim sem minnst mega sín, en
áætlað er að um 11,3 milljón
börn í Jemen þurfi á aðstoð að
halda vegna átakanna. Þar af
eru nærri því tvær milljónir
barna sem þjást af vannær-
ingu, auk þess sem fjöldi barna
þarf að glíma við hræðilega
sjúkdóma sem engin aðstaða er
til að takast á við í
Jemen vegna átak-
anna.
UNICEF á Ís-
landi hefur nú haf-
ið sérstaka söfnun
fyrir stríðshrjáð
börn í Jemen undir yfirskrift-
inni „Má ég segja þér soldið?“
en átakinu er ætlað að vekja at-
hygli á þeim hörmungum sem
fylgt hafa borgarastríðinu, með
áherslu á börnin.
Framlögin sem safnast fara í
ýmis bráðnauðsynleg verkefni
eins og að reyna að koma í veg
fyrir sjúkdóma, bæði með að-
gangi að hreinlætisaðstöðu og
með bólusetningum og að
reyna að tryggja það að börnin
hljóti menntun þrátt fyrir
skelfilegar aðstæður í landinu.
Um er að ræða þarft verkefni
sem vonandi verður til að lina
þjáningar saklausra borgara í
Jemen.
Borgarastríðið
í Jemen hefur
valdið ómældum
þjáningum}
Þarft framtak
Þ
að er ekki langt síðan undurfallegt
grenitré stóð úti í skógi. Grenitréð
litla var bráðlátt: „Ó, að ég væri
nú orðið stórvaxið tré,“ sagði það
og stundi við. Tréð gat ekki hugs-
að sér neitt betra en að vera höggvið niður
eins og stóru og fallegu trén.
Þegar það spurði fuglana hvað yrði um tré
sem væru höggvin svöruðu þeir að þau væru
sett á mitt gólf í heitri stofu; prýdd með feg-
urstu hlutum, gylltum eplum, glitrandi engl-
um og mörgum hundruðum ljósa.
„Og svo?“ spurði grenitréð með titringi í öll-
um sínum greinum; „og svo? Hvað verður
svo?“ En það vissu fuglarnir ekki.
„En skyldi nú þessi ljómandi lífsbraut liggja
fyrir mér?“ spurði tréð. Og svo var það höggv-
ið einn veturinn, flutt til Reykjavíkur, sett inn
í stofu og varð skínandi fallegt.
Börnin dönsuðu kringum tréð og tóku upp hverja jóla-
gjöfina á fætur annarri. Eldra fólkið ræddi um hvílík
kynstur af pappír og umbúðum fylgdu leikföngunum.
Gráskeggjaður maður sagði: „Þetta fyllir hjá okkur
sorptunnurnar. Nú eru þær bara sóttar á hálfs mánaðar
fresti eftir að borgin ákvað að bæta þjónustuna með því
að fá okkur til þess að fara oftar í Sorpu. Einu sinni kom
öskubíllinn í hverri viku.“
Jú, sumir mundu eftir því og þrekvaxin kona bætti við:
„Og einu sinni sótti borgin jólatrén daginn eftir þrett-
ándann.“ En unga fólkið mundi ekki eftir því frekar en
jólaeplunum í skólanum.
Á þrettándanum var skrautið tínt af jólatrénu, hús-
bóndinn snaraði því á öxlina og bar það út. Á
leiðinni hrundi mest af barrinu þegar tréð
rakst í dyrastafina og húsfreyjan hristi höf-
uðið yfir aðförunum.
Þá var tréð komið ofan í húsgarðinn og
hugsaði: „Nú er vetur úti. Mennirnir geta
ekki sett mig niður, þess vegna á ég að standa
hér í skjóli til vorsins. Ó, hvað mennirnir eru
góðir!“ Gullpappírs-stjarnan sat enn í toppn-
um og glitraði í glaðasólskininu.
En tréð hafði aldrei heyrt um meirihlutann
í Reykjavík sem vildi ekkert með gömul
jólatré hafa. Þannig lá það í reiðileysi dögum
saman því að fólkið í húsinu hafði gleymt því
úti í garðshorni innan um illgresi og netlur.
Allt í einu kom fjúk og tréð hófst á loft.
Visnar og gular greinarnar voru eins og
vængir og tréð hugsaði: „Nú flýg ég eins og
fuglarnir,“ og það var frá sér numið af fögnuði og taldi
sig hafa upplifað einstaka sælu.
Í því lenti það á stofuglugga og mölbraut hann. Hús-
eigandinn kippti sér ekki upp við það, stökk út á hjólið
sitt, vippaði trénu á bögglaberann og hjólaði á næstu
móttökustöð, yppti öxlum og sagði: „Þetta er hluti af því
að vera Reykvíkingur.“
Hefði tréð verið borið út eftir að Viðreisn kemst í borg-
arstjórn hefði það verið sótt daginn eftir þrettándann,
kubbað niður í eldsneyti og endað ævina öllum til gleði.
Nútímaútgáfa af dæmisögu H.C. Andersens um
Grenitréð.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Dagurinn sem jólatréð fauk
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Búast má við gríðarlegumbreytingum á persónulegrifjármálaþjónustu þegarnýja evrópska tilskipunin
um greiðsluþjónustu tekur gildi hér á
landi en hún er sögð marka upphafið
að opinni bankastarfsemi í Evrópu.
Reyna mun mjög á reglur um persónu-
vernd og öryggi fjárhagsupplýsinga
ekki síst vegna örra tæknibreytinga.
