Morgunblaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 10

10 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018FRÉTTIR
©The Financial Times Limited 2014. Öll réttindi áskilin. Ekki til endurdreifingar, afritunar eða endurritunar með neinum hætti. Öll ábyrgð á þýðingum er Morgunblaðsins og mun Financial Times ekki gangast við ábyrgð á þeim.
Af síðum
Kapphlaupið um að þróa nýjar og
betri rafhlöður snýst ekki bara um
að gera það auðveldara að hlaða
rafmagnsbíla og aka þeim lengra á
hverri hleðslu. Þessir tveir þættir
eru bara lítill hluti af stærri mynd,
þar sem tekist er á um hvernig
samstarfi og samkeppni iðnfyr-
irtækja verður háttað. Aðalatriðið
er hvar í heiminum ein verðmæt-
asta framleiðslugrein heims, bíla-
iðnaðurinn, verður staðsett.
Rafmagnsbílarnir eru á leiðinni.
Nú þegar eru 2,5 milljónir slíkra
bíla í notkun um allan heim.
Alþjóðaorkumálastofnunin spáir
því að árið 2025 verði talan komin
upp í 40 til 70 milljónir bíla, og að
fjölgun rafbíla verði drifin áfram af
blöndu af æ strangari reglum um
bíla með sprengihreyfilsmótor og
lækkandi rafhlöðuverði.
Kína er með forystuna
Bandaríska fyrirtækið Tesla fær
mesta athygli fjölmiðla, bæði fyrir
vel hannaða bíla og vegna fjárhags-
vandræða félagsins, en á heimsvísu
er það greinilega Kína sem leiðir
markaðinn því þar má finna þrjá af
hverjum fjórum rafmagnsbílum í
heiminum.
Sú sérstaða sem stjórnvöld í
Peking hafa, sem er að geta fyr-
irskipað hvers konar bíla ökumenn
eiga að nota, þýðir að þar í landi
gæti rafbílaflotinn vaxið gríðarlega
á næstu tíu árum. Frakkland og
Bretland hafa gælt við að rafvæða
alla nýja bíla fyrir árið 2040 en
hugsanlegt er að Kína krefjist þess
að allir nýir smáir og meðalstórir
fólksbílar verði rafdrifnir ekki
seinna en 2030. Það myndi hjálpa
til að auka loftgæði í kínverskum
borgum og bæta orkuöryggi lands-
ins, sem hefur farið þverrandi
vegna stóraukins innflutnings á ol-
íu.
Rafbílarafhlöður eru smíðaðar í
risaverksmiðjum. Kína og Japan
hafa tekið forystuna og meira að
segja rafhlöðuframleiðsla Tesla
reiðir sig á tækni frá japanska fyr-
irtækinu Panasonic. Rafhlöðuverk-
smiðjurnar þurfa að vera nálægt
þeim stöðum þar sem rafbílarnir
eru smíðaðir og núna er kapphlaup
farið af stað um hvar risaverksmiðj-
urnar sem þjónusta þennan ört vax-
andi markað verða staðsettar. Það
hvaða staðir verða fyrir valinu mun
móta landfræðilega dreifingu bíl-
iðnaðarins á komandi áratugum.
Fullnægja eftirspurn neytenda
Fólk innan bílageirans er mis-
hrifið af því að skipta úr bensíni
yfir í rafmagn en þetta er ekki
grein sem lætur tilfinningarnar
flækjast fyrir sér. Allir stóru bíla-
framleiðendurnir hafa byrjað að
smíða bíla fyrir tiltekna geira raf-
bílamarkaðarins. Þeir einbeita sér
að þeim efnahagslegu þáttum sem
snúa að því að fullnægja eftirspurn
kröfuharðra neytenda í Evrópu og
Norður-Ameríku sem vilja bíla sem
eru auðveldir í notkun, fallegir,
kraftmiklir og á sanngjörnu verði.
Þeir munu nota kínverska og jap-
anska tækni til að smíða rafhlöð-
urnar því það væri of dýrt að reyna
að þróa nýja tækni frá grunni.
Ekki liggur enn ljóst fyrir hvar
bílarnir verða smíðaðir, og mun það
ráðast að stóru leyti af því hvar raf-
hlöðurnar verða framleiddar; þessi
tvö stig í framleiðslukeðjunni verða
líkast til ekki langt frá hvoru öðru.
