Morgunblaðið - 23.05.2018, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Víða myndastumferð-arteppur á
höfuðborgarsvæð-
inu og er ástandið í
Reykjavík sýnu
verst. Ástæðan fyr-
ir þessum teppum
eru flöskuhálsar
sem gera að verkum að þegar
umferð er mest stendur allt fast
og ekki stendur tíminn í stað á
meðan. Samtök iðnaðarins hafa
nú gert greiningu á ástandinu og
áætla að dag hvern sé 15 þúsund
klukkustundum eytt í umferð-
artafir á höfuðborgarsvæðinu. Á
ári sitji hver höfuðborgarbúi um
25 klukkustundir fastur í um-
ferð.
Ástandið hefur versnað veru-
lega á undanförnum árum og
kemur fram að höfuðborgarbúar
hafi aldrei sólundað jafn miklum
tíma í umferðartafir og í fyrra.
Það met mun þó tæplega lifa ár-
ið. Til marks um versnandi
ástand er í greiningunni vitnað í
skýrslu Vegagerðarinnar og
Samtaka sveitarfélaga þar sem
fram kemur að þeir sem eigi leið
úr Grafarvogi í vinnu miðsvæðis
í Reykjavík verði nú að sætta sig
við 40% lengri ferðatíma en árið
2012.
Núverandi meirihluti í
Reykjavík vill að borgarbúar
fari ferða sinna gangandi, á hjóli
eða í strætó. Það er í sjálfu sér
góðra gjalda vert. Þó keyrir um
þverbak þegar reynt er að
þvinga borgarbúa úr bílnum í
þetta hegðunarmynstur með því
að valda honum sem mestum
óþægindum vogi hann sér að
fara um akandi. Almenningur
lætur sér þó ekki segjast og
heldur áfram að sitja fastur í
umferð í bílum sínum, kannski
vegna þess að þrátt fyrir óþæg-
indin sé bíllinn enn fýsilegri
kostur en almenningssam-
göngur hjá fjöl-
skyldum, sem þurfa
að halda mörgum
boltum á lofti í einu.
Fyrir sex árum
gerðu Vegagerðin
og sveitarfélögin á
höfuðborgarsvæð-
inu samkomulag um
tíu ára tilraunaverkefni um að
efla almenningssamgöngur á
höfuðborgarsvæðinu. Ætlunin
var að tvöfalda hlutdeild al-
menningssamgangna á höfuð-
borgarsvæðinu, lækka sam-
göngukostnað heimila og
samfélagsins og stuðla að sam-
drætti í losun gróðurhúsa-
lofttegunda. Með þessu átti
meðal annars að skapa for-
sendur til að fresta stórum fram-
kvæmdum í samgöngumann-
virkjum.
Nú er samningstíminn rúm-
lega hálfnaður. Ekki er nóg með
að ekkert gangi að ná markmið-
unum; þegar horft er á heild-
armyndina hefur ástandið
versnað.
Stórum samgöngumann-
virkjum hefur vissulega verið
frestað og má þar nefna að mis-
læg gatnamót á mótum Reykja-
nesvegar og Bústaðavegar voru
tekin út af áætlun þótt komin
væri fjárveiting til framkvæmd-
arinnar.
Forsendurnar til að fresta
þessum mannvirkjum mynd-
uðust hins vegar aldrei. Þess
vegna sitja borgarbúar fastir í
umferðinni sem aldrei fyrr.
Kostnaðurinn af þessum töf-
um verður seint metinn. Þær
bitna á almenningi og fyr-
irtækjum. Þær valda auknum út-
blæstri og mengun. Og það hefði
hæglega verið hægt að draga úr
þessum töfum ef raunsæi hefði
ráðið för í skipulagsmálum í stað
óskhyggju – eða væri ef til vill
nær að segja forræðishyggju?
Ákvörðun borgar-
meirihlutans um að
bregðast ekki við
aukinni umferð hef-
ur reynst afdrifarík}
Farartálmar og
flöskuhálsar
Engum kom áóvart að írönsk
stjórnvöld tækju illa
í skilyrðin tólf sem
utanríkisráðherra
Bandaríkjanna,
Mike Pompeo, kynnti fyrir því að
Íran gæti komist hjá efnahags-
þvingunum.
Skilyrðin þurftu ekki heldur
að koma á óvart. Pompeo sagði
að Íran þyrfti að hætta alfarið
öllu kjarnorkubrölti og veita
eftirlitsmönnum fullan aðgang
til að hægt væri að ganga úr
skugga um að þessu skilyrði
væri fylgt.
Íran þyrfti líka að hætta til-
raunum með flaugar sem gætu
borið kjarnorkuvopn. Þá þyrfti
Íran að hætta hernaðar-
aðgerðum í nágrannaríkjunum,
einkum Sýrlandi, og hætta
stuðningi við upp-
reisnar- og hryðju-
verkamenn, til
dæmis í Líbanon og
Jemen. Enn fremur
yrði Íran að sleppa
bandarískum föngum, sem og
föngum bandamanna þeirra. Þá
ætti Íran að hætta að hóta árás-
um á Ísrael og hætta að láta
skjóta flaugum inn í Sádi-Arabíu
og Sameinuðu arabísku fursta-
dæmin.