Helga Þórisdóttir, forstjóri Per-
sónuverndar, fór ítarlega yfir þessi
mál á Lagadegi lögfræðinga, lög-
manna og dómara á dögunum og vakti
máls á fjölmörgum álitaefnum. Hún
sagði að með tilkomu nýrrar tækni
væri að verða mikil breyting á hefð-
bundinni fjármálaþjónustu. Gríðar-
gögn (e. BigData), gervigreind og ým-
iss konar tækni með skynjurum hefur
leitt til nýrra viðskiptamódela og fjár-
málatækni.
,,Aðgangur að persónuupplýs-
ingum, m.a. frá samfélagsmiðlum,
smáforritum og mismunandi skynj-
urum, hefur leitt til kapphlaups um að
eiga sem mest af upplýsingum um við-
skiptavininn. Upplýsingarnar hafa
verið nýttar til að greina hegðun, ósk-
ir og þarfir viðskiptavina,“ sagði hún
m.a. í erindi sínu. Við þessar aðstæður
eru tæknirisar eins og Facebook,
Google og aðrir á leið inn á fjármála-
markaðinn, m.a. til að greina hegð-
unarmynstur.
,,Allt þetta hefur ákveðnar áskor-
anir í för með sér tengdar persónu-
vernd. Hversu langt munu þessi fyrir-
tæki og fjármálastofnanir geta gengið
í að safna upplýsingum, greina hegð-
un, o.s.frv.?“ spurði hún.
Veitir betri vernd
Nýja persónuverndarlöggjöfin í
Evrópu mun veita einstaklingum betri
vernd og gegnir lykilhlutverki í þess-
ari framtíð því uppfylla þarf kröfur
hennar m.a. varðandi söfnun og
vinnslu persónuupplýsinga. Fram
kom í máli Helgu að þegar nýja til-
skipunin um greiðsluþjónustu hefur
tekið gildi muni nýir aðilar geta sinnt
greiðsluþjónustu við einstaklingana
,,og þeir fá þannig inngöngu inn í upp-
lýsingar og innviði banka. Þessi aðilar
munu geta haft upplýsingar um inn-
komu okkar, greiðslusögu og vinahóp
– auk þess að vita um hversdagsrút-
ínu, áhugamál og skoðanir – sem sagt,
hafa allar upplýsingar til að geta veitt
persónulega fjármálaþjónustu,“ sagði
hún.
Sjálfvirkninni fylgja fjöldamörg
álitamál. Fram kom í máli Helgu að
notkun gríðargagna og gervigreindar
breytir starfsemi á fjármálamarkaði.
Allar þær ólíku upplýsingar sem
mögulegt er að safna og greina gera
það mögulegt að sjá fyrir hegðunar-
mynstur. ,,Þetta hefur áhrif á alla þá
þjónustu sem undir er á fjármála-
markaði, þ.e. hefur áhrif á gerð per-
sónusniðs, flokkun viðskiptavina,
áhættu- og greiðslumat, markaðs-
herferðir, vöruþróun, verðlagningu
vöru og þjónustu, aðferðafræði við
svik og peningaþvætti, og hefur áhrif
á auðkenni og þjónustu fyrir við-
skiptavini,“ sagði hún.
Með hjálp frá sjálfvirkri ákvarð-
anatöku véla væri þannig t.d. fyrir-
sjáanlegt að bankar muni sjálf-
virknivæða ferla þegar kemur að
umsóknum um lán, og eru jafnvel
þegar byrjaðir að einhverju leyti.
,,Í fjármálageiranum hafa fyrir-
tæki verið að færa sig inn á þetta svið
þannig að áhættumat, t.d. á því hvort
viðkomandi eigi eftir að greiða reikn-
inga, er metið út frá nethegðun. Sem
sagt, með því að safna saman og skil-
greina hegðun eru búnir til algrímar
sem geta fundið út hvort kúnninn sé
góður borgunarmaður, eða ekki.
Sporin á netinu geta þannig komið
upp um hvort um óábyrgan eða
ábyrgan neytanda er að ræða. Við er-
um sem sagt að fara að lifa þá stað-
reynd að ákvörðun um lán gæti verið
byggð á nethegðun.“
Tæknirisar á leið inn
á fjármálamarkaðinn
Tækniþróun Notkun gríðargagna (e. BigData) og gervigreindar breytir
starfsemi á fjármálamarkaði, að mati forstjóra Persónuverndar.
Í Bandaríkjunum hefur Google
verið í samstarfi við fyrirtæki
sem getur fylgst með 70% af
öllum kaupum í venjulegum
búðum, þar sem fólk kemur í
eigin persónu. Helga Þóris-
dóttir vakti m.a. athygli á
þessu í erindinu á Lagadeg-
inum og sagði að með þessum
upplýsingum gæti Google borið
saman gögn um hvaða auglýs-
ingar fólk sér við það sem það
síðan kaupir.
,,Google getur síðan upplýst
búðirnar þegar stafrænar aug-
lýsingar þeirra leiða af sér
kaup.
Samkvæmt persónuverndar-
löggjöf í Evrópu væri þessi
upplýsingagjöf ólögmæt, nema
fólk samþykki slíka vinnslu
persónuupplýsinga, en ef
Google stofnar hins vegar
greiðsluþjónustu sjálft, þá fær
fyrirtækið nákvæmlega þessar
upplýsingar sjálft og vinnslan
væri þá heimil, svo framarlega
sem fólk samþykkir þetta og
hefur fengið nægilega fræðslu.
Er sanngjarnt að fyrirtæki
viti svona mikið um okkur?
Viljum við það í raun?“ sagði
Helga.
Fær ítarlegar
upplýsingar
GOOGLE FYLGIST MEÐ