Viðskiptaleg rök hníga að því að
framleiðslan fari fram á stöðum þar
sem eftirspurnin er mikil og þar
sem hagfellt regluverk skapar
hvata fyrir neytendur að færa sig
frá sprengihreyfilsbílum yfir í raf-
magnið. Þá þarf líka vel menntað
vinnuafl. Eins og Tesla hefur upp-
götvað er framleiðsla rafmagnsbíla
allt annað en einföld. Einnig verður
landnæði að vera á lausu; risaverk-
smiðjur þurfa yfirleitt lóð sem
spannar gífurlegt landsvæði, með
viðbótarplássi til að stækka og
greiðan aðgang að mjög góðum
flutningsleiðum.
En kannski er mikilvægast af
öllu að stutt sé frá rafhlöðuverk-
smiðjunni í næstu rannsóknar-
miðstöð.
Það skiptir sköpum að hafa djúp-
an skilning á tækninni til að geta
hannað rafræna aflrás og stýrikerfi
fyrir rafmagnsbíla og hleðslu-
stöðvar, og einnig hannað tenging-
arnar á milli þeirra og rafmagns-
dreifikerfisins.
Það eru ekki mörg lönd sem full-
nægja síðastnefnda skilyrðinu. Að
frátöldum Bandaríkjunum og Kína
eru helstu valkostirnir Þýskaland,
Bretland og hugsanlega Frakkland.
Japan og Indland munu reyna að
keppa við Kína á Asíumarkaði.
Eftir því sem rafmagnsbílar ná
meiri vinsældum á markaðnum
mun framleiðsla á rafhlöðum aukast
og byrjað verður að nota þær ann-
ars staðar í samgöngukerfinu og
hjá orkufyrirtækjum, svo sem í raf-
magnsdreifikerfinu.
Lykiliðnaður 21. aldarinnar
Útlit er fyrir að rafhlöður verði
einn mikilvægasti iðnaður 21. aldar-
innar þar sem handfylli af litlum
fyrirtækjum fæst við að leysa þær
tæknilegu áskoranir sem tengjast
þessari frumframleiðsluvöru. Fjöldi
starfa mun verða til í kringum að-
fangakeðju rafhlöðuframleiðslu.
Vegna stærðarhagkvæmni er
sennilegt að risaverksmiðjur muni
aðeins rísa á nokkrum stöðum, og
það hvar þær verða mun ráðast af
samblandi opinberrar stefnu og
framtaks einkaaðila.
Landslag rafhlöðuiðnaðarins er
enn í mótun. Bandaríkjunum og
öðrum löndum gæti þótt nauðsyn-
legt að þróa eigin rafhlöðutækni til
að aftra því að Asía nái yfirburða-
stöðu á markaðinum.
Mögulega eru bresk stjórnvöld of
upptekin af Brexit til að geta lagt
drög að langtímastefnu sem myndi
skapa markaðinn, útvega mannauð-
inn, landnæðið og þær breytingar á
regluverki sem þarf til að laða að
fjárfesta. Og Þýskaland er hugsan-
lega ekki tilbúið að sætta sig við að
ný tækni skuli vera að koma í stað
sprengihreyfilsins, sem menn eins
og Karl Benz og Gottlieb Daimler
áttu þátt í að þróa.
Mikið er í húfi því á komandi ára-
tugum verður fjárfest fyrir marga
milljarða í greininni, og tugir þús-
unda nýrra starfa fyrir faglært
vinnuafl munu verða til. Orkumark-
aðurinn breytist hratt og það er til
mikils að vinna fyrir þau lönd sem
geta tryggt sér sess í hjarta raf-
hlöðumarkaðarins. Þau lönd sem
tekst það ekki hætta á að iðn-
aður þeirra missi mikinn þrótt.
Samkeppnishæfnin mun ráðast af rafhlöðunum
Eftir Nick Butler
Til mikils er að vinna fyrir
þau lönd sem tekst að
tryggja sér sess í rafhlöðu-
framleiðslu á heimsvísu en
þau lönd sem tekst það
ekki eiga á hættu að iðn-
aður þeirra missi með
tímanum mikinn þrótt.
AFP
BYD E-SEED hugmyndarafbíllinn var kynntur á bílasýningunni í Peking í síðasta mánuði, en í Kína má finna þrjá af hverjum fjórum rafmagnsbílum í heiminum.
HEYRNARSTÖ‹INKringlunni • Sími 568 7777 • heyra.is
exton™ heyrnartækin opna nýjar leiðir í samskiptum
g auka lífsgæðin. Komdu í ókeypis heyrnarmælingu
g fáðu heyrnartæki lánuð til reynslu.
Við hjálpum þér
að bæta lífsgæðin
R
o
o