Nokkur fleiri atriði voru
nefnd, öll álíka sjálfsögð. Íran
hefur lengi hegðað sér með
óábyrgum hætti, ýtt undir ófrið í
nágrannaríkjunum og valdið ógn
og skelfingu víðar. Þess vegna
þurftu skilyrðin sem bandaríski
utanríkisráðherrann kynnti ekki
að koma á óvart. En viðbrögð
sumra utan Írans gerðu það.
Mikilvægt er að
draga úr hættunni
sem Íran veldur}
Sjálfsögð skilyrði Þ
að er mikið til í því sem sagt er að
„almenn skynsemi er ekki eins al-
menn og maður skyldi ætla“. Það á
ekki síst við í stjórnmálum, meðal
annars á sveitarstjórnarstiginu
þar sem maður hefði haldið að jarðsambandið
ætti að vera sæmilegt. Það þarf meiri skynsemi
í pólitíkina.
Lykillinn er sá að sveitarstjórnarmenn meti
viðfangsefni sín út frá staðreyndum, leiti skyn-
samlegustu lausnarinnar í hverju tilviki og
framkvæmi í samræmi við það. Þetta kann að
virðast einfalt en hefur ekki verið það í reynd.
Kosningabarátta er of oft keyrð á ímyndar-
vinnu með hjálp auglýsingastofa en að kosn-
ingum loknum heldur kerfið áfram að stjórna
án tillits til niðurstöðu kosninga eða aðstæðna
að öðru leyti.
Á höfuðborgarsvæðinu blasa við ljóslifandi
dæmi. Í Reykjavík heldur borgarstjórinn nánast daglegar
glærusýningar í aðdraganda kosninga með tölvugerðum
myndum (sýndarveruleika) um hvað sé í vændum á næsta
kjörtímabili. En þegar nýju kjörtímabilin byrja verða
glærurnar ekki að veruleika. Þær bíða þess bara að verða
uppfærðar fyrir næstu kosningabaráttu.
Líklega er fátt eins lýsandi fyrir sýndarveruleika í kosn-
ingum eins og áform um svokallaða borgarlínu. Þetta mun
vera meginstefnumál núverandi borgarstjóra og forsenda
hinna skýjaborganna sem boðaðar eru í glærusýningum.
Borgarlínan á víst að leysa samgöngu- og húsnæðisvanda
höfuðborgarsvæðisins. Þetta á að gerast með því að taka
tvær akreinar af fjölförnustu stofnbrautum borgarinnar.
Auk þess á að byggja meðfram vegunum svo enn fleiri eigi
leið til og frá þeim stöðum þar sem umferðar-
teppurnar eru mestar. Þetta er svo kynnt sem
leið til að draga úr umferðarvandanum.
Skoði menn forsendur þeirra sem tala fyrir
þessari „lausn“ kemur þó fram að bílaumferð
muni ekki minnka þegar borgarlínan verður
komin til sögunnar. Hún muni aukast! Hvernig
mun það þá gagnast að þrengja að umferðinni,
að því marki að á köflum verði bara ein akrein
fyrir bíla í hvora átt á Kringlumýrarbraut og
Miklubraut? Þessu er ekki svarað. Allt skyn-
samt fólk getur þó séð í hendi sér að það að
þrengja að umferðinni þar sem álagið er mest
muni auka teppurnar sem þá hafa áhrif langt
út í hliðargötur. Svo bætist það við að öll um-
ferð á að stöðvast skyndilega þegar borgar-
línustrætó nálgast og samstilling umferðar-
ljósa verður ómöguleg.
Það að menn komist upp með að reka kosn-
ingabaráttu sem snýst um að til standi að leysa umferðar-
vanda með því að þrengja að umferðinni, með gífurlega
dýrri ófjármagnaðri framkvæmd, segir sína sögu um
vanda stjórnmálanna. Fjölmörg önnur dæmi mætti nefna,
svo sem áformin um byggingu nýs Landspítala á umferð-
areyju við Hringbraut með þeim rökum að það sé hag-
kvæmt að nýta húsin sem hafa verið í fréttum árum saman
vegna myglu og rakaskemmda, frekar en að byggja nýtt á
besta stað.
Kjósendur geta treyst því að frambjóðendur Miðflokks-
ins muni ekki bjóða upp á annað en skynsamlegar og út-
hugsaðar lausnir sem þeir ætla sér að standa við.
Sigmundur
Davíð
Gunnlaugsson
Pistill
Almenn skynsemi?
Höfundur er formaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Margt af því sem bættistvið í safnkost Náttúru-fræðistofnunar Íslandsá síðasta ári þarf lítið
rými en annað er mjög plássfrekt.
Aðeins fáeinar öskjur þurfti til að
varðveita nokkur hundruð smásjár-
gler sem árlega bætast í safnið vegna
vöktunar á frjókornum í lofti. Rann-
sóknaborun sem gerð var í Surtsey
árið 2017 skilaði
hins vegar bor-
kjarna sem var
staflað á tugi
vörubretta.
Frá þessu er
greint í pistli Guð-
mundar Guð-
mundssonar,
starfandi for-
stjóra Náttúru-
fræðistofnunar, í
ársskýrslu fyrir árið 2017 þar sem
hann fjallar m.a. um söfn og rann-
sóknir. Safnkostur Náttúrufræði-
stofnunar er fyrst og fremst byggður
upp vegna vísindarannsókna á nátt-
úru Íslands. Það er eðli allra slíkra
safna að stækka stöðugt með hverju
ári og í fyrra voru til dæmis yfir 6.000
nýjar skráningar færðar í gagna-
grunna stofnunarinnar um safnkost-
inn.
Mjög sjaldgæfir gripir
„Öllum slíkum vexti verður að
stjórna vandlega, því húsnæði er af
skornum skammti og er dýrt í
rekstri. Þegar ný aðföng berast í
safnið er hugað að því að varðveita þá
gripi og sýni sem fylla í þekkingar-
eyður í safnkostinum. Þegar að því
kemur að handbær eintök endur-
spegla með viðunandi hætti skil-
greind rannsóknamarkmið, t.d.
breytileika tegundar og útbreiðslu,
þá telst nóg komið og frekari söfnun
er hætt,“ segir í pistlinum.
Stofnunin varðveitir nú milljónir
eintaka eða sýna af nær öllum þekkt-
um íslenskum tegundum lífvera,
steingervinga, bergs og steinda.
Markmiðið er að safnkosturinn end-
urspegli breytileika lífverutegunda
og staðfesti landfræðilega útbreiðslu
þeirra.
Steingervingasafn stofnunar-
innar inniheldur plöntu- og dýra-
steingervinga sem spanna 15 millj-
ónir ára af jarðsögu Íslands og það
veitir sýn á breytingar í tegunda-
samsetningu lífríkisins í gegnum
jarðsöguna, breytileika tegunda í
misgömlum jarðmyndunum og þróun
þeirra. Steinasafn Náttúrufræði-
stofnunar er viðmiðunarsafn allra
þekktra íslenskra steinda- og berg-
tegunda úr mismunandi jarðmynd-
unum og er mikilvægur grunnur fyrir
rannsóknir í steinda- og bergfræði, á
einstökum steindum, steindahópum,
bergtegundum og bergröðum.
Ýmsir gripir í fórum stofnunar-
innar eru mjög sjaldgæfir og finnast
jafnvel ekki lengur í íslenskri nátt-
úru. Oft reynist ógerlegt eða allt of
kostnaðarsamt að afla nýrra sam-
bærilegra sýna og þá leita fræðimenn
í vísindasöfnin, sem verða þá upp-
spretta þekkingar um íslenska nátt-
úru sem annars væri glötuð.
Safngripir frá frumherjunum
Í fórum Náttúrufræðistofnunar
eru ýmsir safngripir frá frumherjum
íslenskra náttúrufræða. Má þar nefna
skel sem Eggert Ólafsson safnaði ár-
ið 1755 og bergsýni Jónasar Hall-
grímssonar frá árunum 1839-1841,
auk gripa frá Benedikt Gröndal,
Bjarna Sæmundssyni, Stefáni Stef-
ánssyni, Helga Jónssyni og fleiri
merkum náttúrufræðingum.
NÍ varðveitir milljón-
ir eintaka eða sýna
Morgunblaðið/Ómar
Á skeri við Hafnarfjörð Skarfar eru algengastir í Breiðafirði og Faxaflóa.
Guðmundur
Guðmundsson
Undir lok síðustu aldar tók
Náttúrufræðistofnun að sér að
varðveita til langframa umtals-
vert magn af borkjörnum sem
fallið höfðu til hjá stærstu
rannsókna- og framkvæmdaað-
ilum, svo sem Orkustofnun,
Landsvirkjun og Vegagerð rík-
isins.
Borkjarnasafnið er nú varð-
veitt í 990 fermetra húsi á
Breiðdalsvík. Rekstur bor-
kjarnasafnsins er í nánu sam-
starfi við Breiðdalssetur, sem
sinnir menningarsögu og jarð-
fræði héraðsins og byggir að
hluta á arfleifð dr. George P.L.
Walker, sem kortlagði stóran
hluta austfirska jarðlaga-
staflans árin 1954–1965. Gróf-
lega áætlað er heildarþyngd
safnsins um 326 tonn og
samanlögð lengd kjarnanna er
kringum 67 kílómetrar. Að-
staða til rannsókna verður
brátt tilbúin á Breiðdalsvík.
326 tonn og
67 kílómetrar
BORKJARNAR GEYMDIR
Á BREIÐDALSVÍK